Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 159624 przypisów.
puzdro — rodzaj pudła z szufladkami i przegródkami. [przypis edytorski]
puzdro — skrzynka lub pudełko z przegródkami, używane dawniej do przechowywania przedmiotów, zwłaszcza podczas podróży. [przypis edytorski]
puzdro — skrzynka lub pudło z przegródkami, zwykle z zamkiem, okuciami i uchwytami. [przypis redakcyjny]
puzdro — skrzynka z przegródkami do przewożenia przedmiotów w podróży. [przypis edytorski]
puzdro — skrzynka z przegródkami. [przypis edytorski]
puzdro — skrzynka z przegródkami, używana w czasie podróży. [przypis edytorski]
puzdro (starop.) — pudło, futerał. [przypis edytorski]
Puzyna, Jan (1842–1911) — pochodzący z polsko-litewskiego rodu książęcego pochodzenia ruskiego (herbu własnego Oginiec, w galicyjskiej gałęzi posługujący się tytułem „kniaź na Kozielsku”), kardynał krakowski, wsławiony zakazem złożenia na Wawelu prochów Słowackiego i odrzuceniem witraży Wyspiańskiego dla katedry wawelskiej; sprawował także cenzurę kościelną. [przypis edytorski]
Puzyna — kardynał i biskup krakowski (1894–1911). Aluzja do sporów artystycznych o katedrę wawelską. Wyrazem tych sporów były felietony L. Pugeta w Czasie. [przypis redakcyjny]
Puzzoli, daw. Puteoli — miasto nad Morzem Tyrreńskim, ok. 20 km od Neapolu. [przypis edytorski]
pychą — dziś popr. forma B.lp: pychę. [przypis edytorski]
pycha jest skutkiem, czyli własnością, miłości własnej (philautia) — Zob. Przyp. do Tw. 55. [przypis redakcyjny]
pycha (superbia) — Zob. inne określenie w Przyp. do Tw. 57 Cz. IV. [przypis redakcyjny]
pyjama (ang.) — piżama, strój do spania. [przypis edytorski]
pyjama — daw. pisownia, dziś raczej: piżama. [przypis edytorski]
pyjama — piżama. [przypis edytorski]
Pyjonia — żart słowny tłumacza od starop. pyje, tj. genitalia męskie. [przypis edytorski]
pykać — tu: palić fajkę. [przypis edytorski]
pykiná fresi médea eidós — Iliada XVII 325; i ten wiersz brzmi w Iliadzie nieco odmiennie. Te dwa cytaty mają dowodzić, że Homer i najstarsi poeci odczuwali w imieniu Gany-medes dwa składniki: raduje się radą, zamiłowany w mądrości. [przypis tłumacza]
pyknik — osoba otyła, wzrostu niskiego lub średniego, o krótkich kończynach, skłonna do okresowych zmian nastroju. [przypis edytorski]
pyłki (z ros.) — skłonny do gniewu, popędliwy. [przypis edytorski]
pyłkowina (biol.) — zlepek ziaren pyłku spojonych za pomocą lepkiej substancji zwanej kitem pyłkowym. [przypis edytorski]
Pył wdeptać złoconym szlifom — archaiczna konstrukcja składniowa połączona z elipsą. Sens: losem złoconych szlifów jest być wdeptanymi w pył. [przypis edytorski]
Pylades (mit gr.) — kuzyn i wierny przyjaciel Orestesa; towarzyszył mu w wędrówkach, kiedy uciekał prześladowany przez Erynie po zabiciu matki Klitajmestry i jej kochanka Ajgistosa. [przypis edytorski]
Pylades (…) Orestes — w legendzie greckiej para nierozłącznych przyjaciół. [przypis redakcyjny]
Pylad… Orestesa — w mit gr. Pylades, kuzyn Orestesa, był jego wiernym przyjacielem, towarzyszył mu w wędrówkach, kiedy prześladowały go Erynie po zabiciu Klitajmestry i Ajgistosa. [przypis edytorski]
pylagor — delegat państwa zasiadający w Radzie Amfiktionii Pylajsko-Delfickiej; od nazwy jesiennego miejsca spotkań Rady: Pyle (Termopile). [przypis edytorski]
pylinka — pyłek [przypis edytorski]
pylių — pilių. [przypis redakcyjny]
