Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | architektura | białoruski | dawne | francuski | gwara, gwarowe | łacina, łacińskie | mitologia germańska | niemiecki | poetyckie | przestarzałe | regionalne | rosyjski | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski
Według języka: wszystkie | polski
Znaleziono 1612 przypisów.
Wołpa — misteczko przy ujściu rzeki Wołpy do Rossy, blisko lewego brzegu Niemna, na płd.-wsch. od Grodna. [przypis redakcyjny]
wołu chciała przysieść mało (starop.) — chciała na krótko usiąść na wołu. [przypis redakcyjny]
Wołyń — kraina Rusi, potem Rzeczypospolitej; obecnie płn.-zach. część Ukrainy. Obszar usytuowany między górnym Bugiem a Słuczą, na płn. do dorzecza Prypeci. [przypis redakcyjny]
wolą — dziś: wolę (dawn. B. l.p. rzeczowników r. ż. z osn. spółgł. podnieb.; por.: panią. [przypis redakcyjny]
wola chce tylko chcieć i dlatego jest wiecznie niezaspokojona — zob. Wstęp. [przypis redakcyjny]
wola gatunku popycha ku sobie kochających się — zob. II. 623. Methaphysik der Geschlechtsliebe. [przypis redakcyjny]
Wola jest władcą (…) światów — II. 589; III. 272, 311; IV. 33, 87, 108. [przypis redakcyjny]
wolał — wolał zastać go. [przypis redakcyjny]
wolancik — lekki, odkryty powozik. [przypis redakcyjny]
Wola, przez którą tchnie (…) miłość (…) przez złą wolę objawia się chciwość — Miłość prawdziwa objawia się wolą udzielania się drugim. Fałszywa zaś objawia się żądzą brania czegoś od drugich. Z natchnienia więc tej miłości prawdziwej zamilkli błogosławieni, żeby zadość uczynić życzeniu poety. [przypis redakcyjny]
wola — tu: wolność Kozaków, niepodlegających pańszczyźnie ani prawu; samowola, brak kontroli społecznej i prawnej. [przypis redakcyjny]
wola (z ukr.) — wolność, swoboda. [przypis redakcyjny]
wolę. [przypis redakcyjny]
wolej — woli; dawn. D. l. p. rzeczowników r. ż. z osn. spółgł. podniebienną, używany w w. XVI obok D. z końcówką na –e. [przypis redakcyjny]
wolentariusz (z łac.) — ochotnik, żołnierz walczący na własną rękę, bez przydziału i żołdu. [przypis redakcyjny]
wolentarski — ochotniczy. [przypis redakcyjny]
wolentarz — ochotnik. [przypis redakcyjny]
wolentarz — ochotnik, wolontariusz. [przypis redakcyjny]
wolentarz (z łac.) — ochotnik. [przypis redakcyjny]
wolentarz (z łac.) — ochotnik, wolontariusz. [przypis redakcyjny]
wolną nazywa się taka rzecz (…) konieczną zaś (…) — Por. List 58 (dawniej 57) § 2. [przypis redakcyjny]
wolne Beduiny — szczepy arabskie prowadzące koczowniczy tryb życia na pustyni. [przypis redakcyjny]
wolne — swobodnie wypowiedziane, niehamowane. [przypis redakcyjny]
wolne zboża — dostępne dla wszystkich, stanowiące wspólną własność. [przypis redakcyjny]
wolniejszy — łagodniejszy, lepszy. [przypis redakcyjny]
wolnomularski — wolnomularstwo jako tajne stowarzyszenie otaczało swe obrzędy tajemniczością. [przypis redakcyjny]
wolność i własność obywatela będzie rozciągać się tak daleko, dopokąd nie szkodzi prawu obywateli innych — por. tożsame w treści określenie wolności w Deklaracji Praw Człowieka, art. 4. [przypis redakcyjny]
wolność jest pojęciem negatywnym — zob. niniejszej rozprawy ustęp 8. [przypis redakcyjny]
