Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 474 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | filozoficzny | fizyka | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | staropolskie | szwedzki | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 14544 przypisów.
strachać (gw.) — straszyć. [przypis edytorski]
strachać się (daw.) — bać się, obawiać się. [przypis edytorski]
strachać się (daw.) — bać się. [przypis edytorski]
stracha — dziś popr.: straszy. [przypis edytorski]
strachajło — pot. o człowieku tchórzliwym. [przypis edytorski]
strach go przejął (…) który w niem przedtem, jako żyw, nie postał (starop.) — przejął go strach, który w nim (nigdy) przedtem, jak długo żył, nie zrodził się. [przypis edytorski]
Strach Malabaru — niżej: Strachy Malabaru. Wybrzeże Malabarskie to kraina geograficzna w Indiach, nad Morzem Arabskim. W XIX i w pierwszej połowie XX wieku w posiadaniu Wielkiej Brytanii. W polskim tłumaczeniu Malabaro to także imię bohatera wiersza, w tekście angielskim Malabar to nazwa statku, zaś wiersz Noela nosi tytuł Wrak Malabaru. [przypis edytorski]
Strach mnie zdjął, patrząc na ciebie — dziś popr.: strach mnie zdjął, gdy patrzyłam na ciebie. [przypis edytorski]
strach (…) nie tylko sam jest przykrym uczuciem, ale także (…) niszczy wszelkie przyjemne uczucia — widać, że Ksenofont czytał dzieła filozoficzne (Platona), roztrząsające zagadnienia z zakresu psychologii. [przypis tłumacza]
strach paniczny — πανικῷ δείματι (od słowa „Pan”, nagły, niespodziewany, niedający się wytłumaczyć). Wyrażenie to, mające i u nas prawo obywatelstwa, zachowałem. [przypis tłumacza]
Strach pomyśleć, że jakaś nawet i w domu Hadesa siedzi dusza… — Iliada XXIII 103–104, Achilles mówi o śnie, w którym zobaczył widmo poległego Patroklosa. [przypis edytorski]
strach próżni — łac. horror vacui (strach przed pustką): historyczny pogląd, oparty na wywodach starożytnych filozofów greckich, polegający na stwierdzeniu, że w naturze nie jest możliwe występowanie próżni („natura nie znosi próżni”), gdyż otaczające pustkę cząstki natychmiast by ją wypełniły. [przypis edytorski]
strach sąsiada — strach przed sąsiadem (kotem). [przypis redakcyjny]
strach to w nim sprawuje (starop.) — strach to w nim sprawia; sprawia to jego strach. [przypis edytorski]
stracić na zawodzie — przegrać w wyścigach. [przypis edytorski]
stracić rezon — tu: przytomności. [przypis autorski]
stracić się (daw.) — przepaść, zaginąć, zabłąkać się. [przypis edytorski]
stracić się — zgubić się. [przypis edytorski]
straciemy — dziś popr. forma 3.os.lm. cz. przysz.: stracimy. [przypis edytorski]
straciłaś najlepszą matkę — Barbara z Krasińskich Świdzińska, naprzód starościna, potem kasztelanowa radomska, umarła 8 września 1789 roku, zostawiwszy sześć córek: Anielę, Franciszkę. Mariannę, Zofię, Bonę, Krystynę, i dwóch synów: Jana i Kajetana. [przypis autorski]
Straciłem widok ogniska słońc Słońca — Tym Słońcem Słońc jest Pan Bóg, którego światłości oglądanie udziałem jest wiernych błogosławionych. [przypis redakcyjny]
stracił — w wyd. Czubka i poprzednich Bibl. Nar.: „utracił”. [przypis redakcyjny]
stracim (daw.) — tu: forma krótsza użyta w celu utrzymania rytmu jedenastozgłoskowca; dziś: stracimy. [przypis edytorski]
straciwszy serce o oparciu się — zwątpiwszy w możliwość obrony. [przypis edytorski]
straconą została — dziś z M.: stracona została. [przypis edytorski]
„Straconych zachodów miłości”, komedii, której źródła dotąd nie odkryto — wypadek wyjątkowy. Drugim takim utworem, z pewnymi zastrzeżeniami, jest Sen nocy letniej. [przypis tłumacza]
