ZBIÓRKA KRYZYSOWA
Potrzebujemy 125 tys. zł do końca 2024 roku, żeby móc dalej funkcjonować. Dlaczego?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | łacina, łacińskie | włoski
Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 106 przypisów.
Vadé — popularny autor wodewilów w XVIII w. [przypis tłumacza]
Vade, populus meus, intra in cubicula tua (…) (łac.) — „Idź, ludu mój! wnijdź do komór swoich, a zamknij drzwi za sobą; skryj się na maluczką chwilę, dokąd nie przeminie gniew”. [przypis tłumacza]
Vae coronae superbiae (łac.) — „Biada pysznej koronie”. [przypis tłumacza]
Vae qui conditis leges iniquas (łac.) — Iz 10, 1: „Biada wam, którzy ustanawiacie niesłuszne prawa”. [przypis tłumacza]
Vae qui condunt leges iniquas (łac.) — „Biada tym, którzy stanowią prawa niesprawiedliwe”. [przypis tłumacza]
Vah! quemquamne (…) sibi (łac.) — „Biada ci, jeśli serce swe oddasz osobie/ Lub rzeczy, co ci droższa, niźli ty sam sobie” (Terentius, Adelphi, I, 13; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
vakil — dosłow. ambasador, dworzanin; tytuł ten nadaje się w Indiach adwokatom lub posłom-krajowcom. [przypis tłumacza]
Vanini Lucilio — ur. 1585, spalony na stosie w r. 1619 w Tuluzie. Prócz mienionego Amphiteatro napisał De admirandis naturae reginae deaeque mortalium arcanis. [przypis tłumacza]
Vanloo — nazwisko rodziny holenderskiej, która wydała z ojca na syna szereg wybitnych malarzy osiadłych w XVII i XVIII w. w Paryżu. [przypis tłumacza]
vanum est vobis ante lucem surgere (łac.) — daremne jest wam wstawać przed światłem dziennym. [przypis tłumacza]
Variaequae (…) cantus — Lucretius, De rerum natura, V, 1077, 1010, 1082. [przypis tłumacza]
Variam (…) mentem (łac.) — „Duch niezatrudniony buja ciągle od jednej myśli do drugiej” (Lucanus, Pharsalia, IV, 704; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
Vascones (…) animas (łac.) — „Baskowie, jak wieść niesie, taką się żywili/ Strawą, aby to życie przedłużyć” (Iuvenalis, Satirae, XV, 93; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
Vaucanson, Jacgues de — mechanik, ur. r. 1709 w Grenoble, zm. 1782 w Paryżu. [przypis tłumacza]
Vaucanson, Jakub de (1709–1782) — był bardzo uzdolnionym i pomysłowym mechanikiem. Wiele czasu, trudu i pracy umysłowej zajęło mu wykonanie kunsztownych zabawek, wymienionych w Człowieku-maszynie: miały one być według intencji Vaucansona przygotowaniem do zbudowania w przyszłości bardziej złożonych automatów, wykonywających wszystkie czynności ludzkie. Nie marzył jednak, jak de la Mettrie, o tym, aby nadać tym automatom również doskonałość moralną. Pomysły Vaucansona, obok oczywiście poglądów Kartezjusza, natchnęły de la Mettriego nie tylko tytuł Człowiek-maszyna, ale i myśl zasadniczą, że ciało ludzkie jest ogromnym zegarem, zbudowanym kunsztownie i umiejętnie. [przypis tłumacza]
Vaugelas (1585–1650) — głośny gramatyk, który podjął dzieło ujęcia w karby i oczyszczenia języka. [przypis tłumacza]
velleitas — zachcianka; w niemieckim: Gelüste. [przypis tłumacza]
Vellejusz Paterkulus — historyk rzymski, urodzony około r. 19 przed Chr. Jego dzieło obejmuje 2 księgi i nosi tytuł: Historiae romanae ad M. Vinicium consulem libri II. [przypis tłumacza]
Vellere (…) novam (łac.) — „Z jakim zapałem włosy siwe rwie z korzeniem/ I twarz odmładza, tarciem zdarłszy dawną skórę?” (Tibullus, Elegiae, I, 8, 45; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
Velut (…) manens — Vergilius, Aeneida, X, 693. [przypis tłumacza]
Velut (…) species (łac.) — „Tworząc sobie urojenia podobne do snów chorego człowieka” (Horatius, Ars poetica, 7; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
Velut (…) vento — Catullus, Carmina, 25, 12. [przypis tłumacza]
venite, apotemus (łac.) — Parodia brewiarza: veniter adoremus. [przypis tłumacza]
