Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 477 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | rosyjski | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | zoologia

Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 3649 przypisów.

gemajn (daw., z niem. gemein: zwykły) — szeregowiec. [przypis edytorski]

gemajn (daw., z niem. gemein: zwykły) — szeregowiec w wojsku polskim cudzoziemskiego autoramentu. [przypis edytorski]

gemajn (daw., z niem. gemein: zwykły) — szeregowiec w wojsku polskim cudzoziemskiego autoramentu; tu pogard.: żołnierz. [przypis edytorski]

gemajn (daw., z niem. gemein: zwykły) — szeregowiec, zwykły żołnierz. [przypis edytorski]

Gemara — dosł. „zakończenie”; nazwa drugiej części Talmudu, zawierającej komentarze do Miszny. [przypis edytorski]

Gemara — zbiór prac uczonych żyd. zwanych amoraitami, kontynuatorów tannaitów; amoraici działali między 219 a 500 r. n.e., zajmując się objaśnianiem Miszny w dwóch ośrodkach: w Erec Jisrael i Babilonii; powstała zatem wersja Gemary babilońska i jerozolimska; dziś obowiązujący jest Talmud babiloński. [przypis edytorski]

Gemara — zbiór rabinicznych objaśnień kodeksu prawa obyczajowego. [przypis edytorski]

gemein (daw., z niem.) — szeregowiec. [przypis edytorski]

Gemeinde Wien (niem.) — Gmina Wiedeń. [przypis edytorski]

gemeine — einfache. [przypis edytorski]

gemerka, gamerka a. magierka — wysoka czapka chłopska z płaskim denkiem, pochodzenia węgierskiego. [przypis edytorski]

Gemma — bohaterka noweli Wiedźma z korsa, zawartej w tomie Wesele na Capri. Nowele włoskie. [przypis edytorski]

gemma — kamień szlachetny lub półszlachetny zdobiony reliefem, używany jako ozdoba lub pieczęć. [przypis edytorski]

gemma — szlachetny lub półszlachetny kamień z wyrzeźbionym rysunkiem, używany jako ozdoba lub pieczęć. [przypis edytorski]

gemma (z łac.) — szlachetny lub półszlachetny kamień z wyrzeźbionym rysunkiem, używany jako ozdoba lub pieczęć. [przypis edytorski]

gemüthliche, popr.: gemütliche (niem.) — serdeczni, mili, przyjemni. [przypis edytorski]

gemütlich (niem.) — przyjemnie. [przypis edytorski]

gemütlich (niem.) — tu: błogo; smacznie. [przypis edytorski]

gemütlich (niem.) — uroczy. [przypis edytorski]

gen. Charles de Gaulle (1890–1970) — francuski polityk i wojskowy, od 1940 roku przywódca tzw. Wolnych Francuzów, w latach 1944–46 stał na czele Tymczasowego Rządu Republiki Francuskiej, ponownie premier w latach 1958–1959, od 1959 do 1969 prezydent Francji. [przypis edytorski]

gencjana — tu: goryczka (łac. Gentiana), roślina zielna. [przypis edytorski]

gencjana — tu: goryczka (łac. Gentiana), roślina zielna używana m.in. jako składnik perfum. [przypis edytorski]

gencjana — tu: goryczka wiosenna (łac. Gentiana verna), górska roślina zielna o pięciopłatkowych, intensywnie niebieskich kwiatach; w Polsce rosnąca w Tatrach, Pieninach oraz na Spiszu, objęta ścisłą ochroną. [przypis edytorski]

gen. Dwight David Eisenhower (1890–1969) — amerykański polityk i wojskowy, w latach 1943–1945 Naczelny Dowódca Alianckich Ekspedycyjnych Sił Zbrojnych. Na stanowisku tym dowodził m.in. desantem w Normandii, w latach 1953–1961 prezydent Stanów Zjednoczonych. [przypis edytorski]

genealogia — pochodzenie. [przypis edytorski]

