Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 450 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | polityczny | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 5252 przypisów.
duma o Żółkiewskim ze Śpiewów Niemcewicza — Duma o Żółkiewskim z cyklu Śpiewów historycznych (wyd. 1816) Juliana Ursyna Niemcewicza (1757–1841), skomponowanych w celach dydaktycznych, przedstawiających wyidealizowaną wizję historii Polski, opublikowanych dla większej atrakcyjności „z muzyką i rycinami” i będących rodzajem podręcznika historii do recytowania lub śpiewania. [przypis edytorski]
Duma Państwowa — izba niższa parlamentu Imperium Rosyjskiego, powołana manifestem cesarskim w 1906 z powodu kryzysu państwa wywołanego przez rewolucję 1905 roku. W pierwszych dwóch Dumach (od kwietnia 1906 do czerwca 1907) dominowali posłowie o poglądach liberalnych i socjalistycznych; izby te zostały rozwiązane przez cara. Wybory do trzeciej odbyły się w listopadzie 1907 przy zmienionej ordynacji wyborczej, ograniczającej poprzez system kurialny reprezentację robotników, chłopów i nierosyjskich narodowości Imperium, wskutek czego wyłoniono skład dużo bardziej konserwatywny i przychylny absolutyzmowi. [przypis edytorski]
Duma Państwowa — izba niższa parlamentu Imperium Rosyjskiego, powołana manifestem cesarskim w 1906 z powodu kryzysu państwa wywołanego przez rewolucję 1905 roku. [przypis edytorski]
duma — rodzaj smutnej pieśni. [przypis edytorski]
Dumas, Aleksander (ojciec) (1802–1870) — powieściopisarz i dramaturg francuski, popularny twórca awanturniczych powieści opartych na motywach historycznych; autor: Trzech muszkieterów, Hrabiego Monte-Christo i in. [przypis edytorski]
Dumas, Aleksander (syn) (1824–1895) — syn pisarza Aleksandra Dumasa, autor m. in. powieści Dama kameliowa. [przypis edytorski]
Dumas, Alexandre, ojciec (1802–1870) — francuski powieściopisarz i dramaturg; autor poczytnych powieści historycznych z wątkami awanturniczymi i romansowymi, m.in. Trzej muszkieterowie oraz Hrabia Monte Christo. [przypis edytorski]
Dumas, Alexandre, ojciec (1802–1870) — francuski powieściopisarz i dramaturg; brał udział w rewolucji francuskiej z 1830 roku i walce o niepodległość Włoch; autor poczytnych powieści historycznych z wątkami awanturniczymi i romansowymi, np. Trzej muszkieterowie (1844). [przypis edytorski]
Dumas, Alexandre, syn (1824–1895) — francuski pisarz, członek Akademii Francuskiej, autor powieści obyczajowych, komedii moralistycznych. [przypis edytorski]
Dumas, Alexandre, syn (1824–1895) — francuski pisarz, członek Akademii Francuskiej, autor powieści obyczajowych, komedii moralistycznych; w 1848 zasłynął Damą kameliową, po której powstały komedie, np. Półświatek, Cudzoziemka. [przypis edytorski]
Dumas fils — Dumas syn. [przypis edytorski]
Dumas, Jean Baptiste (1800–1884) — chemik francuski, profesor Sorbony, członek Akademii Francuskiej. [przypis edytorski]
Dumas — niestety, nie udało się ustalić, czy chodzi o Alexandre'a Dumasa ojca (1802–1870) czy syna (1824–1895). [przypis edytorski]
Dumas, René-François (1753–1794) — prawnik, polityk, wiceprzewodniczący Trybunału Rewolucyjnego. [przypis edytorski]
duma — tu: dumanie, myśli. [przypis edytorski]
duma — tu: smutna, elegijna pieśń. [przypis edytorski]