Stracony raj — poemat epicki w 12 księgach autorstwa angielskiego poety Johna Miltona (1608–1674), opowiadający o buncie aniołów pod wodzą Szatana; przyjęta obecnie polska wersja tytułu brzmi: Raj utracony. [przypis edytorski]
stradać a. postradać (daw.) — stracić. [przypis edytorski]
stradać (daw.) — stracić. [przypis edytorski]
stradać — postradać, stracić. [przypis edytorski]
stradać — tracić. [przypis edytorski]
stradać żony — stracić żonę. [przypis edytorski]
Strada Chiatamone — ulica w Neapolu. [przypis redakcyjny]
stradiotka (starop.) — jeździeckie szaty krótkie. [przypis redakcyjny]
Stradivarius, właśc. Antonio Stradivari (1643 lub 1644–1737) — włoski mistrz lutniczy z Cremony, jeden z najwybitniejszych budowniczych instrumentów w historii. [przypis edytorski]
Stradivarius, właśc. Antonio Stradivari (1643 lub 1644 –1737) — włoski mistrz lutniczy z Cremony, jeden z najwybitniejszych budowniczych instrumentów w historii. [przypis edytorski]
stradny (daw.) — biedny, nędzny. [przypis redakcyjny]
stradny (daw.) — znużony. [przypis redakcyjny]
Stradom — mowa o osadzie Straduny. [przypis edytorski]
stradyjetka a. stradyjatka a. stradyjotka (daw.) — podbita futrem kurtka jeździecka używana w XVI–XVII w. [przypis edytorski]
stradyotka (daw.) — krótka szata jeźdźców. [przypis edytorski]
stragarz (przest., reg.) — sosrąb, gruba belka stropowa biegnąca środkiem wzdłuż całego pułapu i podtrzymująca go. [przypis edytorski]
strajk włoski — forma protestu pracujących, polegająca na tym, że pracy się nie przerywa, ale wykonuje się ją drobiazgowo i bardzo powoli. [przypis edytorski]
straktować — ułożyć się. [przypis redakcyjny]
Strand — gł. arteria w gminie Westminster, w środkowej części Londynu. [przypis edytorski]
Strand — ulica w środkowej części Londynu. [przypis edytorski]
stranieri (wł.) — cudzoziemcy. [przypis autorski]
stranno (ros.) — dziwnie. [przypis edytorski]
strapienie — zmartwienie, kłopot. [przypis edytorski]
strapiona myśl — strapiony umysł, duszę. [przypis redakcyjny]
strapiona — zmartwiona. [przypis edytorski]
strapiony — zmartwiony. [przypis edytorski]
strapontena (z fr.) — składane siedzenie, oszczędzające miejsce; dostawka. [przypis edytorski]
straśnie (gw.) — strasznie. [przypis edytorski]
Strasbourg — miasto w płn.-wsch. Francji przy granicy niemieckiej na Renie. [przypis edytorski]
strasno (gw.) — straszna. [przypis edytorski]
Strasser, Otto (1897–1974) — bliski współpracownik, później konkurent Hitlera, reprezentant tzw. lewego skrzydła ruchu nazistowskiego. W 1930 r. założył własną organizację „Czarny Front” w opozycji do NSDAP Od 1934 r. na emigracji, w 1955 r. powrócił do Niemiec. [przypis edytorski]
Strasser, Otto — przywódca antykapitalistycznej frakcji nazistów, na skutek konfliktu z Hitlerem w roku 1930 odszedł z NSDAP i założył własne ugrupowanie „Czarny Front”. [przypis edytorski]
straszące każdego prawowiernego sofizmata — cytat z uwagi o Emilu Rousseau zamieszczonej w „Monitorze” w 1765; Emil zawiera ustęp znany jako „Wyznanie wiary wikarego sabaudzkiego”, stanowiący rodzaj wykładu chrystianizmu oderwanego od wszelkiego określonego wyznania i będący główną przyczyną potępienia tego utworu; sofizmat: rozumowanie z rozmysłem zbudowane fałszywie, a pozornie wyglądające na poprawne. [przypis edytorski]
straszliwe okrucieństwa Domicjana przeraziły wielkorządców, tak iż lud odżył nieco pod jego panowaniem — Rządy jego były wojskowe, co stanowi jedną z odmian despotycznego ustroju. [przypis autorski]
straszliwszym jest — dziś z M.: straszliwszy jest. [przypis edytorski]
