Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 447 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 157604 przypisów.
Już się ma pod koniec starożytnemu światu — motto pochodzi ze Wstępu do Irydiona Zygmunta Krasińskiego. [przypis redakcyjny]
Już się ma pod koniec starożytnemu światu (…) — Niniejsza powieść pomyślaną jest w trzecim wieku po Chrystusie. Stan państwa rzymskiego w tych latach był stanem konania, rozwiązywania się, dezorganizacji. Wszystko, co niegdyś było życiem jego, co sprawiało ruch jego postępowy i byt, teraz wracało w nicość, słowem, umierało, przetwarzało się. Trzy systemata stały obok siebie. Pogaństwo już bez życia, ale uzupełnione w Rzymie wszystkimi religiami przybyłymi ze wschodu, jakby ciało we wszystkich częściach swoich pysznie ubrane, leżące na marach; chrześcijaństwo dotąd bez ciała prawie, bez kształtu, prześladowane, rosnące między ludem, wyzywające wszystkie wiary symboliczne przeszłości do walki, z filozoficznymi zaś to ucierające się, to godzące na przemian, podobne do ducha potężnego w pracy wcielania cię swego; i barbarzyństwo rozmaite, dzikie, ruchome jak morze wśród burzy, mające także swoje mity, ale po większej części niepamiętne ich na łonie Rzymu, żyjące od dnia do dnia w legiach rzymskich, buntujące się przeciwko Rzymianom w północnych prowincjach, gwałtem jednak zewsząd cisnące się ku Włochom, czy zbrojną ręką, czy jako zaciężne żołnierstwo, pełne jakiejś niespokojności na wzór atomów, kiedy się zrosnąć i skupić mają, ale bez poczucia się, bez wiedzy żadnej, bez conscientia sui [łac.: świadomości siebie; red. WL], ślepe, straszne jak siły natury. Była to materia już wrząca, już gotowa stać się kształtem, przylgnąć jako ciało do ducha przechadzającego się w katakombach, do chrześcijaństwa! Milczenie, które poprzedziło tę wielką burzę, w której Rzym zniknął i przetworzył się na Europę chrześcijańską, były to ostatnie biesiady cezarów, była to nędza nieopisana ludu i niewolników we wszystkich częściach państwa. W rzeczy samej zbytki materialne i nędze materialne są zawsze wielkim milczeniem ducha czy indywiduów, czy narodów, jest to życie zwierzęce na najwyższym lub najniższym szczeblu swoim, a życie moralne zda się odpoczywać tymczasem, by powstać i zagrzmieć; zresztą świat starożytny był raczej światem liczb i kształtów niż wolnych ruchów ducha, dlatego musiał, konając konwulsyjnie, ogromnie się tarzać w materii swojej; nasz zbytkuje duchownie raczej. [przypis autorski]
Już się nie bój… — chce przez to powiedzieć: „Uda się, bo jeśli coś w tym jest dobrego, to zrobimy to tylko mimo woli”. [przypis tłumacza]
już się ułatwił — sens: zdążył. [przypis edytorski]
Już się zwróciła do swojego słońca — Do Boga. [przypis redakcyjny]
Już słońce stopni pięćdziesiąt ubiegło — Trzysta stopni, na jakie cała kula ziemska jest przedzielona, słońce pozornie w ciągu 24 godzin, a zatem 15 stopni na godzinę przebiega. Gdy słońce już 50 stopni przebiegło, w Wielkim Tygodniu przed Wielkanocą, w którym poeta począł swoją tajemniczą pielgrzymkę, była godzina 9 i pół. [przypis redakcyjny]
już (starop.) — tu: jeszcze; już cię to omyli: jeszcze cię to wprowadzi w błąd. [przypis edytorski]
Już szorstka skóra na udach siadła… — rzymscy czytelnicy odbierali obraz przemiany w ptaka jako groteskowy. [przypis edytorski]
Już tam ojciec do swej Basi — w wersji pierwotnej strofę tę poprzedzała następująca: „Niemiec, Moskal nie osiędzie [nie zatrzyma a. nie utrzyma się],/ Gdy jąwszy pałasza, / Hasłem wszystkich zgoda będzie/ I ojczyzna nasza”. Dziś to ostatnie zdanie byłoby niepoprawne gramatycznie, ponieważ imiesłów przysłówkowy („jąwszy”) powinien odnosić się do tego samego podmiotu („zgoda”), do którego odnosi się w najbliższym zdaniu czasownik („będzie”); w czasach, w których powstał tekst pieśni reguły te nie były ani tak rygorystycznie określone, ani przestrzegane. [przypis edytorski]
