Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 447 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | portugalski | pospolity | potocznie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | wulgarne | zdrobnienie
Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 6231 przypisów.
opiekać (starop.) — opiekować, zajmować. [przypis redakcyjny]
opieka — dziś popr. forma 3 os.lp cz. ter.: opiekuje. [przypis edytorski]
opiekalnik (daw.) — opiekun. [przypis edytorski]
opiekalnik jest (starop.) — opiekunem [jest]. [przypis redakcyjny]
opiekalnik (starop.) — opiekun. [przypis redakcyjny]
opiek (daw.) — opieka. [przypis redakcyjny]
opiek (daw.) — opieka [przypis redakcyjny]
opiekuństwo — dziś: opieka. [przypis edytorski]
opiekun — tu: opiekun prawny wyznaczany małoletnim sierotom. W prawodawstwie staropolskim opiekun posiadał prawie całkowitą władzę (praktycznie przez nikogo niekontrolowaną) nad swym podopiecznym. Częste też były fakty nadużyć, np. zmuszania dzieci do wstąpienia do klasztoru (majątek zagarniał wtedy opiekun, zwykle najbliższy krewny) czy do małżeństwa z samym opiekunem. Taki, między innymi, zamiar względem Klary rozważa Cześnik. [przypis redakcyjny]
opiekuny, (…) rywale — dziś popr. formy B. lm: opiekunów, rywali. [przypis edytorski]
opierał się — w pierwodruku brak słów: opierał się. [przypis redakcyjny]
opierścienić — tu: objąć. [przypis edytorski]
opierunek (daw.) — pranie; dziś obecny w wyrażeniu: „zapewnić komuś wikt i opierunek”, czyli wyżywienie i czystą odzież, czy w ogóle utrzymanie. [przypis edytorski]
o pierwiastku pobudzającym i popędzającym, nazywanym przez Hipokratesa ενορμων (dusza) — W wyd. 1774 (Amsterdam) czytamy: „(…) nazywanym przez Hipokratesa po grecku (duszą)”. [przypis tłumacza]
O pierwszym Bolesławie, który się zowie Chrobrym albo Wielkim — w innym tłum.: O pierwszym Bolesławie, którego zwano Sławnym lub Chrobrym. [przypis edytorski]
O pierwszym ojcu stworzonym przez Boga i o kochanku naszym — O Adamie i Chrystusie. [przypis redakcyjny]
opierzone swaty — W owych czasach i mężczyźni znakomitsi kosztowne pióra strusie, kity czaple i inne nosili; piórem to, pierzem, opierzeniem nazywano. Takie malowania widzimy w księdze obrządków Erazma Ciołka, biskupa płockiego, w bibliotece Czackiego: wspaniałe pióro strusie białe spada z czapki na całe niemal plecy. [przypis redakcyjny]
opieśnione — opiewane w pieśniach przez wielu poetów. [przypis edytorski]
opieszałość — powolność, zwlekanie. [przypis edytorski]
opiewać — śpiewać. [przypis redakcyjny]
opiewała «dziewę gór» — Czerkieskę, bohaterkę poematu Jeniec kaukaski. [przypis edytorski]
opiły (daw.) — pijany. [przypis edytorski]
opiły (starop.) — pijany. [przypis redakcyjny]
opilstwo — upijanie się. [przypis edytorski]
opinią — dziś popr. forma B. lp: opinię. [przypis edytorski]
opinią zrobić w niższych domu — wyrobić opinię u osób stojących w domu niżej w hierarchii. [przypis edytorski]
opinia dziedzictwa — przekonanie, że jego własność jest dziedziczna. [przypis redakcyjny]
opinia — mniemanie niepoparte dowodami, mylne, a powszechne. [przypis redakcyjny]
opinia — tu: rozumienie; pojęcie. [przypis redakcyjny]
opinij (daw. forma) — dziś D.lm: opinii. [przypis edytorski]
opinio copiae inter maximas causas inopiae est (łac.) — mniemanie o obfitości stanowi jedną z głównych przyczyn niedostatku. [przypis tłumacza]
