Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | astronomia | biologia, biologiczny | chemiczny | dawne | filozoficzny | fizyka | francuski | geologia | grecki | hebrajski | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | portugalski | potocznie | przestarzałe | przymiotnik | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 3037 przypisów.
Elefantyda (I w. p.n.e.) — grecka poetka i lekarka, znana w świecie antycznym jako autorka podręcznika seksualnego. Wg Swetoniusza cesarz Tyberiusz zabrał ze sobą na Capri komplet jej dzieł. [przypis edytorski]
Elefantyna — wyspa na Nilu niedaleko pierwszej katarakty, gdzie przebiegała granica pomiędzy Egiptem a Nubią. [przypis edytorski]
elegantiae arbiter (łac.) — znawca, autorytet w sprawach dobrego gustu. [przypis edytorski]
elegia in obitum (łac.) — elegia na odejście (na śmierć). [przypis edytorski]
Elegia na śmierć Czarnego Zawiszy — Tetmajer był zafascynowany postacią Zawiszy Czarnego, prócz tego wiersza napisał o nim również dramat. Fascynacji daje wyraz Wesele Stanisława Wyspiańskiego: postaci Poety, wzorowanej właśnie na Tetmajerze, ukazuje się widmo Zawiszy. [przypis edytorski]
elegia — utwór liryczny o poważnej, refleksyjnej treści. [przypis edytorski]
elegia — utwór liryczny o tematyce żałobnej, pożegnalnej. [przypis edytorski]
elegia żalu — utwór występuje również w tomie poetyckim Józefa Czechowicza Ballada z tamtej strony. [przypis edytorski]
elegia żalu — utwór występuje również w tomie poetyckim Józefa Czechowicza Nic więcej. [przypis edytorski]
Elegida de mi corozón! (hiszp.) — Wybranko mojego serca! [przypis edytorski]
elegie der trauer — wiersz jest tłumaczeniem utworu Elegia żalu Józefa Czechowicza. [przypis edytorski]
Elegie rzymskie — cykl 24 wierszy autorstwa Johanna Wolfganga von Goethego opublikowany po jego śmierci, dopiero w 1914 r., powstały pod wpływem podróży do Włoch w l. 1786–88, charakteryzujący się licznymi odniesieniami do starożytności oraz erotyczną tematyką. [przypis edytorski]
elegies amoureuses (fr.) — Elegie miłosne. [przypis redakcyjny]
elegijny — smętny, żałosny. [przypis redakcyjny]
elegijny — związany z elegią, utworem lirycznym o tematyce żałobnej, pożegnalnej. [przypis edytorski]
Elegja — była drukowana w „Tygodniku Powszechnym” (wydawanym w Warszawie przez Wiktora Gomulickiego) 2 listopada 1889 r. (Nr. 5). — W trzecim od końca ustępie utworu w zdaniu ostatniem, coś w druku opuszczono. Wydawca pozwolił sobie zapełnić powstałą lukę prawdopodobnym wyrazem w nawiasach. [przypis redakcyjny]
elekcją (daw. forma) — dziś B. lp r.ż.: (szczęśliwą) elekcję. [przypis edytorski]
elekcją — dziś popr. forma B. lp: elekcję. [przypis edytorski]
elekcja — sejm elekcyjny odbył się 19 czerwca 1669 r. [przypis redakcyjny]
elekcja, także wolna elekcja — wybory nowego króla. Odbywał się wielki zjazd (sejm elekcyjny) szlachty z całego kraju, a najbogatsi, magnaci, prowadzili różne intrygi, starając się przekonać zebranych do swojego kandydata. Po śmierci Zygmunta Augusta pretendentami do polskiego tronu byli arcyksiążę Ernest Habsburg (1553–1595, syn cesarza Austrii Maksymiliana II), król szwedzki Jan III Waza (1537–1592) i car rosyjski Iwan IV Groźny (1530–1584) lub jego syn. Sejm elekcyjny odbył się na wiosnę 1573 we wsi Kamień pod Warszawą (dziś Kamionek, część Pragi Południe w Warszawie), wybrano Henryka Walezego (1551–1589), syna króla Francji. [przypis edytorski]
elekcja — wybory króla. [przypis redakcyjny]
elekcyja (daw.) — wybory. [przypis edytorski]
elekt — nowo wybrany król. [przypis edytorski]
elektor Fryderyk — Fryderyk August III (1750–1827), wnuk Augusta III, od r. 1806 król saski jako Fryderyk August I. Uznaniu Franciszki sprzeciwił się zapewne nie on, lecz jego matka, Maria Antonina, córka cesarza Karola VII. [przypis edytorski]