już to tylko, że był Lacedemończykiem, jednało mu wielki szacunek u króla i dworu — w Starożytnościach XII, IV, 10 i XIII, I, 8 Flawiusz opowiada o umowach, w jakie Żydzi wchodzili z Lacedemończykami, których w pismach swych nazywali „braćmi”. W 1 Mch 12 są podane teksty listów wzajemnych. [przypis tłumacza]
Już tylko o tym myślał — σκοπούμενος (Niese), θυμούμενος ἐπορίζετο (Dindorf). [przypis tłumacza]
Już ty śpiéwasz skowroneczku, już też i ja orzę — piérwszy wiérsz wzięty jest ze znanéj staréj śpiewki Gawińskiego. [przypis autorski]
już w 1903 r. zaufanie poczyna maleć. Trwa zrozumienie dla tragicznej bezwzględności tej filozofii, dla wielkości osobistego dzieła Nietzschego — „Nietzsche, nie wychodząc z czterech ścian, przeżywał istotnie tragedie krwawe i najbardziej ludzkie”, Kultura i życie, s. 135. Por. również Idee, s. 50. [przypis autorski]
już w dziesięcioleciu 1880–1890 był Krzywicki bardzo aktywnym publicystą, a nawet felietonistą — odpowiedni materiał znaleźć można w Dziełach L. Krzywickiego (t. II–IV, Warszawa 1958–1960), zawierających artykuły i rozprawy z lat 1880–1889. Także dołączone do poszczególnych tomów wykazy prac pominiętych świadczą, że brak artykułów w sprawach literackich jest wynikiem selekcji przeprowadzonej we wzmiankowanych tomach. [przypis autorski]
Już w gruzach leżą Maurów posady (…) — fragment z Konrada Wallenroda Mickiewicza. [przypis edytorski]
Już w Katalogu dzieł p. de la Mettriego, dołączonym do broszury Eloge de la Mettrie (Haga, 1752) zaliczona jest do tych dzieł także omawiana rozprawka, przedrukowana następnie w wydaniu Dzieł filozoficznych de la Mettriego z r. 1774 (Amsterdam) tuż w sąsiedztwie Człowieka-maszyny (tom III zbioru dzieł). [przypis tłumacza]
już wstecz idzie, kto się w tył obziera — Kto raz wstąpił w bramę oczyszczenia, ten powinien sercem i myślą pożegnać się z tym wszystkim, co za sobą zostawia. Z tym zastrzeżeniem ażeby się w tył nie obzierać, wprowadza odźwierny pielgrzymów w bramę czyśćcową, ażeby bez przerwy postępując drogą poprawy, doszli pewniej do kresu swojej podróży, to jest do wiekuistego dobra. [przypis redakcyjny]
Już wszytko dobrze, co Pan Bóg uczyni, choć nas tak srogo pokarze i pogubi; jednak proszę, aby był pokój za dni moich, abych ja na to nie patrzył — parafraza Iz 39, 8 na podst. Wulgaty, z wtrąceniem. [przypis edytorski]
Już wtedy, gdy, mając lat pięć, uwijałam sobie dzieciątko… — od pięcioletniej dziewczynki słyszałam raz następujące zdanie: „Kiedy będę miała dziecko, to nie będę mieszkała u mamusi, tyko bardzo daleko, żeby nam nikt nie przeszkadzał”. [przypis tłumacza]
jużże (daw.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że; znaczenie: już więc, już zatem. [przypis edytorski]
juzbyk (gw.) — już bym. [przypis edytorski]
juzem myśloł (gw.) — już myślałem. [przypis edytorski]
Juz mię się wsyćko tera nie dazy (gw.) — już mi się wszystko teraz nie darzy; darzyć się: szczęścić się, układać się po czyjejś myśli. [przypis edytorski]
jw. — jaśnie wielmożna. [przypis edytorski]
JWP — Jaśnie Wielmożny Pan. [przypis edytorski]
JW. — skrót od: jaśnie wielmożny. [przypis edytorski]
j'y suis, dans un moment (fr.) — już idę, za moment. [przypis edytorski]
j'y suis dans un moment (fr.) — przyjdę za chwilę. [przypis edytorski]
Как грустно, туманно кругом,
Тосклив, безотраден мой путь,
А прошлое кажется сном,
Томит наболевшую грудь!
Ямщик, не гони лошадей!
Мне некуда больше спешить,
Мне некого больше любить,
Ямщик, не гони лошадей!
Как жажду средь мрачных равнин
Измену забыть и любовь,
Но память, мой злой властелин,
Всё будит минувшее вновь!
Всё было лишь ложь и обман…
Прощай, и мечты и покой!
А боль незакрывшихся ран
Останется вечно со мной!
