Przypisy

na ostatnią ławkę — dziś popr.: do ostatniej ławki. [przypis edytorski]

na ostatniej ławce — dziś popr.: w ostatniej ławce. [przypis edytorski]

na ostre — na broń ostrą, przen.: na śmierć. [przypis edytorski]

napadli Araby — dziś popr.: napadli Arabowie. [przypis edytorski]

napadnieni (daw. forma) — dziś: napadnięci. [przypis edytorski]

napadniony (daw.) — napadnięty. [przypis edytorski]

napad wspomnień opisany na s. 91 — autor w ten sposób opatrzył odsyłaczami wewnątrztekstowymi pierwodruk swej powieści; w tym przypadku na wskazanej stronie znajdują się dwa akapity z rozdz. V: „Atak jednakże nie był za silnym. Były to lubieżne myśli (…) nazywała” (początek akapitu na poprzedniej stronie) oraz „Mocą kontrastu, porwany wstrętem (…) hodował w nim jakiś kwiat” (końcówka akapitu na następnej stronie). [przypis edytorski]

napaliwa (gw.) — napalimy. [przypis edytorski]

na pamięć — tu: na pamiątkę. [przypis edytorski]

na papieros — dziś popr. forma B. lp: na papierosa. W czasach, kiedy powstawała niniejsza książka, nie było jeszcze wiadomo, jak szkodliwe jest palenie papierosów, i chłopcy uważali palenie za oznakę swojej dorosłości. [przypis edytorski]

na parol — pod słowem honoru. [przypis edytorski]

naparstek — ochraniacz nakładany na palec w czasie szycia albo bardzo mała ilość czegoś; tu: w znaczeniu metaforycznym. [przypis edytorski]

naparzeć się (daw.) — uparcie, natarczywie chcieć. [przypis edytorski]

napaść (starop.) — tu: natrafić. [przypis edytorski]

napaśnik — dziś: zapaśnik. [przypis edytorski]

na pasek — tu: na handel; dla spekulacji. [przypis edytorski]

napasić (gw.) — napełnić. [przypis edytorski]

napastowasz — dziś popr.: napastujesz. [przypis edytorski]

na pastwę — na ofiarę (podczas polowania a. obrzędów na cześć bóstw). [przypis edytorski]

napawać (daw.) — poić. [przypis edytorski]

napawać się — tu: poić się. [przypis edytorski]

napawać — tu: poić. [przypis edytorski]

napawali się (daw.) — pić, poić (do syta). [przypis edytorski]

napędzać — tu: popędzać, przynaglać. [przypis edytorski]

napędzić (gw.) — wypędzić. [przypis edytorski]

napędzić — tu: nadgonić. [przypis edytorski]

napełń — dziś popr.: napełnij. [przypis edytorski]

na pełne — mowa o morzu. [przypis edytorski]

na pełni — dziś popr.: w pełni. [przypis edytorski]

Napełniłem go Duchem Bożym, mądrością i rozumem i umiejętnością do roboty — Wj 31, 3, o Besaleelu. [przypis edytorski]

napełni myśli (starop.) — spełnij pragnienia. [przypis edytorski]

na Penów łanie — w płn. Afryce (gdzie leżała m.in. Kartagina). [przypis edytorski]

na pergaminie wszystko to zapiszę — na pergaminie zapisywano niegdyś jedynie najważniejsze informacje, teksty sakralne, kluczowe dokumenty państwowe i religijne, kroniki, zapiski z posiedzeń sądów (tzw. roty sądowe) itp.; tu: zdanie ironiczne. [przypis edytorski]

na pewne — dziś: na pewno. [przypis edytorski]

napewniejsze (starop. forma) — najpewniejsze; tu: najpewniej, zapewne. [przypis edytorski]

na pewno — tu: z pewnością (siebie), zdecydowanie. [przypis edytorski]

napić — dziś popr.: napić się. [przypis edytorski]

