Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 479 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | białoruski | biologia, biologiczny | czeski | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | islandzki | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | niemiecki | norweski | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | żeglarskie

Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 3255 przypisów.

Hegemon — mówca ze stronnictwa macedonofilskiego, stracony razem z Fokionem; podobnie Pytokles. [przypis tłumacza]

Hegesias (Hegezjasz), zwany Peisithanatosem — filozof hellenistyczny żyjący ok. IV–III w. p.n.e, reprezentujący skrajny pesymizm. Uważał, że prawdziwe szczęście (będące jednocześnie celem życia) jest nieosiągalne, bowiem przyjemność jest chwilowa, rzadko doświadczana i subiektywna. Z tego powodu uznawał śmierć, samobójstwo za możliwość uwolnienia od cierpień. [przypis edytorski]

Hegeso, żona Proksenosa (…) na swoim znanym nagrobku — Hegeso, żonie Proksenosa, dedykowano stelę nagrobną z reliefem, odnalezioną w 1870 na cmentarzu dipylońskim w ateńskiej dzielnicy Keramejkos, jeden z najpiękniejszych przykładów greckiej sztuki cmentarnej, datowany na ok. 410–400 p.n.e. [przypis edytorski]

Hegezjasz z Cyreny (IV–III w. p.n.e.) — gr. filozof, uczeń Arystypa, bliski cynizmowi; nauczał, że szczęście jest niemożliwe do osiągnięcia, więc główny cel życia stanowi unikanie cierpienia i smutku; z tego powodu samobójstwo uważał za lepsze od życia w cierpieniu. [przypis edytorski]

Hegezyp — polityk, mówca, stronnik, autor mowy o Halonessos. [przypis tłumacza]

hegira a. hidżra (z arab. هِجْرَة: wywędrowanie, zerwanie stosunków, ucieczka) — Wielka Emigracja mahometan z prorokiem Mahometem na czele. [przypis edytorski]

hegira — [dziś popr.: hidżra; red. WL], ucieczka Mahometa z Medyny w 621 roku naszej ery; data, od której zaczyna się era muzułmańska. [przypis autorski]

hegir (oryg. fr. l'hégire) — hidżra (z ar.: emigracja); ucieczka prześladowanego proroka Mahometa oraz jego zwolenników z Mekki do Medyny w roku 622 n.e., stanowiąca początek rachuby lat w kalendarzu muzułmańskim i perskim. [przypis edytorski]

heglowcy — uczniowie i kontynuatorzy systemu filozoficznego stworzonego przez Georga Wilhelma Friedricha Hegla, tu ironicznie: Niemcy. [przypis edytorski]

heglowską twarz przemiany przeciwieństw — niemiecki filozof Georg Wilhelm Friedrich Hegel (1770–1831) stworzył system filozofii idealistycznej, w którym idee miały ewoluować w ten sposób, że przekształcały się we własne przeciwieństwo (antytezę), co następnie prowadziło do sformułowania syntezy. [przypis edytorski]

„he”, „het” — litery alfabetu hebrajskiego, graficznie trudne do odróżnienia, he: ה het: ח. [przypis edytorski]

Heiberg, Gunnar (1857–1929) — powieściopisarz i dramaturg norweski; jego dramat Balkon (1894) był drukowany w „Życiu” pod red. Przybyszewskiego w 1898 r. (nr 12 i nast.). [przypis edytorski]

Heiberg, Johan Ludvig (1854–1928) — duński akademik i filolog klasyczny. [przypis edytorski]

Heidegger, Martin (1889–1976) — filozof niemiecki; zajmował się pytaniem o sens bycia i analizą specyficznie ludzkiego bycia, związanego z doświadczaniem czasu, lęku i śmierci; aktywnie wspierał ruch narodowosocjalistyczny, w latach 1933–1945 był członkiem NSDAP. [przypis edytorski]

Heidegger, Martin (1889–1976) — niemiecki filozof, autor książki Bycie i czas (1927), operujący pojęciem Dasein (niem. bycie-tutaj). [przypis edytorski]

Heidelberg — miasto na prawach powiatu w Niemczech, w kraju związkowym Badenia-Wirtembergia; znajduje się tutaj najstarszy uniwersytet niemiecki (Uniwersytet Ruprechta i Karola). [przypis edytorski]

Heidelberg — miasto w Niemczech, w kraju związkowym Badenia–Wirtembergia, położone nad rzeką Neckar. [przypis edytorski]

Heidelberg — miasto w południowo-wschodniej części Niemiec. [przypis edytorski]