[przypis edytorski]
κατὰ δύναμιν (gr.) — stosownie do zdolności, potencjału, możliwości. [przypis edytorski]
κατ ' αναλογίαν (gr.) — przez analogię. [przypis edytorski]
κατά τι, relative — względnie, w odniesieniu do czegoś. [przypis edytorski]
κατ' εξοχήν (gr.) — w całym tego słowa znaczeniu. [przypis edytorski]
κατ' εξοχην (gr.) — w większości, głównie; w pełnym tego słowa znaczeniu. [przypis edytorski]
κατ' εξοχήν (gr.) — wybitnie, w całym tego słowa znaczeniu. [przypis edytorski]
κέρδος ἔγωγε λέγω (gr.) — (sądzę, że) dla mnie jest zyskiem; por. Platon, Apologia Sokratesa, 40e. [przypis edytorski]
κῶμος, „rozpustna biesiada” — komos (κῶμος) to w starożytnej Grecji wesoła procesja ze śpiewem, częsty element świąt na cześć Dionizosa, czyli pochód, a nie biesiada (uczta). [przypis edytorski]
kądziel (daw.) — linia żeńska rodziny. [przypis edytorski]
kądzielnik a. prządki — wiejskie spotkanie w jednym domu, podczas którego kobiety przędły, wyszywały, robiły na drutach itp.; młode dziewczyny zwykle zbierały się osobno, przychodzili tam także młodzi kawalerowie, korzystając z okazji do rozmów, żartów i zalotów. [przypis edytorski]
kądziel — pęk lnu, konopi albo wełny przygotowanej do przędzenia. [przypis edytorski]
kądziel — pęk lnu, konopi albo wełny przygotowanej do przędzenia, umocowany na przęślicy lub kołowrotku; dawniej symbol płci żeńskiej. [przypis edytorski]
kądziel — pęk lnu, konopi albo wełny przygotowanej do przędzenia, umocowany na przęślicy lub kołowrotku. [przypis edytorski]
kądziel — pęk lnu, konopi lub wełny przygotowany do przędzenia. [przypis edytorski]
kądziel — pęk włókien do przędzenia; najczęściej włókna lnu, konopii lub wełny, które następnie przędzie się, skręcając z nich nić. [przypis edytorski]
kądziel — pęk włókien do przędzenia nici.. [przypis edytorski]
kądziel — pęk włókien do przędzenia nici. [przypis edytorski]
kądziel — pęk włókien do przędzenia. [przypis edytorski]
kądziel — pęk włókien do przędzenia. [przypis edytorski]
kądziel — pęk włókien lnu, konopi albo wełny przygotowany do przędzenia. [przypis edytorski]
kądziel — pęk włókien przygotowanych do przędzenia, daw. symbol płci żeńskiej. [przypis edytorski]
kądziel — pęk włókien z lnu, konopi lub wełny przygotowany do przędzenia nici. [przypis edytorski]
kądziel — pęk włókna do przędzenia. [przypis edytorski]
kądziel — pęk włókna, przygotowany do przędzenia. [przypis edytorski]
kądziel — tu: pęk włókna, umocowany na kołowrotku. [przypis edytorski]
kądziołka — zdr. od kądziel: pęk włókien przygotowanych do przędzenia. [przypis edytorski]
kąkol — chwast zbożowy o purpurowych kwiatach i trujących nasionach. [przypis edytorski]
kąkol — chwast zbożowy o purpurowych kwiatach i trujących nasionach. [przypis redakcyjny]
kąkole — chwast zbożowy o purpurowych kwiatach i trujących nasionach. [przypis edytorski]
kąkol polny — jednoroczny chwast (z rodziny goździkowatych) o czerwonych kwiatach i trujących nasionach, rosnący głównie w zbożach. [przypis edytorski]
Kálmán, Imre (1882–1953) — węgierski kompozytor operetkowy, przedstawiciel II operetki wiedeńskiej. [przypis edytorski]
Kâma — Kāmadeva, bóstwo hinduskie będące uosobieniem pożądania, szczególnie miłosnego; pojmowane, podobnie jak Eros w mit. gr., jako pierwotna, boska i stwórcza siła kosmosu. [przypis edytorski]
kąpają się — dziś popr. forma: kąpią się. [przypis edytorski]
kąpiele Drużbak — znajdują się tutaj znane źródła cieplicowe (wapienne, szczawy alkaliczne i alkaliczno-żelaziste). [przypis edytorski]
kąpielówka — dziś: kąpielówki, strój do pływania. [przypis edytorski]
Kąpielowy Przewodnik — książka Christophera Ansteya (1724–1802). [przypis edytorski]
kąpiołka (zdr.) — kąpiel. [przypis edytorski]
kąpiołka — zdrob. od kąpiel. [przypis edytorski]
kątorze — dosłownie: ropucho. [przypis autorski]
ka a. kaj (gw.) — gdzie. [przypis edytorski]