Elektorowicz, Leszek — właśc. Lesław Witeszczak (ur. 1924), poeta i prozaik, w latach 70. kierownik literacki teatru Bagatela. [przypis edytorski]
Elektra — matka Dardana, założyciela Troi. [przypis redakcyjny]
Elektra (mit. gr.) — córka Agamemnona i Klitajmestry, siostra Ifigenii i Orestesa; pomogła bratu w krwawej zemście na matce i jej kochanku Egiście za zamordowanie ojca. [przypis edytorski]
Elektra (mit. gr.) — córka Agamemnona i Klitajmestry, siostra Ifigenii i Orestesa; postać nie znana Homerowi i dawnej tradycji, zaszczepiona w literaturze gr. przez wielkich tragików: Sofoklesa, Ajschylosa i Eurypidesa; miała pozostawać wrogo nastawiona do matki, Klitajmestry i jej kochanka Egista, wziąć udział w krwawej zemście na nich za zamordowanie ojca, Agamemnona, a następnie popaść w szaleństwo z powodu wyrzutów sumienia. [przypis edytorski]
Elektra (mit. gr.) — córka Agamemnona i Klitajmestry, siostra Ifigenii i Orestesa; postać nieznana Homerowi i dawnej tradycji, zaszczepiona w literaturze gr. przez wielkich tragików: Sofoklesa, Ajschylosa i Eurypidesa; miała być wrogo nastawiona do matki, Klitajmestry i jej kochanka Egista, wziąć udział w krwawej zemście na nich za zamordowanie ojca, Agamemnona, a następnie popaść w szaleństwo z powodu wyrzutów sumienia. [przypis edytorski]
Elektra (mit. gr.) — córka Agamemnona i Klitajmestry, władców Argolidy, zemściła się na matce za śmierć ojca. [przypis edytorski]
Elektra (mit. gr.) — córka Agamemnona i Klitajmestry, wspólnie z bratem zabiła matkę, mszcząc się za śmierć ojca. [przypis edytorski]
elektrolux (daw. pot.) — odkurzacz (od nazwy popularnego na rynku polskim producenta, szwedzkiego przedsiębiorstwa „Elektrolux”). [przypis edytorski]
elektromotor (przestarz.) — silnik elektryczny. [przypis edytorski]
elektrownia — Elektrownia Warszawska (zwana też Miejską) mieściła się przy ulicy Elektrycznej 2a. Powstańcy opanowali ją atakiem z zaskoczenia już 1 sierpnia. [przypis edytorski]
elektryka (daw.) — tu: urządzenie do wytwarzania prądu elektrycznego. [przypis edytorski]
elementa — dziś popr. forma: elementy; element — tu: pierwiastek. [przypis edytorski]
elementarny — tu: powiązany z żywiołem. [przypis edytorski]
elementarny — tu: związany z żywiołami. [przypis edytorski]
element (daw.) — żywioł, jeden z pierwiastków wszechświata. [przypis edytorski]
element (daw.) — żywioł. [przypis edytorski]
element (gr.) — żywioł. [przypis edytorski]
elementów — tu: żywiołów, pogody. [przypis redakcyjny]
elementów (z łac.) — żywiołów. [przypis redakcyjny]
element — tu: żywioł. [przypis edytorski]
elementy (daw.) — żywioły. [przypis edytorski]
element — żywioł. [przypis edytorski]
Eleonora I (1425–1479) — regentka, a pod koniec życia królowa Nawarry. [przypis edytorski]
Eleonora oświadcza, że tylko zguba bez żalu jest ostatecznym sprawdzianem piękna. „Największy żal (…), aby się utwierdzić — S. Brzozowski, Fryderyk Nietzsche, Stanisławów 1907, s. 7. [przypis autorski]
Eleonora „snuje dalej te myśli” Paola — S. Brzozowski, Fryderyk Nietzsche, Stanisławów 1907, s. 6. [przypis autorski]
elephantiasis a. słoniowacizna — choroba polegająca na patologicznym zgrubieniu nóg i krocza. [przypis edytorski]
elephantiasis (łac., med.) — słoniowacizna, choroba polegająca na patologicznym zgrubieniu kończyn, głównie nóg. [przypis edytorski]
elephantiasis — słoniowatość (chorobowy rozrost tkanki łącznej skóry, wywołujący zniekształcające zgrubienia) [przypis edytorski]
Eleusa — rosyjskie Umilenie, typ w sztuce ikonograficznej przedstawiający Matkę Boską z Dzieciątkiem. [przypis edytorski]