Heidelberg — tu zapewne: opactwo św. Bartłomieja, położone między osiedlami Neuenheim i Ziegelhausen w Heidelbergu, w płd.-zach. Niemczech, w XIII–XVI w. będące klasztorem benedyktynek. [przypis edytorski]

heidelberski kongres filozoficzny — odbył się w 1908. [przypis edytorski]

Heidenstam, Verner, von (1859–1940) — szwedzki pisarz, noblista w dziedzinie literatury. [przypis edytorski]

Heijermans, Herman (1964–1924) — holenderski dramatopisarz. [przypis edytorski]

Heil Hitler! (niem.) — chwała Hitlerowi, pozdrowienie nazistowskie. [przypis edytorski]

heil Hitler (niem.) — niech żyje Hitler; cześć Hitlerowi. [przypis edytorski]

Heiligenbilde — Ich hatte Gelegenheit, eine in dieser Art eigentümliche Reliquie zu sehen. Auf einem türkischen Säbel, dessen Klinge der Länge nach mit Koransprüchen beschrieben war, war an dem Griffe das Bildnis der h. Jungfrau sammt einer poln. Inschrift in gotischen Buchstaben eingraviert. Dieser Säbel gehörte einem Engländer, der ihn in Italien käuflich an sich gebracht hatte; er hatte auf diese Art weite, und gewiß auch oft blutige Reisen vollendet. Schade nur, daß in der Inschrift weder das Jahr, noch der Name dessen, der ihn erbeutet, angegeben war. (Malczewski) [przypis autorski]

Heili kaszenk hemszin! Hejli kaszenk! — Bardzo tak ładnie! Bardzo ładnie! [przypis autorski]

heil (niem.: cześć) — pozdrowienie hitlerowskie, przed wojną mogło nieść również skojarzenia z energicznością, nowoczesnością i sportem. [przypis edytorski]

Heimweh (niem.) — tęsknota za domem. [przypis edytorski]

Heine, Heinrich (1797–1856) — niemiecki poeta. [przypis edytorski]

Heine, Heinrich (1797–1856) — niemiecki poeta żydowskiego pochodzenia, przedstawiciel romantyzmu, jeden z najwybitniejszych niemieckich liryków, prozaik, publicysta. [przypis edytorski]

Heine, Heinrich (1797–1856) — niemiecki porta romantyczny, znany liryk, w późniejszym okresie twórczości często wypowiadający się na tematy polityczne. [przypis edytorski]

Heine, Heinrich (1797–1856) — właśc. Harry Chaim Heine, niemiecki poeta, prozaik i publicysta. [przypis edytorski]

Heine, Heinrich (1797–1856) — znakomity poeta niemiecki, rewolucyjny demokrata. [przypis edytorski]

Heine, Heinrich (1797–1856) — znakomity poeta niemiecki, rewolucyjny demokrata. [przypis edytorski]

Heine, Heinrich, właśc. Heine, Harry (1797/1799–1856) — poeta niem. epoki romantyzmu, po ukończeniu liceum zajął się początkowo kupiectwem, lecz bez powodzenia; następnie podjął studia prawnicze, które po przerwach ukończył ostatecznie w 1825 r. ze stopniem doktorskim; autor m.in. Księgi pieśni (1827), Atty Troll (1842), Baśni zimowej (1843), a także szkiców Z dziejów religii i filozofii w Niemczech oraz Obrazy z podróży; od 1831 r. mieszkał w Paryżu. [przypis edytorski]

Heine Henryk (1797–1856) — znakomity poeta niemiecki, rewolucyjny demokrata. [przypis redakcyjny]

Heine sądził, że to matematyzowanie (…) jest manierą, a nie metodąHeine, Zur Gesch. d. Relig. itd., zweites Buch. [przypis tłumacza]

Heines, Edmund (1897–1934) — poseł NSDAP do Reichstagu i jeden z przywódców SA; zamordowany przez hitlerowców 30 czerwca 1934 r. podczas tzw. nocy długich noży. [przypis edytorski]

Heinrichgasse — historyczna ulica w centrum Wiednia. [przypis edytorski]

Heinsius — Daniel Heinsius (1580–1655) był holenderskim filologiem, poetą, profesorem uniwersytetu w Lejdzie. Pisał po łacinie oraz w języku ojczystym. Napisał żartobliwą Pochwałę wszy. [przypis edytorski]

heißerkämpft — im Original: bestaubt. [przypis tłumacza]

heisslauf (z niem.) — przegrzanie (urządzenia w wyniku intensywnej pracy). [przypis edytorski]

Heitzman, Carl (1836–1896) — twórca licznie wznawianego atlasu anatomicznego. [przypis edytorski]

Hej chłopcy, bagnet na broń! — marsz napisany dla batalionu „Baszta” Armii Krajowej w lutym 1943, jedna z popularniejszych piosenek śpiewanych przez powstańców warszawskich. [przypis edytorski]