kaama — właśc. bawolec krowi, duży przeżuwacz z Afryki Śr. i Płd. o rogach w kształcie liry. [przypis edytorski]
Kaas, Ludwig (1881–1952) — ksiądz katolicki, przewodniczący partii Centrum, przeciwnik nazizmu. Od 1933 r. na emigracji w Rzymie, współpracował przy powstaniu encykliki papieża Piusa XI Mit brennender Sorge odnoszącej się krytycznie do sytuacji Kościoła w III Rzeszy. [przypis edytorski]
kabab (hebr.) — kebab, bliskowschodnia potrawa z pieczonego na rożnie mięsa, szaszłyk; w kuchni tureckiej: potrawa ze skrawków mięsa odkrawanych z baraniny na rożnie, podawanych z surówką. [przypis edytorski]
kabak (ros. кабак) — karczma, spelunka. [przypis edytorski]
Kabała Maszjat (właśc. Kabała maassit) — najwyższa część Kabały, ucząca za pomocą kombinowania liter i wyrazów cuda czynić i tajemnice odgadywać. Kabała Maszjat. [przypis autorski]
Kabała — mistyczna doktryna judaistyczna, na której oparty był m. in. ruch chasydzki. [przypis edytorski]
kabała — mistyczna nauka w judaizmie, powstała w średniowieczu; kabaliści stosowali w swych dociekaniach kombinacje liczb i liter, którym przypisywali głębsze znaczenie. Do Kabały rozumianej jako zbiór tekstów napisanych w duchu mistycyzmu zaliczają się: Zohar (Blask), Tefer jeciva (Księga Stworzenia) oraz Echachaim (Drzewo Życia). [przypis edytorski]
kabała — mistyczna nauka w judaizmie, powstała w średniowieczu; kabaliści stosowali w swych dociekaniach kombinacje liczb i liter, którym przypisywali głębsze znaczenie. [przypis edytorski]
Kabała — mistyczne księgi żydowskie, Zohar — Blask i Tefer jeciva — Księga Stworzenia, oraz Echachaim — Drzewo Życia. [przypis edytorski]
Kabała — mistyczne księgi żydowskie: Zohar (tj. Blask) i Tefer jeciva (tj. Księga Stworzenia), oraz Echachaim (tj. Drzewo Życia). [przypis edytorski]
kabała — mistyka, ezoteryka. [przypis edytorski]
kabała — tu ogólnie: wróżba. [przypis edytorski]
kabała — tu: problemy. [przypis edytorski]
kabała — tu: wróżba. [przypis edytorski]
kabała — tu: wróżba z kart. [przypis edytorski]
kabała — tu: wróżby z kart. [przypis edytorski]
kabała — tu: wróżenie z kart, z ręki, itp. [przypis edytorski]
kabała — wróżba z kart. [przypis edytorski]
kabała — wróżba z kart tarota. [przypis redakcyjny]
kabały (z hebr.) — tu: knowania, trudności. [przypis redakcyjny]
kabalarka — kobieta umiejąca stawiać kabałę. [przypis edytorski]
kabalarka — tu: wróżka. [przypis edytorski]
kabalarka — wróżka tworząca swoje przepowiednie z użyciem symboliki pochodzącej z Kabały, systemu filozofii żydowskiej. [przypis edytorski]
kabalista — człowiek uprawiający kabałę; kabała: mistyczny nurt judaizmu, powstały w średniowieczu, kontynuujący starsze formy mistycyzmu żydowskiego, z wpływami doktryn gnostyckich oraz neoplatońskich; kabaliści zajmowali się m.in. poszukiwaniami ukrytych, tajemnych znaczeń tekstu biblijnego, opierając się na spekulacjach numerologicznych. [przypis edytorski]
kabalista — znawca kabały. [przypis edytorski]
kabalista — znawca Kabały, to jest mistycznej doktryny judaistycznej, na której oparty był m. in. ruch chasydzki. [przypis edytorski]
kabalistyczne słowa — kabała: żydowska mistyczna filozofia religii w średniowieczu. Kabaliści stosowali w swych dociekaniach kombinacje liczb i liter, którym przypisywali głębsze znaczenie. [przypis redakcyjny]
kabalistyczne słowo — kabała: żydowska mistyczna filozofia religii w średniowieczu. Kabaliści stosowali w swych dociekaniach kombinacje liczb i liter, którym przypisywali głębsze znaczenie. [przypis edytorski]
kabalistyczny — tu: magiczny, zagadkowy. [przypis edytorski]
kabalistyka — system doktryn wywodzących się z kabały: żydowskiej mistycznej filozofii religijnej, doszukującej się ukrytych znaczeń w tekstach religijnych. [przypis edytorski]
kabanka (neol., z fr. cabane) — chatka. [przypis edytorski]