Wolność jest potrawą pożywną, ale trudno strawną: trzeba bardzo zdrowych żołądków, by ją znieść — por. w dedykacji Rozprawy o nierówności: „…bo z wolnością jest tak, jak z tymi potrawami ciężkimi i pożywnymi albo z tymi szlachetnymi winami, które mogą żywić i wzmacniać organizmy silne, do nich przyzwyczajone, ale które osłabiają, niszczą i upijają słabych i delikatnych, z nimi nieoswojonych”. [przypis redakcyjny]
wolny glejt (daw.) — list żelazny, zapewniający bezpieczeństwo. [przypis redakcyjny]
Wolski, Łukasz — syn podstolego rawskiego, towarzysz chorągwi Wacława Leszczyńskiego, krajczego koronnego; jak pisze Łoś: „człowiek dzielny, młodzian dość doświadczony”. [przypis redakcyjny]
Wolter (1694–1778) — wielki pisarz francuski, wybitny ideolog Oświecenia, ostro zwalczał Kościół katolicki, teologię i moralność chrześcijańską. [przypis redakcyjny]
wolumina — księgi. [przypis redakcyjny]
womity — wymioty, torsje. [przypis redakcyjny]
w onej dawnej swej całości (starop.) — z duszą i ciałem. [przypis redakcyjny]
wonia (daw. r. ż.) — woń. [przypis redakcyjny]
woniającej (starop. forma) — wonnej, [tu:] pełnej zapachu człowieka poczciwego. [przypis redakcyjny]
Woni tak wdzięcznych, jakich ogrody sabejskie — kraina Sabeów (dziś Jemen) słynęła w starożytności z hodowli balsamu i innych wonności. [przypis redakcyjny]
w on pośledni przymorek (starop.) — w czasie ostatniej zarazy. [przypis redakcyjny]
w opowiadaniu hotentockim (…) zamieszczonym w „Znawcy” — „The Connaisseur”, vol. I, nr 21. [przypis redakcyjny]
w orderach chodzę — po pacyfikacji wsi, przeprowadzonej przez administrację cesarską latem 1846 r., władze rozdały nagrody gromadom chłopskim zasłużonym w rozgromieniu szlachty gotującej się do powstania; oprócz nagród pieniężnych administracja rozdała również medale („ordery”). Legenda przyznała szczególny medal honorowy Szeli właśnie, choć nie odpowiadało to rzeczywistości: chłopski prowodyr nadawał się do usunięcia z okolicy, w której był działał, więc i przeniesiono go na wschód, na wówczas austriacką Bukowinę. [przypis redakcyjny]
Worek o dziobie troistym — z potrójnym otworem, herb jednego z największych lichwiarzy florenckich, rycerza Boiamenti de Bicci, który wtedy żył jeszcze. [przypis redakcyjny]
worki — mieszki, sakiewki na pieniądze. [przypis redakcyjny]
worożycha (ukr.) — wróżka. [przypis redakcyjny]
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom drugi
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Worskla — rzeka w Rosji i na Ukrainie, lewy dopływ Dniepru, nad Worsklą leży miasto Połtawa. [przypis redakcyjny]
W oryg. Sampson, nazwisko, nie imię. W tej scenie Paszkowski tekst nieco zmienił, u Shakespeare'a widać wyraźnie, że to Kapuleci oraz ich służba są agresywni i skłonni do bijatyki. [przypis redakcyjny]
woskoboj a. woskobojnik (daw.) — człowiek zajmujący się obróbką wosku pszczelego, używanego do produkcji świec. [przypis redakcyjny]
woskresnąć (z rus.) — zmartwychwstać. [przypis redakcyjny]
wosk — Tu, jak i uprzednio, przez wyraz wosk poeta figurycznie [figurycznie — przenośnie; red. WL] wyraża materię, naturę. Przez wyraz pieczęć wyraża wpływ pośredni afer niebieskich na wszystkie ciała organiczne, który nie może być arcydoskonałym właśnie dlatego, że jest wpływem tylko pośrednim. Jeden wpływ bezpośredni, idący wprost od samego Boga, tworzy rzeczywisty ideał, to jest arcydoskonałość. W całym ciągu tej metafory poeta rozwija pojęcie Platona o ideach. [przypis redakcyjny]