Venite: Quid debui (łac.) — „Pójdziecie: Com był powinien?”. [przypis tłumacza]
Venit (…) equo (łac.) — „Przybył także Sarmata, krwią tuczony końską” (Martialis Liber spectaculorum, III, 4; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
Ventus (…) inani (łac.) — „Jak orkan traci rozmach, wpadłszy na równiny,/ Gdy nie napotka lasu i dębów gęstwiny” (Lucanus, Pharsalia, III, 362; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
Venuntumque (…) se — Lucretius, De rerum natura, IV, 992. [przypis tłumacza]
Venus (…) nota — Ovidius, Metamorphoses, III, 323. [przypis tłumacza]
Vera (…) iudicat — Cicero, De officiis, I, 19. [przypis tłumacza]
Verbaque (…) sequentur (łac.) — „Rzecz przemyślaną określą słowa wymowne i łatwe” (Horatius, Ars poetica, 311; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
verbis indisciplinatis (łac.) — słowami nieuświęconymi. [przypis tłumacza]
Verbis (…) mentem — Horacy, Epistulae, II, 2, 36. [przypis tłumacza]
Vere discipuli, vere Israelita, vere liberi, vere cibus (łac.)— J 8, 31; 1, 47; 8, 36; 6, 56: „Prawdziwie uczniowie, prawdziwie Izraelczyk, prawdziwie wolni, prawdziwy pokarm”. [przypis tłumacza]
vere Israelitae, vere liberi (łac.) — Por. fragm. 564. [przypis tłumacza]
Vere tu es Deus absconditus (łac.) — Iz 45, 15: „Zaiste, tyś jest Bóg ukryty”. [przypis tłumacza]
Vere tu es Deus absconditus (łac.) — „Zaprawdę, ty jesteś Bóg ukryty”. [przypis tłumacza]
Veri adoratores (łac.) — J 4, 23: „Prawdziwi czciciele”. [przypis tłumacza]
Veri juris (łac.) — Veri juris germanaeque justitiae solidam et expressam effigiem nullam tenemus; umbra et imaginibus utimur. Cicero De Off. III, 17, cyt. Montaigne III. 1. [przypis tłumacza]
Veri (…) utimur — Cicero, De officiis III, 17. [przypis tłumacza]
Versamur (…) usque (łac.) — „Kręcimy się dokoła i tkwimy w tym kole…” (Lucretius, De rerum natura, III, 1093; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
Vertuntur (…) Concipiunt — Vergilius, Georgica, I, 420. [przypis tłumacza]
Verum enim vero (…) meus deus fidius (łac.) — Nagromadzenie wyrażeń, które wszystkie mają oznaczać: zaprawdę. [przypis tłumacza]
Verum (…) Multa — Lucretius, De rerum natura, V, 331. [przypis tłumacza]
Verum (…) poeta — Martialis, Epigrammata XII, 62, 13. [przypis tłumacza]
Verum (…) tute — Lucretius, De rerum natura, I, 403. [przypis tłumacza]
Very glad to meet you, Captain. Please, come in (ang.) — Bardzo mi miło pana spotkać, kapitanie. Proszę wejść. [przypis tłumacza]
vetulam compellit egestas (łac.) — pilnującym się prawo sprzyja. [przypis tłumacza]
Via (…) mentis — Lucretius, De rerum natura, V, 103. [przypis tłumacza]
(…) via — Propertius, Elegiae, II, 27, 1. [przypis tłumacza]
vice versa — na odwrót. [przypis tłumacza]
Victoria Cross — Krzyż Zwycięstwa. [przypis tłumacza]
Victoria (…) hostes (łac.) — „Bo nie jest to zwycięstwo, jeśli wróg nie uzna/ Swej przegranej, chociażby nie wiem jak pobity” (Claudianus, De sexto consulatu Honorii, w. 248; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
Victor (…) invoco deos — Livius Titus, Ab Urbe condita, 2, 45. [przypis tłumacza]
Victrix (…) Catoni (łac.) — „Bóstwa się oświadczyły za zwycięzców sprawą; Katon za zwyciężonych…” (Lucanus, Pharsalia, I, 128; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
Vida (1480–1566) — nowołaciński poeta we Włoszech, autor traktatu De arte poetica. [przypis tłumacza]
Vide an mentiar (łac.) — Hi 6, 28: „Obacz, jeśli kłamię”. [przypis tłumacza]
videantur (…) modo — Cicero, Academica, II, 27. [przypis tłumacza]
Videas (…) vacantes — Vergilius, Georgica, III, 478. [przypis tłumacza]
Videndum (…) sentiat — Cicero, De officiis, I, 41. [przypis tłumacza]