na piękne — dziś: na dobre; całkowicie. [przypis edytorski]

na piękne — dziś: na dobre; całkowicie, zupełnie. [przypis edytorski]

na piękne — dziś: na dobre; ostatecznie. [przypis edytorski]

na piękne — na dobre; zupełnie. [przypis edytorski]

napięstek — nadgarstek. [przypis edytorski]

na pięstuki — na pięści. [przypis edytorski]

napiętek — tylna część buta osłaniająca piętę. [przypis edytorski]

napiętnowaną rysy mnogimi — dziś popr. forma N.lm: (…) rysami (…). [przypis edytorski]

na piechtę (gw.) — na piechotę. [przypis edytorski]

na piechty — dziś: na piechotę. [przypis edytorski]

napierać się czegoś — tu: usilnie dopraszać się czegoś. [przypis edytorski]

napierać się (daw.) — domagać się czegoś. [przypis edytorski]

napierać się (daw.) — dopraszać się. [przypis edytorski]

napierać się (daw.) — upierać się, usilnie na coś namawiać. [przypis edytorski]

napierać się (starop.) — nalegać; wywierać nacisk; upierać się. [przypis edytorski]

napierać — tu: uparcie dopominać się czegoś. [przypis edytorski]

napierśnik — część uprzęży mocujący ją na piersi zwierzęcia i zapobiegająca zsuwaniu się siodła. [przypis edytorski]

napierśnik — część zbroi osłaniająca piersi. [przypis edytorski]

Napierski, Stefan — właśc. Stefan Marek Eiger (1899–1940), poeta, eseista i tłumacz pochodzenia żydowskiego, wydawca czasopisma „Ateneum”. [przypis edytorski]

napierstnik a. napierśnik — część zbroi osłaniająca pierś. [przypis edytorski]

na pierwszą strofę — na widok pierwszej strofy. [przypis edytorski]

na pierwszą uwagę — dziś: na pierwszy rzut oka. [przypis edytorski]

na pierwszego kometę — dawniej wyraz „kometa” występował w rodzaju męskim. [przypis edytorski]

na pierwszej ławce — dziś popr.: w pierwszej ławce. [przypis edytorski]

napierwsze (starop. forma) — najpierwsze. [przypis edytorski]

na pierwszych ławkach — dziś popr.: w pierwszych ławkach. [przypis edytorski]

napierwszy (starop. forma) — dziś popr.: najpierwszy. [przypis edytorski]

napiew (reg.) — śpiew; melodia. [przypis edytorski]

napiły — upity, pijany. [przypis edytorski]

napilniej (daw.) — dziś: najpilniej. [przypis edytorski]

na piramidzie raz odebrałem list, że za mąż idzie! — uproszczony cytat z poematu Beniowski Juliusza Słowackiego: „Ach, takem ja śnił — lecz na piramidzie, Tfu! — odebrałem list, że za mąż idzie” (II 455–456). [przypis edytorski]

na piśmiech (starop. forma) — w pismach. [przypis edytorski]

napisała „Kanon astronomiczny” — wg źródła z X w. Obecnie uważa się, że nie chodzi o oryginalną pracę Hypatii, lecz o opracowane przez nią nowe wydanie Algamestu, kompendium astronomicznego Ptolemeusza lub o nową redakcję astronomicznych Tablic podręcznych, tego samego uczonego. [przypis edytorski]

napisał o tym prawo Mojżesz… — autorstwo pierwszych pięciu ksiąg Biblii, w tym Księgi Powtórzonego Prawa, z której pochodzi zacytowany przez Skargę nakaz, przypisywano samemu Mojżeszowi. [przypis edytorski]

napisali — C. de legibus et constitut. L. Digna vox (przypis źródła). [przypis edytorski]

napisano — dziś popr.: napisane. [przypis edytorski]

napisano jest (daw. forma) — dziś: napisane jest. [przypis edytorski]