straszliwym ciosem będzie dla mnie twoje milczenie — ten list został bez odpowiedzi. [przypis tłumacza]
straszliwy (starop.) — strachliwy, bojaźliwy. [przypis edytorski]
straszną pieśnią Erynij — tj. żądaniem zemsty za poległych bohaterów. [przypis redakcyjny]
Straszne Dni — dziesięć dni pokuty od Rosz-haszana do Jom Kipur, podczas których decyduje się los człowieka, czy będzie żył lub umrze. [przypis tłumacza]
Straszne Dni — Dziesięć dni pokuty od Rosz-haszana do Jom Kipur, podczas których decyduje się los człowieka, czy będzie żył lub umrze. [przypis tłumacza]
Straszne Dni (hebr. Jomin Noroim) — tak nazywają Żydzi święta Nowego Roku i Sądnego Dnia, bowiem wówczas, według ich wierzeń religijnych, Bóg sądzi ludzi i wyznacza im los, zgodny z ich dotychczasowymi postępkami. [przypis edytorski]
Straszne Dni (hebr. Jomin Noroim) — tak nazywają Żydzi święta Nowego Roku i Sądnego Dnia, bowiem wówczas — według ich wierzeń religijnych — Bóg sądzi ludzi i wyznacza im los, zgodny z ich dotychczasowymi postępkami. [przypis tłumacza]
straszne Mene-Tekel — aluzja do słów mene, tekel, ufarsin (a. mene tekel fares), które wg biblijnej Księgi Daniela zostały wypisane ognistymi zgłoskami przez tajemniczą rękę na ścianie podczas uczty Baltazara, króla babilońskiego i w szczytowym momencie jego triumfów stanowiły zapowiedź upadku i śmierci władcy; słowa zwyczajowo są tłumaczone: „policzone, zważone, podzielone” i odnoszą się do sądu Boga, na którym podsumowane zostaje w sposób ostateczny życie ludzkie. [przypis edytorski]
straszni dzidą — budzący zgrozę ze względu na swoje uzbrojenie. [przypis edytorski]
Straszniejsza jeszcze była tzw. żordoczka — Fr. Olechnowicz, op. cit., s. 83–84. [przypis autorski]
strasznieś mnie (…) skrzywdził — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: strasznie mnie skrzywdziłeś. [przypis edytorski]
straszny sternik, syn Erebu i Nocy (mit. gr.) — Charon, bóstwo opiekuńcze umierających, przewoźnik dusz przez rzekę Acheron (a. Styks) w Hadesie, krainie zmarłych. [przypis edytorski]
straszydłem — potwornością. [przypis redakcyjny]
stratagème (fr.) — podstęp. [przypis edytorski]
strateg (gr. strategos) — w starożytnej Grecji i w państwach hellenistycznych: wysoki rangą dowódca armii lub floty. [przypis edytorski]
strateg (gr. strategos) — w starożytnej Grecji i w państwach hellenistycznych: wysoki rangą dowódca wojskowy; generał. [przypis edytorski]
strategia — tu: urząd stratega, w staroż. Grecji wysokiego rangą dowódcy wojskowego; w Atenach corocznie wybierano 10 strategów, po jednym z każdej jednostki administracyjnej. [przypis edytorski]
strategia — tu: urząd stratega, w staroż. Grecji wysokiego rangą dowódcy wojskowego; w Atenach od 501 p.n.e. corocznie wybierano 10 strategów, po jednym z każdej jednostki administracyjnej. [przypis edytorski]
strategika (daw.) — sztuka wojenna; z gr. strategos: dowódca wojsk. [przypis edytorski]
strategik — dziś popr.: strateg. [przypis edytorski]
strategos (gr.) — dowódca wojsk, strateg. [przypis edytorski]
strategowie — od r. 501 wybierano corocznie w Atenach 10 strategów (wodzów), co miesiąca wymagane było dla nich „wotum zaufania”. Kierowali oni poborem wojskowym, sprawowali dowództwo nad armią i flotą, strzegli karności wojskowej. Mieli też znaczenie polityczne: stawiali wnioski przed Radą i przed Zgromadzeniem ludowym (zwłaszcza w sprawie środków pieniężnych na wojnę), zawierali układy, podpisywali pokój, zdawali Radzie sprawę, wprowadzali przed Radę posłów państw obcych, pobierali daniny na rzecz Związku Morskiego. [przypis tłumacza]