Vide si via iniquitatis in me est (łac.) — Ps 138, 24: „Patrz czy droga nieprawości we mnie jest”. [przypis tłumacza]
Vidimus (…) — Lucanus, Pharsalia, IV, 178. [przypis tłumacza]
vi (…) fatigat — Lucretius, De rerum natura, III, 485. [przypis tłumacza]
Villon — wielokrotnie z pietyzmem cytowany przez Rabelais'go wielki poeta francuski z XV w. [przypis tłumacza]
Vince in bono malum (łac.) — Rz 12, 21. „Złe dobrem zwyciężaj”. [przypis tłumacza]
Vince (…) ventura (łac.) — „Hanibal zwyciężył Rzymian, ale nie umiał wykorzystać zwycięstwa” (Petrarka, Sonety, III; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
vincitur (…) hostem (łac.) — „Może stracić zwycięstwo, kto aż do ostatka/ Wroga przyprze i zdręczy” (Lucanus, Pharsalia, IV, 275; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
Vires (…) senectae — Vergilius, Aeneida, VI. [przypis tłumacza]
virga (…) sunt — Biblia, Ps 23(22):4. [przypis tłumacza]
Viri a diis recentes (łac.) — „Ludzie, co dopiero przez bogów stworzeni” (Seneca [Minor], Epistulae morales ad Lucilium, 90; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
Virtus (…) surae — Horatius, Odae III 2, 17. [przypis tłumacza]
Virtutem (…) ligna (łac.) — „Dla nich cnota to słowo; gaj święty to drzewa” (Horatius, Epistulae, I, 6, 31; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
visere (…) rores — Horatius, Odae III, 3, 54. [przypis tłumacza]
Vis (…) undae — Lucretius, De rerum natura, III, 491. [przypis tłumacza]
Vis (…) veneno — Lucretius, De rerum natura, III, 498. [przypis tłumacza]
Vitam (…) maturitas — Cicero, Cato Maior de Senectute, 19. [przypis tłumacza]
Vitamque (…) rebus (łac.) — „Umie żyć wolnym, spać pod nieb sklepieniem/ I drwić w opałach…” (Horatius, Odae, II, 3, 5; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
Vitam (…) sapientia — Cicero, Tusculanae quaestiones [Tusculanae disputationes], V, 9. [przypis tłumacza]
vita propria — życie własne. [przypis tłumacza]
Vitasque in vulnere ponunt — Vergilius, Georgica, IV, 238. [przypis tłumacza]
Vita (…) sunt — Seneca, Epistulae, LVI. [przypis tłumacza]
Vitellus — Οὐίτιλλος (N), Ουϊτέλλιος (D); wedle Tacyta Civilis (Dzieje IV, 61). [przypis tłumacza]
Vittoria Colonna, markiza z Pescary (1492–1547) — poślubiona Ferdynandowi Franciszkowi d'Avalos. Miłość do męża i rozpacz po jego zgonie uczyniła ją poetką. W wierszach swych, pełnych kobiecego wdzięku, naśladowała Petrarkę. [przypis tłumacza]
Vivacità (…) nell 1808 (wł.) — żywość, lekkość bardzo łatwo popadająca w drażliwość, ciągłe zajmowanie się pozorami własnego życia w oczach bliźnich: oto trzy główne cechy tej rośliny, która kwitnie w Europie od r. 1808. [przypis tłumacza]
Vivere (…) aetas — Horatius, Epistulae, II, 2, 213. [przypis tłumacza]
Vivere (…) est — Seneca, Epistulae morales ad Lucilium, 96. [przypis tłumacza]
Viviane, babbo santo, perchè tutt'altra cosa è burla! (wł.) — Żyjmy, ojcze święty, ponieważ wszystko inne jest fraszką! [przypis tłumacza]
Vivit (…) suae — Ovidius, Tristia, I, 3, 12. [przypis tłumacza]
Vixere (…) Nocte — Horatius, Odae IV, 9, 25. [przypis tłumacza]
Vixi (…) peregi — Vergilius, Aeneida, IV, 655. [przypis tłumacza]
Voilà l’entr’acte! Voilà le Vertvert! Voilà le programme — zwykłe okrzyki przedających w teatrach paryzkich drobne pisma peryodyczne. [przypis tłumacza]
Volesus [a. Volesus Valerius] — dowódca sabiński, współczesny Tatiusowi. [Wolesus miał przybyć do Rzymu razem z Tytusem Tacjuszem, królem sabińskiego miasta Cures, w czasach Romulusa, legendarnego założyciela Rzymu; Wolesusa Waleriusza uważano za założyciela wpływowego patrycjuszowskiego rodu Waleriuszów; red. WL] [przypis tłumacza]
Voltaire et la société française au XVIII-e siècle, vol. IV, Voltaire et Frédéric, Paris. 1870, s. 29 i nast., oraz 193–202. [przypis tłumacza]