duma — tu: utwór epicko-liryczny osnuty wokół wydarzeń historycznych i opiewający zwykle słynną postać; duma zawiera motywy balladowe, charakterystyczny jest dla niej nastrój elegijny; gatunek wywodzi się z średniowiecznego gatunku pieśni wyrażającej żal po rycerzu. [przypis edytorski]
Du Maurer? (niem.) — ty murarz? [przypis edytorski]
Du Maurer, verfluchter Spitzbube? (niem.) — Tyś murarz, hultaju przeklęty? [przypis edytorski]
duma (z ukr.) — liryczno-epicka pieśń o życiu Kozaków, o tematyce historyczno-bohaterskiej lub obyczajowej. [przypis edytorski]
dum Capitolium (łac.) — dopóki Kapitol (Horacy, Pieśni III, 30). [przypis edytorski]
dum-dum — pocisk karabinowy powodujący rozległe rany szarpane. [przypis edytorski]
dumę, którą (…) powziąłeś o sobie, spojrzej (…) sobie na nogi, to spuścisz ten ogon — odwołanie do pawia jako symbolu dumy oraz jako uosobienia połączenia świetnych pozorów i niepięknej treści; popularne powiedzenie: paw płacze patrząc na swe nogi (wg ind. legendy paw zamienił się na nogi na czas konkursu tańca z podstępną przepiórką, która potem uciekła nie oddając mu pożyczonych nóg), por. także: „Pawie, pojrzyj na swe nogi, gdy roztoczysz ogon drogi”; wezwanie do ukorzenia się, opamiętania w nieuzasadnionej dumie. [przypis edytorski]
du mercure (fr.) — rtęć. [przypis edytorski]
dum fierent — gdy już były (zrobione, gotowe); w niemieckim oryginale: robienie, praca (das Machen). [przypis edytorski]
dumieje — dziś popr. forma: zdumiewa. [przypis edytorski]
dumka (daw.) — wymysł, mniemanie. [przypis edytorski]
dumka — ludowa ballada. [przypis edytorski]
dumka — ludowa pieśń ukraińska w formie ballady. [przypis edytorski]
dumka — ludowa pieśń ukraińska w formie ballady. [przypis edytorski]
dumka — pieśń. [przypis edytorski]
dumka (ukr.) — myśl, pomysł; por.: dumać. [przypis edytorski]
dumka (ukr.) — myśl; por.: dumać. [przypis edytorski]
dumki Bohdana — tęskne ludowe ballady ukraińskie Józefa Bohdana Zaleskiego (1802–1886), przedstawiciela tzw. szkoły ukraińskiej polskiego romantyzmu. [przypis edytorski]
dummes Tier (niem.) — głupie bydlę (dosł.: zwierzę). [przypis edytorski]
Dumme, verfluchte Polin (niem.) — głupia, przeklęta Polka. [przypis edytorski]
dumna była na co — dziś popr.: dumna była z czego. [przypis edytorski]
dumnym maksym swoich składem — sens: swoimi dziełami, pełnymi umoralniających maksym. [przypis edytorski]
du mois de miel! (fr.) — miodowego miesiąca. [przypis edytorski]
Dumourier, właśc. Dumouriez, Charles François Duperier (1739–1823) — fr. generał z czasów Rewolucji Francuskiej. [przypis edytorski]
Dumourier — własc. Charles François Dumouriez (1739–1823), generał francuski, jeden z dowódców konfederacji barskiej. [przypis edytorski]
du mouvement (fr.) — ruchu. [przypis edytorski]
dumping (ekonom.) — taktyka polegająca na sprzedaży swoich produktów po cenach niższych niż obowiązujące na rynku (w skrajnym przypadku niższych od kosztów produkcji); celem może być wyeliminowanie konkurencji, podbicie nowego rynku itp. [przypis edytorski]
dumping — termin z dziedziny ekonomii; taktyka polegająca na sprzedaży swoich produktów po cenach niższych niż obowiązujące na rynku (w skrajnym przypadku niższych od kosztów produkcji); celem może być wyeliminowanie konkurencji, podbicie nowego rynku itp. [przypis edytorski]