pylon (gr.: brama) — monumentalna brama wejściowa świątyni egip., złożona z pary wież o prostokątnej podstawie, zwężających się ku górze, połączonych niższą częścią obramowującą wejście. [przypis edytorski]
Pylos — miasto na wybrzeżu Messeńskim, w rzeczywistości poematów Homera rządzone przez Nestora, najstarszego uczestnika wojny trojańskiej. [przypis edytorski]
Pylos — przylądek w płd.-zach. Grecji, naprzeciw wyspy Sfakteria, z fortem broniącym wejścia do zatoki Pylos, z którego Ateńczycy dokonywali wypadów na terytorium Peloponezu. [przypis edytorski]
pypeć (pot.) — krosta na języku. [przypis edytorski]
pypeć — stan chorobowy u ptaków, wynikający z braku witamin; zgrubienie na języku, utrudniające ptakowi odżywianie się. [przypis edytorski]
Pypin — publiczność polska zna Pypina z zajmującej i bezstronnej jego pracy Kwestia polska w literaturze rosyjskiej, przełożonej i wydanej w dodatkach do „Prawdy” w 1881 r. [Aleksander Nikołajewicz Pypin (1833–1904): rosyjski historyk literatury i etnograf, profesor uniwersytetu w Petersburgu; red. WL]. [przypis autorski]
Pyram i Tysbe — w Przemianach Owidiusza byli parą kochanków, pochodzących ze zwaśnionych rodów z Babilonii. Tysbe, która przyszła pierwsza na umówione spotkanie, zobaczyła lwa i uciekła, gubiąc przy tym szal. Pyram, widząc poszarpany szal i sądząc, że Tysbe zginęła, popełnił samobójstwo. Gdy Tysbe odkryła jego ciało, również odebrała sobie życie. Ich historia znalazła odbicie m.in. w dramacie Pyram i Tysbe (1621) fr. dramaturga Théophile'a de Viau. [przypis edytorski]
Pyram (mit. gr.) — ukochany Tysbe. Ich historia stanowi pierwowzór dla dramatu Romeo i Julia Shakespeare'a. [przypis edytorski]
pyrć (reg.) — właśc. perć, górska ścieżka, wydeptana przez kozice, używana przez owce i pasterzy. [przypis edytorski]
Pyreikos — lichy malarz grecki rodzajowy. [przypis tłumacza]
pyrgać (gw.) — pędzić, biec. [przypis edytorski]
Pyrgopolinices (z gr. Πυργοπολινίκης) — szumne nazwisko przesławnego — w swym samochwalstwie — wojownika: „Warownych grodów pogromca”, „Basztomiastoburz”. [przypis tłumacza]
Pyriflegeton (mit. gr.) — rzeka w podziemnej krainie umarłych, jej nazwa oznacza „płynący ogniem”. [przypis edytorski]
Pyrocystis noctiluca — roślina morska w nocy świecąca. [przypis autorski]
Pyrrho (…) zachowywał ustawicznie tę samą twarz i postawę (…) — por. Diogenes Laertios, Pyrrhon z Elidy [w:] Żywoty i poglądy słynnych filozofów, IX, 63. [przypis tłumacza]
Pyrrhus (łac., z gr: pyrrhos: czerwony, rudy) a. Neoptolemos (mit. gr.) — syn Achillesa i jego kochanki Dejdamei, córki króla Dolopów. [przypis edytorski]
Pyrron (376–286 r. p.n.e.) — filozof gr., główny przedstawiciel sceptycyzmu, szkoły filozoficznej odrzucającej możliwość poznania prawdy. [przypis edytorski]
[Pyrron] bardzo dotkliwie swarzył się z siostrą, i wyrzucano mu (…) — przekręcona anegdota z Diogenesa Laertiosa (Pyrrhon z Elidy [w:] Żywoty i poglądy słynnych filozofów, IX, 66): Pyrron żył w wielkiej zgodzie z siostrą, gniewem zareagował na to, że to ją obrażano i jako usprawiedliwienie podał, że obojętność go nie obowiązuje, kiedy chodzi o kobietę. [przypis edytorski]
Pyrron z Elidy (ok. 360–ok. 270 p.n.e.) — grecki filozof, założyciel szkoły filozoficznej sceptyków; wg antycznej tradycji z zawodu był malarzem, a dopiero potem studiował filozofię. [przypis edytorski]