Voltaire; François Marie Arouet de (1694–1778) — pisarz, poeta i filozof francuski, żył niejaki czas w Anglii, gdzie poznał filozofię angielską, którą następnie przeniósł (szczególnie Locke'a i sensualizm) do Francji (Lettres sur les Anglais, 1734 Paris). Z powodu swoich pism, skierowanych przeciw tradycjonalnym powagom, tak kościoła, jak i literatury, kilkakrotnie wygnany, bawił u Markizy du Châtelet w Cirey, na dworze Fryderyka Wielkiego w Poczdamie i w Ferney (koło Genewy), gdzie umarł 1778. Dzieła: Métaphisique de Newton 1740 (którego dzieła przetłumaczył, objaśnił i rozpowszechnił we Francji), Eléments de la philosophie de Newton… 1741, Le philosophe ignorant 1767, Réponse au systéme de la nature 1777 i in. Prócz tego prace poetyckie i historyczne, bardzo liczne. Voltaire wywarł ogromny wpływ na współczesne życie umysłowe Francji, był jedną z najpotężniejszych moralnych sprężyn, które wydały rewolucję francuską. Jako filozof deista, przeciwnik zarówno ateizmu, jak ortodoksyzmu, opiera się na filozofii przyrody Newtona, na empiryzmie Locke'a i etyce Shaftesbury'ego. [przypis tłumacza]
Voltaire nie może odmówić łez swej Méropie (…) z uniesieniem — Ustęp nieco niejasny. Wydaje mi się jednak, że wyrażenie „mówi o tym z uniesieniem” stosuje się chyba do samego Voltaire'a, wzruszającego się własnym dziełem. [przypis tłumacza]
Voltigerod — Opactwo Voltigerode w Saksonii, które jezuici starali się opanować na mocy edyktu o restytucji z r. 1629. [przypis tłumacza]
Volucrem (…) circo (łac.) — „Bo i jakoż sławimy rączego rumaka,/ Co niejedną nagrodę zdobył! Toż cyrk cały/ Grzmi rozgłośnymi krzyki na końskie zwycięstwo” (Iuvenalis, Satirae, VIII, 57; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
Volumus signum videre de coelo, tentantes eum (łac.) — „Drudzy zasię, kusząc go, żądali znaku od niego z nieba”. [przypis tłumacza]
voluntas non potest vocari causa libera (…) satis explicui — Eth. I, 32: „Wola nie może się nazywać przyczyną wolną, lecz tylko konieczną”. Coroll. 2: „Gdyż wola, jak wszystko inne, potrzebuje przyczyny, która ją w określony sposób powoduje do działania”. Ibidem II, scholium ultimum: „Co się zaś w końcu tyczy czwartego zarzutu (o ośle Buridana), to powiadam, iż zupełnie przyznaję, że człowiek znajdujący się w takiej równowadze (mianowicie nie spostrzegający nic prócz głodu i pragnienia, takiej potrawy i takiego napitku, które są od niego jednakowo oddalone) umrze z głodu i pragnienia”. Ibidem, III, 2, scholium: „Postanowienia umysłu (mentis) powstają w umyśle z tą samą koniecznością jak idee rzeczy istniejących rzeczywiście. Ci zatem, którzy sądzą, że zgodnie z wolnym postanowieniem umysłu mówią lub milczą, lub cokolwiek czynią — ci śpią z otwartymi oczami”. Epist 62: „Każdą rzecz powodują zewnętrzne przyczyny z koniecznością do istnienia i działania w pewny i określony sposób. Kamień np. otrzymuje od zewnętrznej przyczyny, wprawiającej go w pęd, pewną ilość ruchu, przez którą potem dalej się z koniecznością rusza. Przedstaw sobie teraz, że kamień podczas gdy się dalej porusza, myśli i wie, iż się stara dalej poruszać, ile może. A że kamień ten jest świadomy tylko swego dążenia i że zgoła nie jest obojętny, więc zapewne wierzyłby w to, że jest całkiem wolny i że trwa w ruchu nie z powodu jakiejś innej przyczyny niż tej, że chce. I to jest właśnie tą wolnością ludzką, o której wszyscy twierdzą, że ją posiadają, a która tylko na tym polega, że ludzie są świadomi swoich pożądań, a nie znają przyczyn powodujących ich do tego”. „Tak więc dostatecznie wyjaśniłem moje zapatrywanie na konieczność wolną i zmuszoną i na rzekomą ludzką wolność”. [przypis tłumacza]
voluntas — wola. [przypis tłumacza]
volutantibus (…) animi — Livius Titus, Ab Urbe condita, XXXII, 20. [przypis tłumacza]