Przypisy

recente (łac.) — ostatnio. [przypis edytorski]

recepcja — odbiór. [przypis edytorski]

recepcja (z łac.) — przyjęcie. [przypis edytorski]

recepis zwrotny — zwrotne poświadczenie odbioru. [przypis edytorski]

receptaculum (łac.) — pojemnik; magazyn. [przypis edytorski]

Reception? Here's Aimo Immonen. Yes… Mrs. Ferens wishes her apartament to be not connected with any telephones… Yes… Without exceptions… no incoming calls… Thank you (ang.) — Recepcja? Tu Aimo Immonen. Tak. Pani Ferens życzy sobie, aby nie łączyć żadnych telefonów do jej apartamentu. Tak. Bez wyjątku. Żadnych połączeń przychodzących. Dziękuję. [przypis edytorski]

receptions matinales (fr.) — poranne przyjęcia. [przypis edytorski]

receptywność — przyjmowanie z zewnątrz; przyswajanie. [przypis edytorski]

recherche de paternité interdite (fr.) — dochodzenie ojcostwa zabronione. [przypis edytorski]

rechtanie — odgłos wydawany przez świnie. [przypis edytorski]

recht (niem.) — słuszność, prawo. [przypis edytorski]

rechts gehen, links gehen (niem.) — jechać (iść) w prawo, jechać (iść) w lewo. [przypis edytorski]

Rechtstäge — Gerichtstermine. [przypis edytorski]

recitativo (muz., wł.) — recytatyw, melodeklamacja na tle muzycznym, element opery. [przypis edytorski]

Reclus, Eliséè (1830–1905) — francuski geograf, działacz anarchistyczny; autor monumentalnego dzieła La Nouvelle Géographic universelle, la terre et les hommes (1875–1894), w 19 tomach opisującego szczegółowo wszystkie kraje i ludy. [przypis edytorski]

recta — (lat.) geradewegs. [przypis edytorski]

recte (łac.) — dobrze, pięknie, właśnie. [przypis edytorski]

recte (łac.) — właściwie. [przypis edytorski]

Rector magnificus (łac.) — najwspanialszy rektor. [przypis edytorski]

recydywa — tu: nawrót choroby. [przypis edytorski]

recydywa — tu: nawrót. [przypis edytorski]

recydywa — tu: wznowienie (słowo nienacechowane negatywnie). [przypis edytorski]

recypować (z łac.) — postrzegać. [przypis edytorski]

recytatyw — melodeklamacja na tle muzycznym, element opery. [przypis edytorski]

recytatyw (muz.) — melodeklamacja na tle muzycznym, element opery. [przypis edytorski]

recytatyw (muz., z wł.) — melodeklamacja na tle muzycznym, element opery. [przypis edytorski]

reda — akwen przed wejściem do portu. [przypis edytorski]

redaktor Czasu — tu w tekście umieszczono ilustrację z podpisem: Rudolf Starzewski w insygniach Stańczyka, w ręku kaduceus z główką Stanisława Koźmiana (według portretu Jacka Malczewskiego). [przypis edytorski]

redaktor „Czasu” — wówczas (a w ogóle od czerwca 1901 roku) funkcję tę sprawował przyjaciel Boya — Rudolf Starzewski (1870–1920), pierwowzór postaci Dziennikarzaz Wesela Wyspiańskiego; podobno przyczyną samobójczej śmierci Starzewskiego było niespełnione uczucie do Zofii Pareńskiej, żony Boya. [przypis edytorski]

redaktorowie — dziś popr.: redaktorzy. [przypis edytorski]

redaktorowie — dziś: redaktorzy. [przypis edytorski]

Redaktorzy — pomiędzy rozdziałami Księżniczka Noela (Noel's Princess) a Redaktorzy (Being Editors) w wersji angielskiej znajduje się pominięty w tłumaczeniu Haliny Jel rozdział Bandyci (Being Bandits). Został on jednak streszczony w wypowiedzi Ali w rozdziale O.D.: Ale myśmy złapali tylko Alberta-z-przeciwka… [przypis edytorski]

Redarowie a. Redowie — plemię lutyckie, należące do Słowian połabskich; na ich terenach, w Radogoszczy, znajdowała się świątynia Swarożyca, boga ognia ofiarnego i ogniska domowego. [przypis edytorski]

reda — zwykle: obszar morski znajdujący się przed wejściem do portu; tu: akwen przybrzeżny dogodny do zakotwiczenia. [przypis edytorski]

redde quod debes (łac.) — oddaj, coś winny. [przypis edytorski]