Opinio (…) imperes (łac.) — „Wyobraźnia nasza, miękka i zniewieściała, stanowi sąd nie tylko nad skalą bólu, ale i radości: gdy przez nią się odhartujemy, nawet żądło pszczoły pobudza nas do wrzasku. W tym leży jądro rzeczy, abyśmy panowali nad sobą” (Cicero, Tusculanae disputationes, II, 22; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
opinio publica (łac.) — opinia publiczna. [przypis edytorski]
O Piotrze (…), że jako sekretarz królewski miał „zatrzymanego zasłużonego” 609 zł (…) wypłacić z arendy starostwa samborskiego i żup ruskich Jerzy Mniszek — [por.] Wierzbowski, Materyały (…), s. 44. [przypis redakcyjny]
opisać ów kościół według kronik (…) — Arkusz in folio rubrykowany w rękopiśmie, podpisany pod dniem 29 listopada 1849 przez Ks. Aleksandra Walentynowicza wikarego jeźnieńskiego. [przypis autorski]
opisałem już te istoty i tragiczne relacje (…) w innej książce — por. O. Stapledon, Ostatni i pierwsi ludzie. [przypis tłumacza]
opisały — tu: ujęły w odpowiednie punkty traktatu. [przypis redakcyjny]
opisanej przez Chaucera katedry — katedra w Canterbury została opisana w Opowieściach kanterberyjskich ang. poety, filozofa i dyplomaty, Geoffrey Chaucera (ok. 1343–1400). [przypis edytorski]
Opisanie Ukrainy Beauplana ogłosił Niemcewicz w III tomie Pamiętników o dawnej Polsce w r. 1822 — Pozwolenie cenzury na druk tego tomu nosi datę 28 lutego 1822; przed jesienią więc tego roku do rąk Malczewskiego dostać się chyba nie mógł. [przypis redakcyjny]
Opis budowy ciała znajdziesz (…) w małej książeczce „Krótka anatomia ciała ludzkiego” przez dr Z. Wolberga — str. 32 i 38. [przypis autorski]
Opis doświadczeń Gasztołda przy pisaniu można by z niewielkimi zmianami cytować jako opis stylu „Próchna” — „…miał Gasztołd rozkosze, pławiąc się w potopie swego stylu — muzykalnego, pieszczącego ucho, to szumiącego jak kaskada, spadająca po kamieniach z gór, to groźnego jak piorun, kiedy zahuczy rozpacznie w chmurach gęstych, poczwarnych, w upiorną a głuchą noc jesienną [itd. itd.]. Miał styl, a »styl to człowiek«. Rzeźbił, cyzelował, drążył, malował, śpiewał… Odkrył zresztą niektóre sekreta swego stylu. Naprzód, żeby trafić na jakiś dobry, wydajny rozpędnik do rozpoczęcia zdania; taki rozpędnik można potem w różnych wariacjach powtarzać jak motyw muzyczny. Po drugie, lubił czasem, zwłaszcza na końcu jakiegoś ustępu, kiedy się już dobrze rozmachał, dawać stylowi ostrogę i puszczać go w galop. Wtedy wydłużał zdania w dalekie okresy, wlókł czytelnika po wertepach, oszałamiał, hipnotyzował, porywał, myśl nieskomplikowaną i banalną w najbardziej zawiły i cudowny sposób wyrażał, powtarzał, tak że było to jakby echo wystrzału, tysiąckroć odbite w lesie pełnym grot tajemniczych, aż wreszcie zziajanemu, w labiryntach zabłąkanemu czytelnikowi dawał uspokojenie w długim, pełnym akordzie, rozlewającym się majestatycznie jak tafla wód afrykańskiego jeziora” (Pałuba, s. 243–244). [przypis autorski]
Opisowa socjologia — tyt. oryg. Descriptive Sociology, 1873–1881. [przypis edytorski]
opis świata (historiam) — słowo to według greckich pojęć oznacza także opis podróży. [przypis tłumacza]
Opis — tracka nimfa leśna z orszaku Diany. [przypis edytorski]