Hej, compadre! O de casa! (port.) — Hej, przyjacielu! Ty tam w domu! [przypis edytorski]

Hejne, Heyne — Heinrich Heine (1797–1856), poeta niem. epoki romantyzmu, autor zbioru liryków Księga pieśni (1827, wyd. pol. 1880), do jego wierszy muzykę układali wybitni kompozytorzy: Robert Schumann i Franz Schubert; od 1830 Heine przebywał na emigracji we Francji, zmarł w Paryżu. [przypis edytorski]

Hejne-Wroński — Hoene-Wroński. [przypis redakcyjny]

„Hej Pallado, miast zagłado!”, „O lutnio, w dal głos nieś!” — przykłady starych patriotycznych pieśni: pierwsza Lamproklesa (około 476 r.), druga jeszcze starszego Kekejdesa. [przypis tłumacza]

Hej ramię do ramienia (…) opaszmy — fragment Ody do młodości Adama Mickiewicza: „Hej! ramię do ramienia! spólnymi łańcuchy / Opaszmy ziemskie kolisko! / Zestrzelmy myśli w jedno ognisko, / I w jedno ognisko duchy! / Dalej, bryło, z posad świata! / Nowymi cię pchniemy tory”. [przypis edytorski]

Hej! ramię do ramienia! spólnemi łańcuchy Opaszmy ziemskie kolisko!… — Adam Mickiewicz, Oda do młodości, w. 52–59. [przypis edytorski]

Hej tam, Janku! słuchaj, Janku! — początek żartobliwej piosenki; oryg.: Jacke Boy, ho boy, news the cat is in the well, Let us ring now for her knell, ding dong ding dong bell. [przypis edytorski]

Hej, użyjmy żywota…Pieśń filaretów Adama Mickiewicza. [przypis edytorski]

Hej, wrotna, otwórz! (…) — wiersze 1216–1225, podług tekstu Blaydesa, z tą różnicą, iż tłumacz wprowadził zamiast Wrotnego, Wrotną, oraz dwóch ludzi z tłumu, co, podług niego (tłumacza) zapatrywania, jest logicznym wypływem myśli Arystofanesa. [przypis tłumacza]

Hej wy stepy… more szyrokije (ukr.) — Hej wy, stepy ukochane, Pięknym kwiatem malowane, Szerokie jak morze. [przypis redakcyjny]

Hekabe — królowa Troi, żona Priama, matka Hektora. [przypis edytorski]

Hekailo, Sigmund — pułkownik armii austro-węgierskiej, zamieszany w aferę szpiegowską. [przypis edytorski]

Hekameda — niewolnica Machaona. [przypis edytorski]

Hekate (mit. gr) — bóstwo podobne do Artemidy i Persefony; głównie czczona jako bogini podziemna lub strasząca po drogach w otoczeniu dusz ludzi zmarłych, a niepogrzebanych, lub przedwcześnie zgasłych. [przypis redakcyjny]

Hekate (mit. gr.) — bogini ciemności i magii, pokuty i zemsty. [przypis edytorski]

Hekate (mit. gr.) — bogini ciemności, strzegła bram Hadesu. [przypis edytorski]

Hekate (mit. gr.) — bogini czarów i widm. [przypis edytorski]

Hekate (mit. gr.) — bogini czarów, pokuty i zemsty. [przypis edytorski]

Hekate (mit. gr.) — bogini księżyca, czarów i śmierci. [przypis edytorski]

Hekate (mit. gr.) — bogini magii i ciemności, pokuty i zemsty. [przypis edytorski]

Hekate (mit. gr.) — sprzyjająca ludziom bogini czarów i rozdroży. [przypis edytorski]

Hekate (mit. rzym.) — bogini czarów; tu przen.: wiedźma. [przypis edytorski]

hekatomba (gr.) — ofiara ze stu wołów, przen.: rzeź. [przypis edytorski]

hekatomba — ofiara ze stu wołów. [przypis edytorski]

hekatomba — poświęcenie lub zagłada bardzo wielu ludzi. [przypis edytorski]

hekatomba — w staroż. Grecji ofiara składana bogom ze stu sztuk bydła; w przenośni każda wielka ofiara. [przypis edytorski]

hekatomba (z gr.) — ofiara ze stu wołów (dziś także szerzej: wielka rzeź, krwawa ofiara). [przypis edytorski]

hekatomba (z gr.) — w staroż. Grecji ofiara składana bogom ze stu sztuk bydła lub wołów, później z każdej dużej liczby zwierząt. [przypis edytorski]

hekatomba (z gr.) — w staroż. Grecji ofiara składana bogom ze stu wołów; dziś także przen.: poświęcenie lub zagłada bardzo wielu ludzi. [przypis edytorski]

hekatomba (z gr.) — w staroż. Grecji ofiara składana bogom ze stu wołów; dziś także przen.: wielka rzeź, krwawa ofiara. [przypis edytorski]

hekatomba (z gr.) — w staroż. Grecji ofiara składana bogom ze stu wołów. [przypis edytorski]