napis piekła: «Nadziei tu na wieki zbądź!» — w Boskiej Komedii Dantego (część Piekło, III, 9) napis nad bramą piekła głosi: „Porzućcie wszelką nadzieję, wy, którzy wchodzicie”. [przypis edytorski]

napis pod pomnikiem mówi (…) że padł na polu walki w roku 1919 jako dziewiętnastoletni dowódca pułku… — mowa o odsłoniętym w Rzeszowie w 1932 pomniku majora Leopolda Kuli ps. „Lis” (1896–1919), za młodu przywódcy grupy rówieśniczej konspiracyjnego Związku Strzeleckiego, ulubieńca Józefa Piłsudskiego i uzdolnionego dowódcy, który zginął podczas walk na froncie ukraińskim i został pośmiertnie awansowany do stopnia pułkownika. [przypis edytorski]

napis runiczny — pismo runiczne, runy; najstarsze pismo północnoeuropejskie. [przypis edytorski]

napis — tłumacz proponuje tu również zamiennie inne określenie: monogram. [przypis edytorski]

napis (tu daw.) — dziś: tytuł. [przypis edytorski]

napisy (…) Baltazara — tj. słowa: mane, tekel, fares, które wg opowieści biblijnej z Księgi Daniela (5:25) wypisała tajemnicza ręka na ścianie pałacu w Babilonie podczas uczty króla Baltazara; znaczenie napisu: „policzono, zważono, rozproszono” (w jęz. hebr., aram. a. chaldejskim) zostało odczytane jako przepowiednia upadku państwa, który miał stanowić karę za grzechy Babilonu. [przypis edytorski]

napisz deklaracją — dziś popr.: (…) deklarację. [przypis edytorski]

napiszy (daw.) — tryb rozkazujący: napisz. [przypis edytorski]

napity (gw.) — pijany. [przypis edytorski]

napity (gw.) — tu: pijany. [przypis edytorski]

napity — pijany. [przypis edytorski]

napiwka — dziś popr. forma D. lp: napiwku. [przypis edytorski]

na płacz (…) dbać (starop.) — dbać o płacz; zwracać uwagę na płacz. [przypis edytorski]

Napluza — dziś popr.: Nablus, miasto na Zachodnim Brzegu Jordanu, w Samarii, na północ od Jerozolimy, biblijne Sychem. [przypis edytorski]

napój (…) co śmierć sprowadza … — chodzi o opium, które w dużej dawce powoduje śpiączkę i śmierć. [przypis edytorski]

na pół drogi — dziś: w pół drogi. [przypis edytorski]

na półtory mile (starop. forma) — na półtorej mili. [przypis edytorski]

Na pobitych Polaków pierwszy klątwę rzucę — papież Grzegorz XVI, odpowiadając na starania dyplomacji rosyjskiej, wydał 9 czerwca 1832 encyklikę Cum primum, potępiającą uczestników powstania listopadowego i samo powstanie jako bunt przeciw legalnej władzy. [przypis edytorski]

na poboczy — na wodzy, spięty cuglami. [przypis edytorski]

Na początku było Słowo! — początek Ewangelii wg św. Jana. [przypis edytorski]

na poczcie — poczta stanowiła w XIX w. przystanek dla dyliżansów pocztowych, gdzie można było wypocząć w drodze, zjeść coś, nakarmić lub zmienić konie. Dyliżanse przewoziły podróżnych, ładunki i listy. [przypis edytorski]

na podobę (gw.) — podobnie, w przybliżeniu. [przypis edytorski]

na podobnych nie zeszło przykładach — nie zabrakło podobnych przykładów. [przypis edytorski]

na podole — częstsza forma: na padole (o ziemi, ziemskim życiu w opozycji do bytu w niebie, w zaświatach). [przypis edytorski]

na podorędziu (daw.) — pod ręką. [przypis edytorski]

na podorędziu — pod ręką, tuż obok. [przypis edytorski]