Opisuje np. Pinder słynny obraz Halsa „Regentki przytułku dla starców” (…) usztywnienie formy, jej większa ramowość i spokój — W. Pinder, Das Problem der Generation in der Kunstgeschichte Europas, s. 6–7. [przypis autorski]
opis wycieczki księdza Stolarczyka — „Czas” z roku 1875, 14–16 października. [przypis autorski]
Opisy Chin opowiadają o ceremonii otwierania ziemi, jakiej cesarz dopełnia co roku. Za pomocą tego publicznego i uroczystego aktu chciano zachęcić ludy do rolnictwa — Wen-ty, trzeci cesarz trzeciej dynastii, uprawiał ziemię własnymi rękami i kazał w swoim pałacu pracować koło jedwabiu cesarzowej i jej dworkom. [przypis autorski]
opisy (…) faktów z dziedziny patologii ogólnej i chorób umysłowych (…) przytacza autor Człowieka-maszyny (…), aby podważyć kartezjańską rękojmię istnienia („myślę, więc jestem”) — W jednym z rozdziałów Streszczenia systematów, poświęconym Locke'owi, czytamy, co następuje: „Słowem, Locke zaprzecza, jakoby dusza mogła myśleć i myślała rzeczywiście, nie będąc świadoma siebie, tzn. nie wiedząc, że myśli, nie mając żadnej wiadomości, ani też żadnego wspomnienia o rzeczach, które ją zajmowały” (Oeuvres philosophique, Londyn 1751). [przypis tłumacza]
opisywał Słowacki śliczny sen, jaki miał — ustęp ten opowiadamy przeważnie słowami samego Słowackiego. [przypis autorski]
O Pitagorze, czemuż nie zażegnałeś tej burzy (…) — aluzja do nowicjatu milczenia, wymaganego w szkole Pitagorasa. [przypis tłumacza]
opium ludu — fraza Karla Marksa określająca religię jako środek odurzający i uśmierzający cierpienia ludu wywołane nędzą. [przypis edytorski]
opium — wysuszony sok makówek, szeroko stosowany w XIX w. jako substancja przeciwbólowa, uspokajająca i odurzająca. [przypis edytorski]
opium — wysuszony sok makówek, szeroko stosowany w XIX w. jako substancja przeciwbólowa, uspokajająca i odurzająca; w dużej dawce powoduje śpiączkę i śmierć. [przypis edytorski]
opium — wysuszony sok makówek, szeroko stosowany w XIX w. w Europie i USA jako substancja przeciwbólowa, uspokajająca i odurzająca, eksportowany w wielkich ilościach z Indii do Chin. [przypis edytorski]
opium — wysuszony sok makówek, szeroko stosowany w XIX w. w Europie i USA jako substancja przeciwbólowa, uspokajająca i odurzająca. [przypis edytorski]
opium — wysuszony sok makówek; w XVIII w. ze względu na jego właściwości uspokajające opium, głównie w postaci nalewki alkoholowej, zwanej laudanum, używano jako leku na zaburzenia nerwowe; w dużej dawce powoduje śpiączkę i śmierć. [przypis edytorski]
opłakanego losu Bartłomieja — św. Bartłomiej, jeden z 12 apostołów, męczennik, zginął obdarty ze skóry. [przypis edytorski]
Opłakuję swój los, że nie było mi danym poznać… — op. cit., s. 159. [przypis autorski]
opłakujem (daw.) — skrót od: opłakujemy. [przypis edytorski]
opłakuje — prawdopodobnie błąd autorki albo zecera, wydaje się bowiem, że powinno być: opłakują (dzieci). [przypis edytorski]
opłata szarwarkowa — obowiązkowe świadczenie na utrzymanie dróg publicznych. W wieku XIX wprowadzone zamiennie z obowiązkiem uczestniczenia w naprawie dróg i mostów. [przypis edytorski]
opłatek — gatunek ciasta pszennego cienko wylewanego na formy. [przypis redakcyjny]
opłatek (tu daw.) — krążek papieru z klejem, do pieczętowania listu. [przypis edytorski]
opłatek — tu: z ros. облатка, krążek papieru z klejem, do zaklejania listu. [przypis edytorski]
