Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | chemiczny | dawne | ekonomiczny | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | pospolity | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | rosyjski | rzadki | środowiskowy | staropolskie | techniczny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 4484 przypisów.
Trocki, Lew Dawidowicz, właśc. Lejba Dawidowicz Bronsztejn (1879–1940) — rosyjski rewolucjonista i ideolog ruchu komunistycznego, współtwórca teorii permanentnej rewolucji; kierował przejęciem władzy przez bolszewików w Piotrogrodzie (listopad 1917), należał do kierownictwa partii bolszewickiej; pretendent do władzy po śmierci Lenina, przywódca opozycji wewnątrzpartyjnej, toczył spór z Józefem Stalinem o dalsze kierunki rozwoju państwa; stopniowo usuwany ze stanowisk politycznych, w 1927 usunięty z partii bolszewickiej, w 1929 pozbawiony obywatelstwa ZSRR i deportowany z kraju. [przypis edytorski]
Trocki, Lew, właśc. Bronstein (1879–1940) — wybitny działacz bolszewicki; od 1932 r. na emigracji w Meksyku, zamordowany przez agenta sowieckiego. [przypis edytorski]
troczyć — brać łup (w troki, czyli w sakwy). [przypis edytorski]
troczyć — przywiązać. [przypis edytorski]
troczyć — tu: powiązać. [przypis edytorski]
troczyć — wiązać. [przypis edytorski]
trofeja — dziś popr.: trofea; zdobycze. [przypis edytorski]
trofej — dziś popr. forma B.lp: trofeum. [przypis edytorski]
trofej — dziś: trofeum. [przypis edytorski]
trofej — trofeum. [przypis edytorski]
trofej (z ros.) — trofeum, zdobycz, łup. [przypis edytorski]
trofej (z ros.) — trofeum; zdobycz. [przypis edytorski]
Trofim z Arles (III w.) — wg tradycji chrześcijańskiej pierwszy biskup Arles i pierwszy apostoł Galii; w lokalnej tradycji od V w. mylnie utożsamiany z Trofimem z Efezu (I w.), postacią z Nowego Testamentu, uczniem św. Pawła z Tarsu. [przypis edytorski]
Trofonios (mit. gr.) — heros czczony w Beocji, syn Apolla i Epikasty; razem z bratem Agamedesem zbudował skarbiec króla Hyrieusa, pozostawiając tajne wejście, by kraść skarby; kiedy władca się zorientował i Agamedes wpadł w zasadzkę, Trofonios, by uniemożliwić identyfikację ciała, obciął bratu głowę, po czym uciekł do jaskini i zniknął na zawsze. [przypis edytorski]
Trofoniuszowa jama — Trofoniusz był murarzem, który miał wybudować niezwykle bogatemu człowiekowi jamę, w której będzie on mógł trzymać złoto; wiedząc o tym, pozostawił jeden kamień na tyle luźno, że nocami zakradał się tam i kradł cenny kruszec. [przypis edytorski]
trogat' wospreszczajetsia (ros. трогать воспрещается) — zabrania się dotykać. [przypis edytorski]
troglodyci (gr.) — ludzie pierwotni, mieszkający w jaskiniach. [przypis edytorski]
troglodyta — człowiek z epoki przedhistorycznej, mieszkający w jaskini, człowiek pierwotny. [przypis edytorski]
troglodyta — człowiek z epoki przedhistorycznej, mieszkający w jaskini, człowiek pierwotny; tu: człowiek zacofany. [przypis edytorski]
troglodyta — jaskiniowiec; osoba nieokrzesana, prymitywna. [przypis edytorski]
Troil a. Troilos (mit. gr.) — najmłodszy syn Hekabe (Hekuby) i Priama, króla Troi; istniała przepowiednia, że Troja pozostanie niezdobyta, jeśli Troilos dożyje dwudziestu lat; dlatego Achilles zgładził chłopca, czym zasłużył sobie na gniew Apollina. [przypis edytorski]
Troilus (mit. gr.) — książę Troi, syn Priama, zakochany w Kressydzie, symbol wierności. [przypis edytorski]
Troilus (mit. gr.) — młody książę Troi, syn Priama, według legendy średniowiecznej zakochany w Kresydzie, wzór wiernego kochanka. [przypis edytorski]
Troilus (mit. gr.) — młody książę Troi, syn Priama, według legendy średniowiecznej zakochany w Kresydzie, wzór wiernego kochanka; w rozwiniętej przez Boccaccia (ok. 1335), Chaucera (ok. 1385) i Szekspira (1602) wersji opowieści Troilus, żeby zbliżyć się do ukochanej, skorzystał z pomocy jej krewnego, Pandara, który przekonywał ją do odwzajemnienia uczuć młodzieńca. Ang. słowo pander oznacza obecnie stręczyciela. [przypis edytorski]