Generał Barcz — powieść polityczna Juliusza Kadena-Bandrowskiego, wydana w 1923 roku; jej bohater tytułowy miał pewne cechy marszałka Józefa Piłsudskiego. [przypis edytorski]

Generał Barcz — powieść polityczna Juliusza Kadena-Bandrowskiego z 1923 r. [przypis edytorski]

generał-bas (wł. basso continuo) — w utworach muzycznych, zwłaszcza barokowych, akompaniament realizowany w basowej, najniższej linii utworu. Zapisywany często przy pomocy cyfr, stanowiących dla wykonawcy jedynie podstawę improwizacji. [przypis edytorski]

generał en chef (z fr.) — tu: głównodowodzący. [przypis edytorski]

generał Gunther Rohr (1893–1966) — generał niemiecki, uczestnik kampanii na zachodzie w 1940 roku, w lipcu 1944 roku komendant obrony Lwowa, następnie od 16 sierpnia 1944 dowódca sił niemieckich tłumiących powstanie warszawskie w południowej części miasta, w latach 1945–1955 w niewoli sowieckiej, zmarł w RFN. [przypis edytorski]

generał Mikołaj Bołtuć (1893–1939) — generał WP, w 1939 r. dowódca Grupy Operacyjnej „Wschód” w Armii „Pomorze”, na czele której walczył nad rzeką Osą i w bitwie nad Bzurą. Mianowany dowódcą placówki w Palmirach samowolnie podjął decyzję o przebijaniu się do Warszawy, poległ 22 września w nieudanym natarciu pod Łomiankami. [przypis edytorski]

generał Nogi, właśc. Maresuke Nogi (1849–1912) — pochodzący z rodziny samurajów generał Cesarskiej Armii Japońskiej, trzeci gubernator generalny Tajwanu. W czasie wojny rosyjsko-japońskiej (1904–1905) nominowany na dowódcę 3. Armii prowadzącej blokadę Portu Artura z lądu; po przybyciu do Mandżurii na froncie zginął jego syn, który służył w 2. Armii, a w czasie blokady Portu Artura zginął także jego drugi syn; w związku z brakiem powodzenia w blokadzie Portu Artura, Nogi podał się do dymisji, ale cesarz nie wyraził na to zgody. Ze swoją armią 2 stycznia 1905 zdobył Port Artur. Za zdobycie tej twierdzy został uznany za bohatera narodowego. Dowodząc 3. Armią, odniósł zwycięstwo w bitwie pod Mukdenem (obecnie Shenyang). Po zakończeniu wojny osobiście zrelacjonował cesarzowi przebieg walk o Port Artur. Przy referowaniu strat rozpłakał się i prosił monarchę o przebaczenie za 56 tys. ofiar blokady twierdzy oraz o pozwolenie popełnienia samobójstwa za poniesione straty. Cesarz nie zezwolił. Za zasługi w wojnie 1904–1905 otrzymał tytuł hrabiego i Order Wschodzącego Słońca I klasy oraz został członkiem Wyższej Rady Wojennej przy cesarzu i honorowym prezydentem szkoły dla dzieci arystokracji. Był wychowawcą przyszłego cesarza Hirohito. [przypis edytorski]

Generał Stahel — Reiner Stahel (1892–1955) — niemiecki oficer, zbrodniarz wojenny, między 27 lipca a 24 sierpnia 1944 r. komendant garnizonu Wehrmachtu w Warszawie, uczestniczył w tłumieniu powstania, po wojnie w niewoli sowieckiej, w której zmarł. [przypis edytorski]

Generał Zbigniew Ścibor-Rylski ps. „Motyl” (1917–2018) — lotnik, uczestnik kampanii 1939 roku, oficer 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK, w powstaniu warszawskim dowódca kompanii w batalionie „Czata 49”, po wojnie pozostał w kraju, zatajając przez długi czas swoją konspiracyjną przeszłość. [przypis edytorski]