w osobie — osobiście. [przypis redakcyjny]
w ostatecznym gładzeniu i polerowaniu tego poematu ostatni z Tęczyńskich [Jan] brał udział wybitny — myśl tę wypowiedział pierwszy prof. A. Brückner w Wielkiej, encyklopedyi illustr pod wyrazem [tj. hasłem] Kochanowski Piotr. [przypis redakcyjny]
W ostatniej sferze — Tą ostatnią sferą jest Empireum. [przypis redakcyjny]
w ostatnim kościele — ostatni kościół poza obrębem murów warowni był już zburzony. Katedra jest więc ostatnim kościołem. Jak pisze Kleiner: „Jest to katedra fikcyjna. Okopy Świętej Trójcy naprawdę mają tylko ruiny kościółka, w którym bohatersko broniła się niegdyś garstka konfederatów barskich”. [przypis redakcyjny]
wota (z łac.) — głosy, przychylność. [przypis redakcyjny]
wotów — tutaj: oświadczeń. [przypis redakcyjny]
wotum (daw.) — ślub. [przypis redakcyjny]
wotum — ślubowanie, przysięga. [przypis redakcyjny]
wotum (z łac.) — głos. [przypis redakcyjny]
wotywa — msza śpiewana, odprawiana specjalnie na czyjąś intencję. [przypis redakcyjny]
wotywa — msza wotywna, odprawiana na czyjąś intencję. [przypis redakcyjny]
wozów, tknionych oszczepami — Hiszpanie mieli w tej bitwie jakieś wozy, ponatykane oszczepami, na kształt wojennych wozów starożytnych Persów. [przypis redakcyjny]
W Palermie (…) Bij, zabij — Nieszpory sycylijskie: tak zwana rzeź Francuzów, których panowania pozbyła się Sycylia i przeszła pod panowanie Piotra, króla aragońskiego. [przypis redakcyjny]
w pańskiej radzie — w senacie, do którego należał, jako kasztelan. [przypis redakcyjny]
w panach — w magnatach. [przypis redakcyjny]
w paradzie — w gotowości. [przypis redakcyjny]
w paragon iść, wchodzić itp. — porównywać się z kimś. [przypis redakcyjny]
w paroksyzmie — w napadzie gorączki. [przypis redakcyjny]
wpaść na przedmieście św. Piotra — San Pier d'Arena pod Genuą w r. 1678. [przypis redakcyjny]
w Pekinie — czytaj: w Paryżu. [przypis redakcyjny]
w perspektywie (z franc.) — na widoku w przyszłości. [przypis redakcyjny]
w pewne księżyce (starop.) — w pewne miesiące. [przypis redakcyjny]
w piękne mirtów i cyprysów kraje — do Włoch. [przypis redakcyjny]
w Piemoncie, kraju pani Bazile — Wyznania Russa. [J. J. Rousseau; red. WL]. [przypis redakcyjny]
w pierścień ugadzając — ćwiczenie wojskowe we władaniu kopią. [przypis redakcyjny]
w pierwodruku brak daty. [przypis redakcyjny]
W pierwotnej redakcji satyry po w. 23 znajdował się pięćdziesięciowierszowy, całkiem odmienny wariant utworu, którego autor nie włączył do ostatecznej redakcji. [przypis redakcyjny]
wpierw pragnienie zgaś w tych fal przeźroczu — To jest: najpierw musisz skosztować zbawienia, nim go będziesz mógł pojąć. [przypis redakcyjny]
w pierwszej i drugiej Osobie — Adam, Chrystus. [przypis redakcyjny]
w pierwszej ojczyźnie — Siedmiogrodzie. [przypis redakcyjny]
W pierwszych zawarte są te ustawy (…) Pospolicie dzielą Prawo Polityczne na Władzę Sądowniczą i na Władzę Wykonywającą — zgodne z Monteskiuszem oraz z Zasadami do poprawy Rządu. W wydaniu z 1816 r. autor poprawił „wykonywającą” na „administracyjną”. [przypis redakcyjny]