Reddidit ipse solus (łac.) — on sam przywrócił. [przypis edytorski]

Reddie, Cecil (1858–1932) — brytyjski pedagog, twórca nowatorskiej Abbotsholme School. [przypis edytorski]

Redemption Cross (ang.) — Krzyż Wybawienia. [przypis edytorski]

redengota — surdut do jazdy konnej. [przypis edytorski]

redime te captum, quam queas minimo (łac.) — wykup się z niewoli możliwie najmniejszym kosztem. [przypis edytorski]

redivivus (łac.) — zmartwychwstały, odrodzony. [przypis edytorski]

Redl, Alfred (1864–1913) — pułkownik sztabu generalnego armii Austro-Węgier, jeden z najsłynniejszych szpiegów przed I wojną światową. [przypis edytorski]

Redl, Franz (1820–1875) — ojciec Redla; pracował całe życie na niższych stanowiskach wojskowych i około-wojskowych. [przypis edytorski]

Redmond — Redmond College, uniwersytet zlokalizowany na kanadyjskim półwyspie Nowa Szkocja. [przypis edytorski]

Redo, Józef (1872–1941) — polski śpiewak i aktor operetkowy. [przypis edytorski]

redowa — rodzaj czeskiego tańca. [przypis edytorski]

Red River — Rzeka Czerwona; przepływa przez stan Teksas i Luizjana, wpada do największej rzeki Ameryki Północnej, Missisipi. [przypis edytorski]

redukcja — cięcia w zatrudnieniu. [przypis edytorski]

reduta (daw.) — bal maskowy. [przypis edytorski]

reduta (daw.) — publiczny bal maskowy. [przypis edytorski]

reduta (daw.) — tu: bal maskowy. [przypis edytorski]

reduta (daw.) — tu: bal, przyjęcie. [przypis edytorski]

reduta (daw.) — zabawa towarzyska, łącząca bal (często maskowy) oraz grę w karty dla panów i plotki oraz swatanie par dla pań. [przypis edytorski]

reduta (daw.) — zabawa towarzyska, łącząca bal (często maskowy) oraz grę w karty dla panów i plotki oraz swatanie par dla pań. [przypis edytorski]

reduta — mały fort, otoczony rowem, wałami i ostrokołem; dawniej także: bal maskowy. [przypis edytorski]

reduta — rodzaj samodzielnej fortyfikacji polowej. [przypis edytorski]

reduta — tu: bal. [przypis edytorski]

redyngot (daw.) — długi surdut z dwoma rzędami guzików, używany do jazdy konnej. [przypis edytorski]

redzić (gw.) — gwarzyć, rozmawiać. [przypis edytorski]

Reed, John (1887–1920) — amerykański dziennikarz, publicysta, komunista; sławę przyniosły mu bezpośrednie relacje z rewolucji meksykańskiej; w 1917 wyjechał jako reporter do Rosji, gdzie był świadkiem rewolucji październikowej, którą relacjonował dla prasy amerykańskiej, a później opisał w książce Dziesięć dni, które wstrząsnęły światem (1919). [przypis edytorski]

Reeve, Henry (1813–1895) — angielski publicysta, kolega i przyjaciel Krasińskiego z lat studiów w Genewie; Krasiński korespondował z nim, wymieniając myśli na różne tematy. [przypis edytorski]

ref — dolna część żagla, o którą można zmniejszyć jego powierzchnię poprzez skrócenie wszytych w niego rzędami linek (reflinek), czyli refowanie; zwykle używano 2–3 rzędów reflinek, stąd „wiatr na trzy refy” to wiatr, przy jakim pływa się na maksymalnie zrefowanych żaglach. [przypis edytorski]

refektarz (daw.) — sala jadalna. [przypis edytorski]

refektarz — jadalnia klasztorna. [przypis edytorski]

refektarz — jadalnia w klasztorze lub seminarium duchownym. [przypis edytorski]

refektarz — jadalnia w klasztorze lub seminarium. [przypis edytorski]

refektarz — jadalnia w klasztorze lub w innej instytucji kościelnej. [przypis edytorski]