Pyrron z Elidy (przełom IV i III w. p.n.e.) — filozof grecki, założyciel szkoły stoickiej. Najważniejsze dla niego były zagadnienia etyczne; uważał, że prawdziwe poznanie nie jest możliwe, a człowiek cierpi, ponieważ posiada różnego typu przekonania dotyczące z gruntu niepoznawalnych zjawisk. Powinien się ich wyzbyć, jeśli chce osiągnąć spokój. [przypis edytorski]
Pyrrus (319–272 p.n.e.) — król Epiru (płn.-zach. części Grecji), prowadził wojnę z Rzymianami. [przypis redakcyjny]
Pyrrus (319–272 p.n.e.) — król Epiru (płn.-zach. części Grecji), wybitny taktyk wojenny, toczył wojnę przeciw Rzymianom w płd. Italii; jedną ze zwycięskich bitew okupił ogromnymi stratami, stąd wyrażenie: „pyrrusowe zwycięstwo”; następnie walczył przeciw Kartaginie i zdobył większą część Sycylii, jednak został stamtąd wyparty, utracił także zdobycze w Italii; najechał na Peloponez, po nieudanym oblężeniu Sparty zginął podczas walk ulicznych o miasto Argos. [przypis edytorski]
Pyrrus (319–272 p.n.e.) — król Epiru, wybitny taktyk wojenny, pokonał Rzymian w bitwach pod Herakleją (280 p.n.e.) i Auskulum (279 p.n.e.), co okupił wielkimi stratami (stąd przysłowiowe wyrażenie: „pyrrusowe zwycięstwo”). [przypis edytorski]
Pyrrus a. Neoptolemos (mit. gr.) — syn herosa Achillesa i jego kochanki Deidamii (Dejdamei). [przypis edytorski]
Pyrrus, łac. Pyrrhus (319–272 p.n.e.) — król Epiru, wybitny taktyk wojenny, toczył wojnę przeciw Rzymianom w płd. Italii; jedną ze zwycięskich bitew okupił ogromnymi stratami, stąd wyrażenie: „pyrrusowe zwycięstwo”. [przypis edytorski]
pyrrusowe zwycięstwo — zwycięstwo okupione zbyt wielkimi stratami, równające się klęsce. Określenie pochodzi od imienia króla Epiru Pyrrusa (319–272 p.n.e.), który w wojnie z Rzymianami (280 i 279 p.n.e.) w dwóch wygranych bitwach poniósł tak poważne straty, że miał wówczas zawołać: „Jeszcze jedno takie zwycięstwo, a jesteśmy zgubieni!”. [przypis redakcyjny]
pyrrusowe zwycięstwo — zwycięstwo osiągnięte nieproporcjonalnie wielkim kosztem w stosunku do odniesionych korzyści; określenie nawiązuje do imienia króla Epiru Pyrrusa, który w III w. p.n.e. toczył wojnę z Rzymem na terenie Italii i wygraną w bitwie pod Ausculum w 279 r. p.n.e. okupił ogromnymi stratami w ludziach, co miał podsumować słowami: „Jeszcze jedno takie zwycięstwo, a zginiemy bez śladu”. [przypis edytorski]
Pyrrus — syn Achillesa, został zabity w Delfach przez Orestesa. [przypis edytorski]
Pyrusów doktor (starop. forma) — doktor Pyrusowy, doktor Pyrusa. [przypis edytorski]
pyśmo (ukr.) — list. [przypis edytorski]
pyśmo (ukr.) — list. [przypis redakcyjny]
pysara (ukr.) — pisarza. [przypis redakcyjny]
pyskłać się (daw.) — babrać, mazać się. [przypis redakcyjny]
pyskłać (starop.) — opluskiwać. [przypis redakcyjny]
pyszczyć (gw.) — tu: ryć. [przypis edytorski]
pyszna facecja (daw.) — świetny dowcip. [przypis edytorski]
Pyszna — prawdopodobnie chodzi o szczyty Błyszcz i Kamienista; cały ten opis wskazuje, że autor identyfikuje całkowicie Pyszną z Ornakiem, co nie jest do końca prawdą. [przypis edytorski]
Pyszna — w rzeczywistości chodzi o Potok Kościeliski, autor w tej części dziennika popełnia liczne pomyłki, dotyczące geografii Tatr Zachodnich. [przypis edytorski]
Pyszne — znamy dwie miejscowości tego nazwiska, ale leżące w okolicach bardzo odległych od tych, które wskazane są dosyć dokładnie w samym liście, jako pobliskie. J. Kaz. opowiada, że stoi obozem gdzieś między Jarosławiem a Sandomierzem. Otóż właśnie w powiecie niskim, nad potokiem Kościelnym, uchodzącym z prawego brzegu do Sanu, na połud. wschód od Sandomierza leży wioska Pysznica. Może i tu popełniona została omyłka?. [przypis redakcyjny]