General Gouvernement für die besetzten polnischen Gebiete (niem.) — generalne gubernatorstwo na okupowanych obszarach polskich. [przypis edytorski]

generalia (łac.) — ogólne. [przypis edytorski]

Generalifa, właśc. Generalife — letnia rezydencja emirów Grenady, położony na stoku wzgórza Monte Mauror kompleks pałacowo-ogrodowy, pierwotnie połączony z Alhambrą krytym przejściem przecinającym wąwóz dzielący oba pałace. [przypis edytorski]

generalissimus (wojsk., łac: najpowszechniejszy, najogólniejszy) — wódz naczelny, głównodowodzący całego wojska. [przypis edytorski]

generalitet — (fr. généralité), jednostka administracyjna w absolutystycznej Francji. [przypis edytorski]

Generalna Gubernia a. Generalne Gubernatorstwo — podczas II wojny jednostka administracyjno-terytorialna, obejmująca część okupowanego przez Niemcy terytorium II Rzeczypospolitej. [przypis edytorski]

Generalna Gubernia — właśc. Generalne Gubernatorstwo, jednostka administracyjna obejmująca ziemie dawnej II Rzeczypospolitej, które nie zostały włączone w obręb Niemiec. [przypis edytorski]

Generalna Gubernia — właśc. Generalne Gubernatorstwo; jednostka administracyjna obejmująca ziemie dawnej II Rzeczypospolitej, które nie zostały włączone w obręb Niemiec. [przypis edytorski]

generalny dzierżawca — w dawnej Francji jedna z osób, które na podstawie zawartych odnawialnych kontraktów pobierały podatki w imieniu króla w zamian za sowite premie dla siebie. [przypis edytorski]

generalny kontroler — generalny kontroler finansów: urząd w dawnej Francji (od 1661 do rewolucji) odpowiadający dzisiejszemu ministrowi finansów i gospodarki. [przypis edytorski]

generalny kontroler — generalny kontroler finansów: urząd w dawnej Francji, odpowiadający dzisiejszemu ministrowi finansów i gospodarki. [przypis edytorski]

generalny wikariusz — duchowny wyznaczony przez biskupa diecezjalnego do pomocy w zarządzaniu całą diecezją jako jego pełnomocnik. [przypis edytorski]

General-Pardon — Allgemeine Begnadigung. [przypis edytorski]

General Producer (ang.) — producent generalny. [przypis edytorski]

generatio aequivoca a. samorództwo — teoria mówiąca tym, że niektóre organizmy mogą powstawać same z siebie, bez udziału innych organizmów żywych (np. muchy powstające bezpośrednio z gnijącego mięsa), ostatecznie obalona przez Ludwika Pasteura. [przypis edytorski]

generosia — wspaniałomyślność, hojność. [przypis edytorski]

Genesis a. Księga Rodzaju — pierwsza księga Biblii, należąca do Starego Testamentu. [przypis edytorski]

Genesis — grecka nazwa Księgi Rodzaju, pierwszej księgi Biblii, opowiadającej o stworzeniu świata i początkach rodzaju ludzkiego. [przypis edytorski]

Genesis — grecka nazwa Księgi Rodzaju, pierwszej księgi Biblii, opowiadającej o stworzeniu świata i początkach rodzaju ludzkiego [przypis edytorski]

genesis (gr.) — narodziny; utworzenie, stworzenie; pochodzenie. [przypis edytorski]

Genesis (gr.: pochodzenie) — grecka nazwa Księgi Rodzaju, pierwszej księgi Biblii, opowiadającej o stworzeniu świata i początkach rodzaju ludzkiego. [przypis edytorski]

Genesis (gr.: początek) — alternatywna, grecka nazwa biblijnej Księgi Rodzaju, opowiadającej o stworzeniu świata i początkach rodzaju ludzkiego. [przypis edytorski]

genetiw (łac. genetivus) — dopełniacz, drugi przypadek deklinacji. [przypis edytorski]