refektarzów — dziś popr. forma D.lm: refektarzy; refektarz: sala jadalna w klasztorach. [przypis edytorski]

refektarz — pomieszczenie w klasztorze służące jako jadalnia. [przypis edytorski]

refektarz — sala jadalna w klasztorze lub w seminarium duchownym. [przypis edytorski]

refektarz — sala jadalna w klasztorze. [przypis edytorski]

refektarz — sala jadalna w klasztorze. [przypis edytorski]

referat — tu: przedstawienie komuś zagadnienia, zreferowanie. [przypis edytorski]

referendarz — dawny urzędnik przy dworze królewskim przyjmujący prośby i skargi ludności i referujący je przełożonym (stąd nazwa). [przypis edytorski]

referendarz (daw.) — urzędnik kancelarii królewskiej posiadający kompetencje sądownicze. [przypis edytorski]

referendarz (daw.) — urzędnik średniej rangi. [przypis edytorski]

referendarz — urzędnik administracji państwowej. [przypis edytorski]

referendarz — urzędnik koronny przyjmujący prośby i skargi ludności. [przypis edytorski]

referendarz — urzędnik lub samodzielny sędzia w dawnej Polsce. [przypis edytorski]

referendarz — urzędnik sądowy. [przypis edytorski]

referent — tu: urzędnik, kierujący działem (referatem) w instytucji. [przypis edytorski]

refermaci — własc. franciszkanie reformaci, odłam obserwancki (tj. ściślejszej reguły) w ramach Zakonu Braci Mniejszych; w Polsce od 1622. [przypis edytorski]

refiuzować (neol., z fr. refuser) — odmawiać, odrzucać. [przypis edytorski]

refleks — błysk światła a. odbicie. [przypis edytorski]

refleks — odbicie. [przypis edytorski]

reflektować (daw.) — chcieć, wyrażać ochotę na coś. [przypis edytorski]

reflektować kogo — uprzytamniać komuś coś. [przypis edytorski]

reformaci (daw.) — jedna z frakcji zakonu franciszkanów. [przypis edytorski]

reforma kluniacka — przeprowadzona w sieci klasztorów benedyktyńskich we Francji i we Włoszech przez Odona (ok. 878–942), drugiego opata klasztoru w Cluny. [przypis edytorski]

reforma miejska z r. 1764 — prawdopodobnie chodzi o zarządzenie z sierpnia 1764 r. znoszące urzędy miejskie, utworzone edyktem z 1733 r.; zaplanowane w efekcie nowe wybory miały wyłonić stosunkowo reprezentatywne gminy. [przypis edytorski]

reformatorowie — dziś popr. forma M. lm: reformatorzy. [przypis edytorski]

Reformatorzy wychowania — Robert Hebert Quick (1831–1891), Reformatorzy wychowania: zasady wychowania nowoczesnego, przeł. z ang. J. Wł. Dawid, Warszawa 1896. [przypis edytorski]

Reforma — tu: reformacja. [przypis edytorski]

reform bill (ang.) — ustawa o zmianie systemu wyborczego do Izby Gmin. [przypis edytorski]

refować (żegl.) — zmniejszać powierzchnię ożaglowania podczas żeglugi w trudnych warunkach wiatrowych przez częściowe zwijanie lub składanie dolnej części żagla i umocowanie jej za pomocą linek. [przypis edytorski]

refować — zmniejszać powierzchnię ożaglowania podczas żeglugi w trudnych warunkach wiatrowych przez częściowe zwijanie lub składanie dolnej części żagla i umocowanie jej za pomocą linek. [przypis edytorski]

refrakcja — tu: refrakcja astronomiczna, zjawisko ugięcia promieni świetlnych w atmosferze ziemskiej spowodowane znaczącymi różnicami gęstości powietrza na różnej wysokości od powierzchni Ziemi; refrakcja atmosferyczna zmienia pozorne położenie obiektów na niebie, przesuwając je w stronę zenitu. [przypis edytorski]

refrakcja — załamanie promieni świetlnych, odchylenie kierunku rozchodzenia się światła przy przejściu do innego ośrodka. [przypis edytorski]

refrakcja — załamywanie się promieni świetlnych na granicy dwóch ośrodków o różnej gęstości. [przypis edytorski]

refrakcyjny — związany z refrakcją, tj. załamaniem światła. [przypis edytorski]