Dum torqueretur beata Agata in mamilla graviter, dixit ad judicem: Impie, crudelis et dire tyranne, non es confusus amputare in femina quod ipse in matre suxisti? Ego habeo mamillas integras intus in anima quas Domino consecravi (łac.) — Kiedy świętą Agatę wydano na tortury i szarpano jej piersi, powiedziała ona do sędziego: bezbożny, okrutny i ohydny tyranie, czy nie zawstydza cię odcinanie kobiecie tego, co ssałeś u własnej matki? Ja mam piersi całe w mojej duszy, poświęcone Panu Bogu. [przypis edytorski]
Dumurier — własc. Charles-François Dumouriez (1739–1823), generał francuski, jeden z dowódców konfederacji barskiej. [przypis edytorski]
dumy (daw.) — myśli, rozmyślania. [przypis edytorski]
dumy — myśli, dumania. [przypis edytorski]
dumy — myśli, rozmyślania. [przypis edytorski]
dumy piała (z ukr.) — śpiewała pieśni. [przypis edytorski]
dumy pieje — śpiewa dumy; mówi o przeszłości. [przypis edytorski]
Duńcy — właśc. Dońcy, Kozacy dońscy. [przypis edytorski]
Duńczycy — tu: Danowie, plemię z płd. Skandynawii, przodkowie dzisiejszych Duńczyków. Najeżdżali oni Brytanię od VIII w. [przypis edytorski]
Duński, Edward Adam (1810–1857) — powstaniec listopadowy, emigrant, od 1842 ksiądz katolicki, duszpasterz emigracji we Francji; od 1849 zwolennik Andrzeja Towiańskiego. [przypis edytorski]
dunąć (daw.) — uciec. [przypis edytorski]
dunąć (starop.) — uciec, zwiać. [przypis edytorski]
Dunaj — druga co do długości rzeka Europy, przepływająca przez Bawarię (Niemcy), Kotlinę Panońską (Węgry) i Wołoszczyznę (Rumunia). [przypis edytorski]
Dunaj — druga co do długości rzeka w Europie, dorzecze Dunaju pokrywa duże rejony Europy Środkowej i Południowo-Wschodniej. [przypis edytorski]
Dunajec — rzeka na południu Polski, prawy dopływ Wisły. [przypis edytorski]
Dunajewski, Julian (1821–1907) — polski ekonomista, profesor i rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, działacz państwowy, 1880–1891 minister skarbu Austrii. [przypis edytorski]
Dunaj — tu: ulica na Starym Mieście w Warszawie; obecnie podzielona na Szeroki Dunaj i Wąski Dunaj. [przypis edytorski]
duna — wydma piasku, zaspa, morska góra. [przypis edytorski]
dunderować (gw.) — łajać, gromić. [przypis edytorski]
dunderować (gw.) — zrzędzić, łajać. [przypis edytorski]
d'une chambre du malade (fr.) — z pokoju chorego. [przypis edytorski]
d'une Haute Nouveauté — według (szczytu) najnowszej mody. [przypis edytorski]
d'une manière spontanée (fr.)— w sposób przypadkowy. [przypis edytorski]
Dungus (litew. Dangus) — Niebo. [przypis edytorski]
du (niem.) — tu: a ty? [przypis edytorski]
Dunikowski, Xawery (1875–1964) — rzeźbiarz, autor wielu pomników, wykładowca m.in. krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych; więzień Auschwitz. [przypis edytorski]
Dunikowski, Xawery (1875–1964) — rzeźbiarz, autor wielu pomników, wykładowca m.in. krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych; więzień Auschwitz. Mówiąc o nim jako o strzelcu, Boy nawiązuje do aresztowania Dunikowskiego w 1905 za postrzelenie podczas sprzeczki malarza Wacława Pawliszaka. [przypis edytorski]
dunka (daw.) — duńska rękawiczka, z delikatnej skóry, obróconej gładką stroną do wewnątrz. [przypis edytorski]
d'un malheureux émigré polonais (fr.) — nieszczęśliwego polskiego emigranta. [przypis edytorski]
Dunne, John William (1875–1949) — brytyjski żołnierz, inżynier lotniczy i filozof, autor książki „Eksperyment z czasem” opowiadającej o jego snach prekognitywnych i teorii czasu, którą nazwał serializmem. [przypis edytorski]
Dunoyer, Charles (1786–1862) — francuski ekonomista, przedstawiciel francuskiej szkoły liberalnej. [przypis edytorski]