W pismach zadunajskiego wiekują Nazona — Owidiusz Nazo, w którego Metamorfozach, jak wspomnieliśmy, znajduje się („wiekuje”) powieść o Peleuszu i Tetydzie, wygnany z Rzymu na rozkaz Augusta, zakończył dni swoje gdzieś w okolicach Dunaju i dlatego nazwany jest „zadunajskim”. [przypis redakcyjny]
w płat (…) dawa (starop.) — sprzedaje. [przypis redakcyjny]
w płat (starop.) — na pożyczki. [przypis redakcyjny]
wpływ magnetyczny — dziś powiedzielibyśmy: hipnotyczny. Osoba w stanie hipnozy, podobnym do snu, traci świadomość i wolę i spełnia jedynie rozkazy hipnotyzera. W wieku XIX uważano hipnozę za zjawisko analogiczne do magnetyzmu fizycznego i nazywano je również magnetyzmem. [przypis redakcyjny]
wpływ metafizyki Indów (…) — zob. Volkelt, 1, s. 78. [przypis redakcyjny]
wpływ Schopenhauera (…) w literaturze (…) uzewnętrznia się przede wszystkim w pesymistycznych poglądach na świat — hrabia Leopardi, poeta włoski († 1837), ujął Schopenhauera swoim szczerym pesymizmem i wskazuje na to, że już z początkiem XIX w. wystąpił kierunek pesymistyczny. [przypis redakcyjny]
Wpływu wielkiego na następne koleje naszej poezji Maria Malczewskiego nie wywarła — Najwybitniejszym może tworem tego wpływu jest Jan Bielecki Słowackiego. [przypis redakcyjny]
W pochmurnym rynku statuę Kopernika — chodzi tu o pomnik Kopernika przed pałacem Staszica; podczas uroczystości odsłonięcia pomnika słońce istotnie, przedarłszy się przez chmury, oświetliło pomnik. [przypis redakcyjny]
w pociechy obranem — pozbawiony pociech. [przypis redakcyjny]
W pocie czoła pracować będziesz — w Starym Testamencie słowa Boga skierowane do Adama po popełnieniu przez niego grzechu pierworodnego. [przypis redakcyjny]
w pociemku (starop. forma) — w ciemności, po ciemku. [przypis redakcyjny]
W początkach pierwszej dynastii widzimy niezliczoną mnogość ludzi wolnych, czy to wśród Franków, czy wśród Rzymian; ale liczba niewolnych wzrosła tak bardzo, że z początkiem trzeciej dynastii wszyscy rolnicy i prawie wszyscy mieszkańcy miast byli niewolni — Gdy Galia była pod panowaniem Rzymian, tworzyli oni odrębne ciała: byli to zazwyczaj wyzwoleńcy lub potomkowie wyzwoleńców. [przypis redakcyjny]
w poczciwości (starop.) — w poszanowaniu. [przypis redakcyjny]
w poczet (starop.) — w rachubę. [przypis redakcyjny]
w poddanych — tj. w chłopach. [przypis redakcyjny]
w pohończą (daw., reg.) — na wyścigi. [przypis redakcyjny]
w Polsce także głośno było o Russie — Władysław Smoleński, Przewrót umysłowy w Polsce w wieku XVIII, Kraków-Petersburg 1891, passim. [przypis redakcyjny]
w popularnej Szopce krakowskiej (…) — Po dłuższym okresie zapomnienia Szopka krakowska wznowiona została w r. 1923 w teatrze kukiełkowym Muzeum Przemysłowego w Krakowie dzięki inicjatywie i reżyserskiej współpracy dyrektora Archiwum Aktów Dawnych w Krakowie p. Ludwika Strojka. [przypis redakcyjny]
w porównaniu z Różą… — o Róży Józefa Katerli (Stefana Żeromskiego) wydane zostało w r. 1910, nakładem czasopisma Zjednoczenie, osobne studium Brzozowskiego pt. Skarga to straszna. [red. WL]. [przypis redakcyjny]
wpośrzód morza sławne miasto — Wenecja. [przypis redakcyjny]