Geneza — tu: Genesis, alternatywna, grecka nazwa biblijnej Księgi Rodzaju. [przypis edytorski]

Geneza — tu: Księga Rodzaju; łac. Genesis. [przypis edytorski]

genezis — por. gr. Genesis, tj. Księga Rodzaju w Biblii opowiadająca o stworzeniu świata i początkach rodzaju ludzkiego. [przypis edytorski]

Genezis z Ducha — Słowackiego. [przypis edytorski]

gen. Franciszek Wład (1888–1939) — generał brygady WP, w kampanii 1939 r. dowódca 14 Dywizji Piechoty, na czele której walczył w bitwie nad Bzurą, zmarł z ran 18 września w gajówce Januszew. [przypis edytorski]

gengiskański ród — od: Gengis Khan, tj. z rodu Czyngis-chana (także: Dżyngis-chana, 1155–1227), chana Mongołów, założyciela imperium mongolskiego. [przypis edytorski]

gen. Heinz Reinefarth (1903–1979) — generał SS (SS-Gruppenfuhrer), w czasie powstania od 5 sierpnia dowódca improwizowanego zgrupowania policyjnego sprowadzonego z Kraju Warty, odpowiedzialny m.in. za egzekucje ludności cywilnej na Woli. Po wojnie mieszkał w RFN, gdzie pełnił funkcję burmistrza miasta Westerland. Nigdy nie poniósł konsekwencji swych zbrodni wojennych. [przypis edytorski]

genialer Pole (niem.) — genialny Polak [przypis edytorski]

genijusza — geniusza; tu: forma wydłużona (zgodna z daw. wymową) dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]

genijusz — dziś: geniusz; tu: forma wydłużona (zgodna z daw. wymową) dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]

genijusz — dziś popr.: geniusz. [przypis edytorski]

genijuszów — geniuszów; tu: forma wydłużona (zgodna z daw. wymową) dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]

genijuszu — dziś: geniuszu; tu: forma wydłużona (zgodna z daw. wymową) dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]

Genitiv: des Büches (niem.) — dopełniacz: książki. [przypis edytorski]

Genius — hier: die im Menschen wirkende geistige, göttliche Kraft. [przypis edytorski]

Genius — hier: Schutzgeist. [przypis edytorski]

genius loci (łac.) — duch miejsca. [przypis edytorski]

geniusz — bóstwo opiekuńcze miejsca a. osoby, wyobrażane jako uskrzydlony człowiek; później ogólnie duch (dobry a. zły). [przypis edytorski]

Geniusz chrześcijaństwa (fr. Génie du christianisme) — pierwszy polski przekład ukazał się w r. 1818 pod tytułem Duch wiary chrześcijańskiej. [przypis edytorski]

geniusze — dziś popr. forma B. lm: (uważam za) geniuszy a. geniuszów. [przypis edytorski]

Geniusz miejsca (łac. genius loci; mit. rzym.) — duch opiekuńczy miejsca, często przedstawiany pod postacią węża. [przypis edytorski]

geniusz (mit. rzym.) — bóstwo opiekuńcze miejsca albo osoby, wyobrażane jako uskrzydlony człowiek; później ogólnie duch (dobry albo zły). [przypis edytorski]

geniusz (mit. rzym.) — bóstwo opiekuńcze miejsca a. osoby, wyobrażane jako uskrzydlony człowiek; później ogólnie duch (dobry a. zły). [przypis edytorski]

geniusz (mit. rzym.) — bóstwo opiekuńcze miejsca a. osoby, wyobrażane jako uskrzydlony człowiek; później ogólnie duch (dobry a. zły). [przypis edytorski]

geniusz (mit. rzym.) — duch opiekuńczy. [przypis edytorski]

geniusz (mit. rzym.; łac. genius loci) — duch opiekuńczy miejsca. [przypis edytorski]

geniusz serca — patrz: Fizjologia małżeństwa. [przypis edytorski]

geniusz — tu: w mitologii rzymskiej duch opiekuńczy. [przypis edytorski]