o płatne idzie (starop.) — [chodzi] o rzecz istotną, nie żart, nie przelewki. [przypis redakcyjny]
o płatne idzie (starop.) — [idzie] o wielką rzecz. [przypis redakcyjny]
opłaźnie (daw.) — ogólnie. [przypis redakcyjny]
opłazować — obić płaską stroną miecza. [przypis redakcyjny]
opłókać (starop. forma ort.) — opłukać. [przypis edytorski]
opłocony — otoczony płotem. [przypis edytorski]
opłonąć (daw.) — ostygnąć. [przypis edytorski]
opłonąć — ochłonąć. [przypis redakcyjny]
opłotek — ogrodzenie, obręb. [przypis edytorski]
opłotki — płot drewniany. [przypis edytorski]
opłotni — sąsiadujący bezpośrednio („o płot”). [przypis edytorski]
opleć — wypielić chwasty dookoła; „oplęt” to dawna forma imiesłowu przymiotnikowego biernego. [przypis edytorski]
o Plejad zachodzie — wschód konstelacji Plejad wypada na wiosnę, zaś zachód późną jesienią. [przypis redakcyjny]
oplwany — opluty; oczerniony, znieważony. [przypis edytorski]
opl (wojsk.) — obrona przeciwlotnicza, w ramach której należy również stosować taktykę maskowania (m.in. zaciemnienie). [przypis edytorski]
opój — człowiek nadużywający alkoholu. [przypis edytorski]
opój — osoba pijąca duże ilości alkoholu. [przypis edytorski]
o pół mili — w innych wersjach: „tam za borem” a. „tam za miastem” (tak w źródle). Wybrano wersję bardziej rozpowszechnioną. [przypis edytorski]
o północy — w tekście o szóstej godzinie w nocy: νυκτὸς ὥραν ἕκτην. [przypis tłumacza]
opór — tu: oparcie. [przypis edytorski]
opóździł — dziś popr. forma 3. os.lp: opóźnił. [przypis redakcyjny]
o późnym wieczorze — dziś: późnym wieczorem. [przypis edytorski]
O początku i przemianach praw cywilnych u Francuzów — „Myślałem, że skonam przez te trzy miesiące, aby dokończyć księgi O początku i przemianach praw cywilnych. Przeczyta się to w trzy godziny, ale ręczę panu, że kosztowało mnie tyle pracy, iż włosy zbielały mi od tego” (List Montesquieu do mons. Cerati, 28 marca 1748). Istotnie, trzeba widzieć w oryginale Monteskiusza ów las odsyłaczy, cytatów, źródeł na poparcie każdego niemal zdania, aby ocenić ogrom erudycji i pracy, jaki kryje się pod tą łatwą i jasną formą wykładu (Przyp. tłum.). [przypis tłumacza]
o początku uszczególniającym — Principium individuationis. [przypis autorski]
opoczne szczeliny — szczeliny skalne (od: opoka, czyli skała). [przypis edytorski]
opoczysty (daw.) — skalisty; por. opoka: skała. [przypis edytorski]
opoczysty — skalisty; por. opoka: skała. [przypis edytorski]
opoczysty — skalisty; por. opoka: skała. [przypis edytorski]
opodal — daleko (por. dzisiejsze: nieopodal). [przypis redakcyjny]
Opodal od nich w kurzu — Ten obraz pobojowiska przypomina analogiczny obraz w Larze II, 16. [przypis redakcyjny]
opodal willi Ludovisi — dziś już nieistniejącej. Cała nowa dzielnica powstała od roku 1885 na obszernym jej terytorium. [przypis tłumacza]
opodal — w pobliżu. [przypis edytorski]
opodatkowania się — tzn. oddania pewnej części dochodów miejskich. [przypis tłumacza]
o podróży Henryka i (…) odjeździe Seweryna — odjazd Seweryna (Markiewicza), zarówno jak „podróż” Henryka (Wohla), to wywiezienie na Syberię. [przypis edytorski]
O pojęciu istnienia — właśc. Pojęcia i twierdzenia implikowane przez pojęcie istnienia (1935), podstawowe dzieło filozoficzne S. I. Witkiewicza. [przypis edytorski]
opoka (daw.) — skała. [przypis edytorski]