pysznić się — chwalić się, wynosić się nad innych. [przypis edytorski]
pysznić się — wywyższać się. [przypis edytorski]
pysznie — tu: wspaniale, świetnie. [przypis edytorski]
pyszny był z synowej — dziś: dumny był z synowej. [przypis edytorski]
pyszny (daw.) — tu: wspaniały. [przypis edytorski]
pyszny naręcz — dziś popr. r.n.: pyszne naręcze. [przypis edytorski]
pyszny (starop.) — wspaniały. [przypis edytorski]
pyszny — tu: bogato zdobiony bądź dobrze wykonany. [przypis edytorski]
pyszny — tu: bogaty, cenny. [przypis edytorski]
pyszny — tu: dumny, pełen pychy. [przypis edytorski]
pyszny — tu: dumny, pełen pychy. [przypis edytorski]
pyszny — tu: wspaniały. [przypis edytorski]
pyszny — tu: wspaniały. [przypis edytorski]
pyszny — tu: wspaniały, wyśmienity, świetny. [przypis edytorski]
Pytać (gw.) — prosić. [przypis edytorski]
pytać o kim (starop.) — pytać o kogo; częstom (…) o panie mojem pytała: często pytałam o mojego pana. [przypis edytorski]
pytać się czego (starop.) — szukać czego. [przypis edytorski]
pytać się o kim (starop.) — dziś: pytać się o kogo. [przypis edytorski]
pytać (starop.) — prosić, żądać. [przypis edytorski]
pytać — tu: prosić. [przypis edytorski]
Pytace (gw.) — drużbowie weselni, jadący konno i zapraszający w imieniu młodej pary gości na wesele. Nazwa pochodzi od czasownika pytać tj. prosić, zapraszać. [przypis edytorski]
pyta — dawne narzędzie do bicia ze skręconej chusty, szmaty, powrozu itp. [przypis edytorski]
pytając się o sekretach (daw.) — dziś z B.: pytając się o sekrety. [przypis edytorski]
pytają o Kijowie — dziś popr.: pytają o Kijów. [przypis edytorski]
pytał mi się — dziś z B.: pytał mnie. [przypis edytorski]
Pytał raz Litwin, nie wiem, diabła czy Pińczuka — Nazywa lud w Litwie Pińczukami obywateli błotnistych okolic Pińska. [przypis autorski]
pytał się (…) rok temu, co z Abisynią — Abisynia to dawna nazwa Etiopii. W 1935 roku wybuchła druga wojna włosko-abisyńska: 3 października do Etiopii wtargnęły wojska faszystowskich Włoch, w skład których wchodziły dywizje tzw. Czarnych Koszul, paramilitarnej formacji utworzonej przez Mussoliniego. Armia etiopska, mimo zaciętego oporu, uległa przewadze wojsk włoskich, wyposażonych w samoloty, czołgi, artylerię, wielokrotnie używających gazów bojowych. Podbitą w 1936 Etiopię włączono do Włoskiej Afryki Wschodniej. [przypis edytorski]
Pytali jednego tamże Lacedemończyka: „A u was co za prawo jest ustawiono na takie swowolne ludzi?”. Powiedział, iż: „Nie masz prawa żadnego, abowiem też i takich ludzi między nami nie masz” — podsumowanie barwnej anegdoty z Plutarcha, Żywoty równoległe. Likurg 15. [przypis edytorski]
pytali mi się — dziś z B.: pytali mnie. [przypis edytorski]
Pytaliśmy, czemu świat woli czytać dzieje Karola XII (…) niż żywot Piotra Wielkiego… — aluzja Woltera do słabego powodzenia jego książki Histoire de l'empire de Russie sous Pierre le Grand (Historia cesarstwa rosyjskiego za Piotra Wielkiego, 1759) w porównaniu z opublikowaną przez niego wcześniej Histoire de Charles XII (Historia Karola XII, 1731). [przypis edytorski]
pytam ci się — dziś popr.: pytam cię się; pytam się ciebie. [przypis edytorski]
Pytania o cudach przedłożone przez Pascala księdzu de Saint Cyran — Pan de Barcos, opat Saint Cyran (po wuju swoim, Du Vergier de Hauranne, znanym pod nazwiskiem Saint-Cyran) cieszący się wysoką powagą w zgromadzeniu PortiRoyal. [przypis tłumacza]