Eleusis — miasto w Attyce, 20 km od Aten; ośrodek kultu bogini Demeter i jej córki Persefony, znany z odbywających się corocznie misteriów eleuzyjskich. [przypis edytorski]
Eleusis — miasto w Attyce; tu odbywały się misteria eleuzyńskie na cześć bogini urodzajów Demeter. [przypis edytorski]
Eleusis — nad morzem, na zachód od Aten. [przypis tłumacza]
Eleuteria (z gr.: niezależność, wolność) — stowarzyszenie szerzące zupełną wstrzemięźliwość od alkoholu, założone w 1902 przez Wincentego Lutosławskiego. [przypis edytorski]
Eleuteros — dziś Nahr-el-Kebir (wielka rzeka). [przypis tłumacza]
Eleuza — Ἐλεοῦσα (Dindorf; w indeksie Niesego brak), wyspa koło wybrzeży Cylicji. [przypis tłumacza]
Eleuza, własc. Eleusis — miejscowość w Grecji, niedaleko Aten; miejsce gr. misteriów religijnych, odprawianych od XV w. p.n.e. do IV w. n.e., których uczestnicy byli zobowiązani do zachowania tajemnicy. [przypis edytorski]
eleuzyński — dziś: eleuzyjski. [przypis edytorski]
elewacja — tu: podniesienie, wywyższenie. [przypis edytorski]
elewacja — tu: wysokość gwiazdy nad horyzontem. [przypis redakcyjny]
elewator (ang. elevator) — winda. [przypis edytorski]
elewator (z ang.) — winda. [przypis edytorski]
elewka (daw.) — uczennica. [przypis edytorski]
elew (z fr.) — uczeń. [przypis edytorski]
elew (z fr.) — uczeń, wychowanek. [przypis edytorski]
El-Fajum — miasto w Egipcie, położone na Pustyni Libijskiej, około 85 km od Kairu. [przypis edytorski]
elf — mały baśniowy duszek leśny, mieszkający w kielichach kwiatów. [przypis autorski]
el gobierno supremo (hiszp.) — najwyższa władza. [przypis edytorski]
El Gran Capitan (hiszp.) — Wielki Kapitan. [przypis edytorski]
… el Gran Tresoriato per il mastro di Cugina di Lituania… — Hetmanem polnym został mian. Michał Pac, Podskarbim W. lit. Hieronim Kirszensztein Kryspin, były Kuchmistrz W. lit. [przypis autorski]
El Greco, właśc. Domenikos Theotokopulos (1541–1614) – hiszpański malarz, rzeźbiarz i architekt pochodzenia greckiego; autor m.in. pełnopostaciowego portretu kardynała Fernanda Niño de Guevary (1541–1609), wielkiego inkwizytora Hiszpanii. [przypis edytorski]
El Greco, właśc. Domenikos Theotokopulos (1541–1614) — hiszpański malarz, rzeźbiarz i architekt pochodzenia greckiego, w 1577 zamieszkał w Toledo w Hiszpanii. [przypis edytorski]
El Greco, właśc. Domenikos Theotokopulos (1541–1614) — hiszpański malarz, rzeźbiarz i architekt pochodzenia greckiego, w 1577 zamieszkał w Toledo w Hiszpanii; znany m.in. z pejzażu Widok Toledo (1596–1600), z niepokojącym, burzowym niebem ponad zielonym wzgórzami. [przypis edytorski]
El Greco, właśc. Domenikos Theotokopulos (1541–1614) — hiszpański malarz, rzeźbiarz i architekt pochodzenia greckiego, w 1577 zamieszkał w Toledo w Hiszpanii. [przypis edytorski]
Eliab — postać biblijna ze Starego Testamentu, najstarszy syn Jessego, brat Dawida. [przypis edytorski]
Eliade, Mircea (1907–1986) — rumuński filozof kultury, historyk religii i religioznawca, koncentrujący się na badaniach porównawczych dotyczących archetypów religijnych; opisywał człowieka terminem homo religiosus. [przypis edytorski]
Eliade, Mircea (1907–1986) — rumuński historyk religii, religioznawca, indolog, filozof kultury, eseista, pisarz i dyplomata; autor m.in.: Traktatu o historii religii (Traité d'histoire des religions, 1949), Obrazy i symbole. Szkice o symbolizmie magiczno-religijnym (Images et symboles. Essais sur le symbolisme magico-religieux, 1952), Sacrum i profanum. O istocie religijności (Le Sacré et le Profane, 1956), Inicjacja, obrzędy, stowarzyszenia tajemne. Narodziny mistyczne (Initiation, rites, sociétés secrètes, 1959), Historia wierzeń i idei religijnych (Histoire des croyances et des idées religieuses, t. I–III, wyd. 1976–1983) oraz wielu publikacji na temat jogi. [przypis edytorski]