Hekatonchejrowie a. Sturęcy (mit. gr.; gr. Ἑκατόνχειρες, łac. Centimani) — synowie Gai i Uranosa, olbrzymy o stu rękach i pięćdziesięciu głowach, razem z cyklopami wrzuceni przez ojca do Tartaru; wszyscy (z wyjątkiem Gygesa) brali udział w tytanomachii po stronie Zeusa. [przypis edytorski]

He kept us out of the war (ang.) — On trzymał nas z dala od wojny. [przypis edytorski]

Hekla — gorące źródło w Islandii. [przypis edytorski]

Hekla — nazwa góry na południu Islandii, będącej zarazem czynnym wulkanem, uaktywniającym się co kilkanaście lat. [przypis edytorski]

heksagram (z gr.) — sześciokąt. [przypis edytorski]

heksametrach, trymetrach, dystychachheksametr: miara antycznego wiersza bohaterskiego, składająca się z sześciu stóp; heksametrem napisano Iliadę i Odyseję Homera; trymetr jambiczny: starożytna miara wiersza, w której wers liczy trzy metra, każde złożone z dwu jambów; używana w satyrach, parodiach, komediach itp.; dystych: dwuwiersz, utwór składający się z dwóch wersów. [przypis edytorski]

heksametr — kanoniczna miara wierszowa antycznych eposów, którą napisano Iliadę, Odyseję i Eneidę. [przypis edytorski]

heksametr — miara antycznego wiersza bohaterskiego, składająca się z sześciu stóp daktylicznych; heksametrem napisano Iliadę i Odyseję Homera. [przypis edytorski]

heksametr — miara antycznego wiersza bohaterskiego, składająca się z sześciu stóp; heksametrem napisano Iliadę i Odyseję Homera. [przypis edytorski]

heksametr — miara antycznego wiersza bohaterskiego, składająca się z sześciu stóp; heksametrem napisano Iliadę, Odyseję i Eneidę. [przypis edytorski]

heksametr — miara antycznego wiersza bohaterskiego, składająca się z sześciu stóp; heksametrem są napisane eposy Homera. [przypis edytorski]

heksametr — miara wierszowa, którą napisana jest m.in. Iliada (heksametr daktyliczny) i Pieśń Wajdeloty w Konradzie Wallenrodzie Mickiewicza (heksametr polski); pierwszą połowę heksametru reprezentuje wspomniane w tej strofie zdanie „Skąd Litwini wracali?”; heksametra: dziś popr. forma D. lp: heksametru. [przypis edytorski]

heksametr — najstarsze znane metrum europejskiej poezji epickiej; heksametrem napisane są greckie epopeje Iliada i Odyseja Homera. [przypis edytorski]

heksametr — specyficzne akcentowanie wiersza; heksametrem napisane są najstarsze greckie epopeje: Iliada i Odyseja Homera. [przypis edytorski]

heksametry, jambyheksametr: kanoniczna miara wierszowa antycznych eposów, którą napisano Iliadę i Odyseję; jamb: w metryce iloczasowej stopa złożona z dwóch sylab: krótkiej i długiej; wersy złożone z jambów przeważały w utworach o charakterze złośliwym, używane także w partiach dialogowych tragedii i komedii. [przypis edytorski]

heksametr (z gr.) — miara wierszowa, którą napisano m.in. Iliadę i Odyseję. Charakteryzuje się skomplikowanymi zasadami budowy wersów: na każdy składa się 6 stóp, daktyli (jedna sylaba długa i dwie krótkie) lub spondejów (dwie sylaby długie), czyli od 12 do 17 sylab. Heksametr polski, wobec braku iloczasu, polega na odpowiednim zestawianiu sylab akcentowanych i nieakcentowanych. [przypis edytorski]

heksametr z ilionowych [tj. trojańskich] wzięty wykopalisk — heksametry Iliady Homera. [przypis redakcyjny]

hektograf — urządzenie do powielania dokumentów i rysunków, w którym jako formy do tworzenia odbitek używa się blaszanej tacy z masą żelatynową z przeniesionym na nią oryginałem, wykonanym tuszem hektograficznym. [przypis edytorski]

Hektor — bohater Iliady Homera, najdzielniejszy obrońca Troi. [przypis edytorski]