Dunoyer, Charles (1786–1862) — francuski ekonomista ze szkoły liberalnej. [przypis edytorski]
Dunoyer — prawdop. Barthélemy-Charles-Pierre-Joseph Dunoyer de Segonzac (1786–1862), ekonomista francuski. [przypis edytorski]
Duns Szkot, Jan (1266–1308) — szkocki filozof i teolog; jeden najważniejszych filozofów i teologów Europy Zachodniej w okresie średniowiecza (wraz z Tomaszem z Akwinu i Williamem Ockhamem); miał znaczący wpływ zarówno na myśl kościelną, jak i świecką. [przypis edytorski]
Dunstan z Canterbury (ok. 909–988) — angielski biskup, święty Kościoła katolickiego; urodzony w pobliżu Glastonbury, na płd. krańcu Brytanii, w młodości uczył się u mnichów irlandzkich, zamieszkujących ruiny pobliskiego opactwa; przyczynił się do odnowienia życia zakonnego w Anglii. [przypis edytorski]
Dunstan z Canterbury (ok. 909–988) — święty kościoła katolickiego (wspomnienie 19 maja), opat klasztoru Glastonbury, arcybiskup Canterbury (960–988), patron kowali, złotników, ślusarzy i muzyków. [przypis edytorski]
dunuga — spora fala morska, szczególnie przy brzegu. [przypis edytorski]
Dupanloup, Félix (1802–1878) — biskup francuski, filozof. [przypis edytorski]
du passé défini de l'indicatif (fr.) — z formy czasu przeszłego trybu oznajmującego. [przypis edytorski]
du petit cri cri (fr.) — tu coś w rodzaju: [generałowie] od małego kra, kra; dosł. małego krzyku, pokrzykiwania. [przypis edytorski]
du peuple (fr.) — ludu. [przypis edytorski]
du Peyrou, Pierre Alexandre (1729–1794) — dziedzic wielkiej fortuny, urodzony w Gujanie w Ameryce Płd. syn francuskiego hugenota, który dorobił się majątku na plantacjach w holenderskim Surinamie; osiadły od 1747 w Neuchâtel; przyjaciel i wykonawca testamentu Jana Jakuba Rousseau: opublikował pierwsze wydanie dzieł zebranych Rousseau (1782), w 30 tomach, obejmujące pierwszą część Wyznań, a następnie trzy kolejne tomy, zawierające listy oraz drugą część Wyznań (1789), opracowaną we współpracy z Isabelle de Charriere. [przypis edytorski]
duplawe (gw.) — o drzewie: mające w pniu dziurę, dziuplę (gw. dupla). [przypis edytorski]
Duplay, Eléonore (1768–1832) — malarka, córka stolarza Maurice'a Duplaya, w którego domu mieszkał Robespierre od połowy 1791 r. aż do śmierci, prawdopodobnie jego partnerka życiowa. Po przewrocie 9 Thermidora aresztowana. [przypis edytorski]
duplex i multiplex personality, double conscience (ang.) — podwójna i mnoga osobowość, podwójna świadomość. [przypis edytorski]
duplikować — podwajać. [przypis edytorski]
duplon — raczej: dublon, ale oryginalnie oznacza on złotą monetę hiszpańską bitą od XVI do XIX w., a tu mowa o monecie srebrnej. [przypis edytorski]
Du Prel, Karl (1839–1899) — spirytysta i okultysta niemiecki. [przypis edytorski]
Duprez, Gilbert (1806–1896) — sławny tenor opery fr., nauczyciel śpiewu w Paryżu, założył własną szkołę, komponował opery. [przypis edytorski]
Dupuis, Charles-François (1742–1809) — fr. uczony i polityk. [przypis edytorski]
Dupuytren, Guillaume (1777–1835) — francuski chirurg, wprowadził wiele nowych metod operacyjnych. [przypis edytorski]
duque de la Paz (hiszp.) — książę Pokoju. [przypis edytorski]
duràk (ros.) — dureń, głupiec. [przypis edytorski]
duraka walajut — walą głupa; udają głupiego. [przypis edytorski]
durak (ros.) — dureń. [przypis edytorski]
durak (ros.) — głupiec. [przypis edytorski]