Elia Eudoksja (zm. 404) — cesarzowa bizantyńska jako żona Arkadiusza. [przypis edytorski]
Eliasz (bibl.) — biblijny prorok, działający w IX w. p.n.e. w północnym państwie Izraela, urodzony w Tiszbe, słynący z cudów; na polecenie Boga skrył się na pustkowiu nad potokiem Kerit, gdzie kruki przynosiły mu pożywienie (1 Krl 17, 2–6); miał zostać za życia zabrany do nieba na ognistym wozie. [przypis edytorski]
Eliasz — biblijny prorok, działający w IX w. p.n.e. w Izraelu, słynący z cudów; miał zostać za życia zabrany do nieba na ognistym wozie; w eschatologii żydowskiej oczekiwano, że Eliasz powróci z nieba, by obwieścić Dzień Sądu Ostatecznego i nadejście Mesjasza. [przypis edytorski]
Eliasz — biblijny prorok, działający w IX w. p.n.e. w Izraelu, słynący z cudów; miał zostać za życia zabrany do nieba na ognistym wozie. [przypis edytorski]
Eliasz, fałszywi prorocy — Patrz fragm. poprzedni. [przypis tłumacza]
Eliasz (IX/VIII w. p.n.e) — prorok, zamieszkiwał pustelnię przy potoku Kerit, jedzenie codziennie przynosiły mu kruki (1Krl 17,3–6); następnie zamieszkał w mieście Sarepta u wdowy, której wskrzesił syna (1Krl 17,17–22). Przekonał króla Achaba o fałszywości boga Baala, którego ten wprowadził kult (1Krl 18,39–40). Następnie Bóg nakazał Eliaszowi iść do Damaszku i namaścić Chazaela na króla Aramu, Jehu na króla Izraela oraz Elizeusza na swojego następcę, jako proroka (1Krl 19,16). [przypis edytorski]
Eliaszowe ustawy — reguła zakonu karmelitów, założonego przez Eliasza. [przypis redakcyjny]
Eliasz — prorok, zamieszkiwał pustelnię przy potoku Kerit, jedzenie codziennie przynosiły mu kruki (1Krl 17,3–6); następnie zamieszkał w mieście Sarepta u wdowy, której wskrzesił syna (1Krl 17,17–22). Przekonał króla Achaba o fałszywości boga Baala, którego ten wprowadził kult (1Krl 18,39–40). Następnie Bóg nakazał Eliaszowi iść do Damaszku i namaścić Chazaela na króla Aramu, Jehu na króla Izraela oraz Elizeusza na swojego następcę, jako proroka (1Krl 19,16). [przypis edytorski]
Eliasz-Radzikowski, Walery (1840–1905) — malarz, twórca obrazów historycznych i rodzajowych, znawca folkloru góralskiego, autor publikacji: Ubiory w Polsce oraz Ilustrowany przewodnik do Tatr. [przypis edytorski]
Eliazar ben Hurkanus a. Eliazar ben Hyrkanus a. Eliazar ha-Gadol — kohen, jeden z czołowych tannaitów z przełomu I i II w. Członek Sanhedrynu. Zyskał sławę wielkiego uczonego i nauczyciela, posiadał własną akademię w Lod; jego uczniem był Rabbi Akiba. Pod koniec życia został oskarżony o herezję i usunięty z Sanhedrynu. Mimo to jest bardzo często cytowany w Misznie i Talmudzie. [przypis edytorski]
eliberować się (z łac.) — uwolnić się. [przypis edytorski]
eliberować — uwolnić. [przypis redakcyjny]
elibrowane — uwolnione. [przypis redakcyjny]
Elida — górzysta kraina hist. w zach. części Peloponezu. [przypis edytorski]
Elida — kraina hist. w zach. części Peloponezu. [przypis edytorski]
Elida — kraina na zachodnim Peloponezie; górzysta Itaka niezbyt dobrze nadawała się do hodowli zwierząt. [przypis edytorski]
Elida — stolica zachodniej kończyny Peloponezu, tegoż imienia. [przypis tłumacza]
Elida — zach. część Peloponezu. [przypis edytorski]
Elida — zachodnia część Peloponezu między Achają a Mesenią, od wschodu graniczy z Arkadią. Po bitwie pod Leuktrami także Elejczycy łączą się z Beotami. Ksenofont musiał wtedy uciekać ze Skilluntu, by nie dzielić losu innych przyjaciół Agesilaosa. [przypis tłumacza]
Elidzie — Ἠλείοις, Elidyjczykom [mieszkańcom krainy na zachodnim Peloponezie, której jednym z głównych miast była Olimpia, słynna z igrzysk panhelleńskich; red. WL]. [przypis tłumacza]