Troilus (mit. gr.) — młody książę Troi, syn Priama; wg legendy średniowiecznej zakochany w Kresydzie, wzór wiernego kochanka; po innych autorach (m.in. Bocaccio, Chaucer) rozwiniętą wersję tej historii miłosnej przedstawił także Szekspir, w sztuce Troilus i Kresyda (1602). [przypis edytorski]
Troilus (mit. gr.) — syn Priama i Hekuby, legenda o jego miłości pojawiła się dopiero w średniowieczu. [przypis edytorski]
Trois cents coups (…) quel dos de jacobin! (fr.) — Trzysta kijów i żyje? Trzysta kijów! A to szelma! Trzysta kijów i nie skonał! Co za jakobiński grzbiet. [przypis edytorski]
troisty — potrójny. [przypis edytorski]
Troja a. Ilion — starożytne miasto położone w Azji Mniejszej. Znane przede wszystkim z wojny trojańskiej, którą opisał Homer w Iliadzie. [przypis edytorski]
trojak — dawna drobna moneta. [przypis edytorski]
trojaki powrózek trudno przerwać, a pojedynkowy barzo łacno — Koh 4, 12. [przypis edytorski]
Trojańczyk dziś i Rutul w równej u mnie cenie — przysłowiowe. [przypis edytorski]
Trojany — dziś popr. forma N. lm.: Trojanami. [przypis edytorski]
Troja — starożytne miasto położone na zach. wybrzeżu Azji Mniejszej nad rzeką Skamander, które według mitu zostało zburzone przez Greków. [przypis edytorski]
Trojden a. Litawor Trojden, a. Traidenis (zm. 1282) — wielki książę litewski w latach 1269–1282, wybitny dowódca; prowadził wyprawy łupieżcze na ziemiach krajów ościennych; dwukrotnie pokonał zakon kawalerów mieczowych (pod Karusami i pod Kiernowem), powstrzymał najazd Tatarów; dążył do zjednoczenia Bałtów przeciwko niemieckim kolonizatorom chrześcijańskim, do czego udało się mu przekonać zmagających się w tym czasie z zakonem krzyżackim Jaćwingów, Żmudzinów i Prusów; działał na rzecz powrotu Litwy do pierwotnej wiary pogańskiej; zapoczątkował zbliżenie polityczne Litwy z ziemiami polskimi, mianowicie z Mazowszem (przypieczętowane ślubem córki z księciem mazowieckim Bolesławem II). W roku 1282, kiedy toczy się akcja utworu, nie mógł być „młodzieńcem”, jak jest tu opisywany, ponieważ walkę o władzę rozpoczął niemal 20 lat wcześniej, a więc liczył sobie co ok. 40 lat lub nawet więcej. [przypis edytorski]
Trojej — dziś popr. forma D.lp: Troi. [przypis edytorski]
trojemi listy — trzema a. potrójnymi listami. [przypis edytorski]
troje paciorek — trzy pacierze. [przypis edytorski]
trojka — zaprzęg trzykonny, typowy w XIX-wiecznej Rosji. [przypis edytorski]
trojka (z ros.) — zaprzęg trzykonny. [przypis edytorski]
Trojnatu — dziś popr. forma C. od imienia Trojnat: Trojnatowi. [przypis edytorski]
Trojnatu panem być by nad wszystkiemi — Trojnat powinien panować nad wszystkimi. [przypis edytorski]
Trojów i Trojek — dziś popr. forma D. l. mn.: Trojan i Trojanek. [przypis edytorski]
Troki — miasto na Litwie, w okręgu wileńskim. [przypis edytorski]
troki — rzemienie do przywiązywania bagażu. [przypis edytorski]
troki — rzemienie służące do przywiązywania części ubrania. [przypis edytorski]
trok — rzemień służący do przewiązywania czegoś, przen. pułapka. [przypis edytorski]
trok — rzemień służący do przewiązywania czegoś. [przypis edytorski]
troll — w mitologii skandynawskiej nieprzyjazna ludziom istota, zamieszkująca górskie jaskinie. [przypis edytorski]
trombita — długa drewniana trąba, ludowy instrument muzyczny. [przypis edytorski]
tromblon — rodzaj pistoletu skałkowego; flinta. [przypis edytorski]
tromboza (pot.) — zakrzepica, stan chorobowy polegający na powstaniu zakrzepu w układzie żył głębokich. [przypis edytorski]
Trompeter von Säckingen (niem.) — niezwykle popularny w swoim czasie poemat Trębacz z Säckingen (1853), humorystyczna opowieść romantyczna autorstwa Josepha Victora von Scheffela. [przypis edytorski]
tromtadracja — krzykliwe, demonstracyjne głoszenie wzniosłych, lecz pozbawionych treści haseł. [przypis edytorski]
tromtadracki — efekciarski, krzykliwy. [przypis edytorski]