strateg — w staroż. Grecji: wysoki rangą dowódca wojskowy; w Atenach corocznie wybierano 10 strategów, po jednym z każdej jedn. administracyjnej. [przypis edytorski]
Stratni — utracjusze, marnotrawcy. [przypis redakcyjny]
stratny — utracjusz, marnotrawca. [przypis redakcyjny]
stratopedarcha — dosłownie: dowódca obozu. [przypis tłumacza]
stratopedarcha (gr. dosł.: dowódca obozu) — wysokiej rangi dowódca wojskowy. [przypis edytorski]
stratujem — dziś popr. forma: stratujemy. [przypis edytorski]
stratus — niska chmura chmura w postaci jednolitej białej lub szarawej warstwy; jej występowaniu czasem towarzyszy opad mżawki lub bardzo drobnego deszczu. [przypis edytorski]
Straty moje — z powodu oszukańczego bankructwa banku Thurneyssena. [przypis redakcyjny]
Strauchgasse — historyczna ulica w centrum Wiednia. [przypis edytorski]
Strauß, David Friedrich (1808–1874) — niem. teolog i filozof. [przypis edytorski]
Straussberg — miasto w Brandenburgii, w Marchii Odrzańskiej; pod koniec XVIII w. powstało tu sanatorium dla wojskowych oraz inwalidów wojennych, w którym następnie otworzono również oddział szkolno-wychowawczy dla zagrożonej społecznie młodzieży. [przypis edytorski]
Strauss, David Friedrich (1808–1874) — niem. liberalny protestancki teolog i pisarz, pionier poszukiwań „Jezusa historycznego”, którego boskiej naturze zaprzeczał; wywarł wielki wpływ na europejskie chrześcijaństwo, rewolucjonizując badania nad Nowym Testamentem, wczesnym chrześcijaństwem i religiami starożytnymi. [przypis edytorski]
Strauss, David Friedrich (1808–1874) — niem. pisarz, filozof i teolog, autor Das Leben Jesu. Kritisch bearbeitet (1835), w którym dowodził, że Ewangelie stanowią głównie zbiory mitów i legend stworzonych w I i II w. n.e. na podstawie starotestamentowych podań o Mesjaszu; twierdził jednak, że chociaż Jezus nie istniał (lub był fanatykiem religijnym, a opisane cuda nie zdarzyły się naprawdę), należy pozostać przy religii chrześcijańskiej ze względu na chrześcijańską moralność. Pogląd ten spotkał się z krytyką Fryderyka Nietzschego w jego eseju David Strauss: der Bekenner und der Schriftsteller („David Strauss: myśliciel i pisarz”). [przypis edytorski]
Strauss, David Friedrich (1808–1874) — niem. pisarz, filozof i teolog, który w swoim dwutomowym dziele Das Leben Jesu. Kritisch bearbeitet (1835) dowodził, że Jezus nie istniał lub był jednym z fanatyków religijnych, a Ewangelie stanowią zbiory mitów i legend, a opisane w nich zdarzenia i cuda nie wydarzyły się naprawdę. [przypis edytorski]
Strauss, David Friedrich (1808–1874) — niem. pisarz, filozof i teolog; w swoim głównym dziele Das Leben Jesu. Kritisch bearbeitet (Życie Jezusa. Opracowanie krytyczne, 1835) dowodził, że Jezus najprawdopodobniej nie istniał, a Ewangelie to zbiór mitów powstałych w I i II w. n.e. na bazie starotestamentowych podań o mesjaszu; uważał jednak, że nie należy z tego powodu zrywać z chrześcijaństwem, które wypracowało wartościowy system moralny (z tym jego poglądem polemizował ostro Friedrich Nietzsche). [przypis edytorski]
Strauss, David Friedrich (1808–1874) — niem. pisarz, filozof neoheglista i teolog; w swoim głównym dziele Das Leben Jesu. Kritisch bearbeitet (Życie Jezusa. Opracowanie krytyczne, 1835) dowodził, że Jezus najprawdopodobniej nie istniał, a Ewangelie to zbiór mitów powstałych w I i II w. n.e. na bazie starotestamentowych podań o mesjaszu; uważał jednak, że nie należy z tego powodu zrywać z chrześcijaństwem, które wypracowało wartościowy system moralny (z tym jego poglądem polemizował ostro Friedrich Nietzsche). [przypis edytorski]
Strauss, Dawid (1808–1874) — niemiecki filozof i teolog. [przypis edytorski]