tromtadrata — osoba krzykliwie, demonstracyjnie głosząca wzniosłe, lecz pozbawione treści hasła. [przypis edytorski]
tromtradrata — człowiek, który krzykliwie, efekciarsko głosi jakieś poglądy lub górnolotne hasła pozbawione treści. [przypis edytorski]
Trondhjem — obecnie Trondheim, norweskie miasto nad Trondheimsfjorden u ujścia rzeki Nidelvy. [przypis edytorski]
tron kapczacki — władza nad Ordą Kipczacką, szerzej znaną jako Złota Orda. Było to dawne państwo mongolsko-tatarskie w okolicach gór Kaukazu i dorzecza Wołgi. Orda stanowiła coś pośredniego między zmilitaryzowanym państwem a formą organizacji wojskowej. [przypis edytorski]
tron owładać — zawładnąć tronem. [przypis edytorski]
tropa (port.) — stado koni lub bydła. [przypis edytorski]
trop d'audace (fr.) — zbytek odwagi. [przypis edytorski]
trop de zèle (fr.) — zbytek gorliwości. [przypis edytorski]
Tropfen von Boden (niem.) — skrawek ziemi (dosł. kropla). [przypis edytorski]
Trophonios (mit. gr.) — heros czczony w Beocji, syn Apolla i Epikasty; razem z bratem Agamedesem zbudował skarbiec króla Hyrieusa, pozostawiając tajne wejście, by kraść skarby; kiedy władca się zorientował i Agamedes wpadł w zasadzkę, Trofonios, by uniemożliwić identyfikację ciała, obciął bratu głowę, po czym uciekł do jaskini i zniknął na zawsze; tu, pisane małą literą: trofonios oznaczać może ogólnie kogoś, kto poszukuje skarbów w głębi jaskiń. [przypis edytorski]
tropilla (hiszp.) — stado. [przypis edytorski]
tropizm (biol.) — reakcja ruchowa roślin i niższych zwierząt na bodźce zewnętrzne. [przypis edytorski]
tropizm (biol.) — reakcja ruchowa roślin i niższych zwierząt na kierunkowo działające bodźce zewnętrzne, skierowana w kierunku bodźca lub przeciwnie. [przypis edytorski]
tropnąć się (gw. środ.) — zorientować się. [przypis edytorski]
tropowiec (łow.) — pies myśliwski do tropienia zwierzyny. [przypis edytorski]
trop tard, monsieur, rien ne va plus (fr.) — za późno, proszę pana, więcej nie wolno już stawiać. [przypis edytorski]
trop — tu: ślad zwierzęcej stopy. [przypis edytorski]
Troschel, Wilhelm (1823–1887) — polski śpiewak operowy i kompozytor. [przypis edytorski]
trosek — dziś popr. forma D.lm: trosk. [przypis edytorski]
troskać się (daw.) — martwić się, niepokoić się, troszczyć się, zajmować się, dbać o. [przypis edytorski]
troskać się (daw.) — martwić się. [przypis edytorski]
troskać się — dziś: zamartwiać się, martwić się. [przypis edytorski]
troski — dziś popr. forma N.lm: troskami. [przypis edytorski]
troskliwie — tu: starannie. [przypis edytorski]
troskliwością ginę — tu: umieram z ciekawości. [przypis edytorski]
troskliwym być o coś — troszczyć się o coś; troskać się, martwić. [przypis edytorski]
troskliwy (starop.) — przysparzający trosk, zmartwień. [przypis edytorski]
troskliwy (starop.) — stroskany; pełen trosk, zmartwień. [przypis edytorski]
troskliwy — tu: pełny troski. [przypis edytorski]
trosków (daw.) — dziś popr. D.lm: trosk. [przypis edytorski]
trosków (daw.) — dziś: trosk. [przypis edytorski]
trosków — dziś forma D.lm: trosk. [przypis edytorski]
trosków — dziś popr. forma D. lm: trosk. [przypis edytorski]
trosków — dziś popr. forma D.lm: trosk. [przypis edytorski]
Tros Rutulusve fuat (łac.) — bez różnicy, czy był to swój czy obcy (cytat z Eneidy Wergiliusza). [przypis edytorski]
troszka (daw.) — odrobina. [przypis edytorski]
trot — prawdopodobnie nawiązanie do nazwy tańca foxtrot. [przypis edytorski]
trottel (niem. Trottel) — głupek. [przypis edytorski]
trotuar — chodnik; część ulicy przeznaczona dla ruchu pieszych, oddzielona krawężnikiem od jezdni. [przypis edytorski]
trotuar — chodnik. [przypis edytorski]
trotuar — część ulicy odgrodzona krawężnikiem od jezdni, przeznaczona dla ruchu pieszego. [przypis edytorski]
trotuar (daw.) — chodnik. [przypis edytorski]
trotuar (daw.) — chodnik. [przypis edytorski]
trotuar (daw., z fr.) — chodnik. [przypis edytorski]
trotuar (fr. trottoir) — chodnik. [przypis edytorski]