Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | ironicznie | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 8190 przypisów.
krewety — krewetki, jadalne skorupiaki morskie. [przypis edytorski]
Krewe za morzem — papież. [przypis edytorski]
krewić (pot.) — zawodzić, nie spełniać czyichś bądź swoich oczekiwań. [przypis edytorski]
Krewiczanie a. Krywicze — plemię wschodniosłowiańskie, zamieszkujące w średniowieczu tereny dzisiejszej Białorusi lub zach. Rosji. [przypis edytorski]
krewieństwo (daw.) — krewni, rodzina. [przypis edytorski]
krewieństwo (daw.) — rodzina, krewni. [przypis edytorski]
krewieństwo — krewni, rodzina. [przypis edytorski]
krew Kainowa (bibl.) — Kain to pierworodny syn Adama i Ewy, który zabił swojego brata Abla (Rdz 4,1–8); W Rdz 4,11 Bóg mówi do Kaina, że krew jego brata woła do niego z ziemi. [przypis edytorski]
krewko (daw.) — porywczo. [przypis edytorski]
krewkość — tu ogólnie: popędliwość, łatwe poddawanie się emocjom. [przypis edytorski]
krewkość — tu: temperament. [przypis edytorski]
krewkość — żywość, porywczość, gwałtowność. [przypis edytorski]
krewkości (daw.) — gniew, porywczość. [przypis edytorski]
krew moję — dziś popr.: krew moją. [przypis edytorski]
krewnemi — daw. forma N. i Msc. lp przymiotników r.ż. i r.n.; dziś tożsama z r.m.: krewnymi. [przypis edytorski]
krewnemu Turnowi — Turnus był synem siostry Amaty. [przypis edytorski]
krewne (…) plemię (mit. gr.) — Hefajstos zwraca tymi słowami uwagę na fakt, że Prometeusz jest jego krewnym, mianowicie jako syn tytana Japeta (z okeanidą Klimene a. okeanidą Azją) oraz wnuk Uranosa i Gai; podobnie sam Zeus, ojciec Hefajstosa, był wnukiem Uranosa. [przypis edytorski]
krewniaki — popr.: krewniacy. [przypis edytorski]
krewnić (daw.) — łączyć pokrewieństwem; jeden znak wszystkich ludzi krewni: przez jedną rzecz wszyscy są spokrewnieni. [przypis edytorski]
krewnik — sangwinik. [przypis edytorski]
krewność (daw.) — pokrewieństwo. [przypis edytorski]
krewny — tu: pokrewny, spokrewniony. [przypis edytorski]
Krewo — średniowieczne miasto na Litwie, obecnie wieś w powiecie grodzieńskim na Białorusi. [przypis edytorski]
krew' — ten zapis ujawnia jeszcze daw. obecność na końcu wyrazu jeru miękkiego, półsamogłoski występującej w języku prasłowiańskim do XI w. [przypis edytorski]
krew wyssali, a potem łagodnym lekarstwem smarują — Iliada IV 218; cytat niedokładny: ranę Menelaosa opatrywał tylko Machaos. [przypis edytorski]
kreza a. kryza — kolisty marszczony kołnierz, noszony w XVI–XVII w. [przypis edytorski]
kreza — tu: wystająca część kapelusza, otaczająca jego główkę. [przypis edytorski]
krezentyna (reg.) — chryzantema. [przypis edytorski]
krezka, właśc. kryza — kolisty marszczony kołnierz, element stroju dworskiego w XVI i XVII w. [przypis edytorski]
Krezus (595–546 p.n.e) — król Lidii słynący ze swojego wielkiego bogactwa. Jego imię jest obecnie synonimem bogacza. [przypis edytorski]
Krezus (595–546 p.n.e.) — król Lidii słynący ze swojego wielkiego bogactwa; jego imię jest obecnie synonimem bogacza. [przypis edytorski]
Krezus — bogacz (od imienia króla staroż. Lydii). [przypis edytorski]
krezus — bogacz. [przypis edytorski]
Krezus — bogacz; żyjący w VI w. p.n.e. Krezus (a. Krojsos) był ostatnim królem Lidii, kraju położonego w zach. cz. Azji Mniejszej i podbitego przez Persów pod wodzą Cyrusa: do legendy przeszły nieprzebrane skarby czerpane z kopalń złota i danin od podbitych państw (m.in. jońskich polis) zgromadzone w stolicy Lidii, Sardes. [przypis edytorski]
krezusowe bogactwa — legendarnie wielkie bogactwa: słynął z nich w starożytności Krezus (595–546 p.n.e.), król Lidii, którego imię stało się synonimem bogacza. [przypis edytorski]
Krezus — słynący z bogactwa ostatni król Lidii, pokonany przez Cyrusa Wielkiego w 546 p.n.e. [przypis edytorski]
krezus (z łac.) — bogacz. [przypis edytorski]
Krezus (zm. 546 p.n.e.) — ostatni król Lidii, kraju na zachodzie Azji Mniejszej; jego imię jest synonimem bogacza. [przypis edytorski]
Kriat Szema — rodzaj modlitwy wypowiadanej rano i wieczorem. Początkiem tej modlitwy są słowa „Szema Jisrael”, czyli „Słuchaj Izraelu!” i stanowią jedyne wyznanie wiary w religii judaistycznej. [przypis edytorski]
Kriat Szma a. Krias Szma — modlitwa odmawiana rano i przed snem. [przypis edytorski]
Kriat Szma a.Krias Szma — modlitwa odmawiana rano i przed snem. [przypis edytorski]
Kridl, Manfred (1882–1957) — polski historyk i teoretyk literatury, profesor uniwersytetu w Wilnie, podczas wojny wyemigrował do USA; autor m.in. obszernego podręcznika Literatura polska wieku XIX (1925–1933). [przypis edytorski]
Krieger, Antoni — mieszczanin warszawski, starszy konfraterni kupieckiej. [przypis edytorski]
Kriegsmarine (niem.) — marynarka wojenna. [przypis edytorski]
kriesty (z ros.) — krzyże; tu: znaki krzyża. [przypis edytorski]
Krijos z Eginy — bohater z wojen perskich, opiewany przez Symonidesa. [przypis edytorski]
Krikowie (ang. Creek) — dawna konfederacja plemion Ameryki Płn., mówiących językiem krik, należącym do rodziny muskogi; zamieszkiwali obszary Florydy, ob. stanów Georgia, Oklahoma i Alabama. [przypis edytorski]
Kriksztas (litew. krikštas) — tu: Chrystus; dziś: chrzest, daw. także: krzyż. [przypis edytorski]
Krindżabo (fr., ang. Krindjabo) — ob. wioska w płd.-wsch. części Wybrzeża Kości Słoniowej. [przypis edytorski]
Kripo — niem. skrót od Kriminalpolizei, policja kryminalna. [przypis edytorski]
kris — sztylet malajski. [przypis edytorski]
kris — sztylet malajski, zwykle o wężowatej klindze, mierzącej 30–40 cm. [przypis edytorski]
Kristiania — tu: dawna nazwa Oslo. [przypis edytorski]
Krist mein Gott (niem.) — Chryste, mój Boże. [przypis edytorski]
Kriszna a. Kryszna (mit. hind.) — w hinduizmie Najwyższa Istota i Najwyższy Bóg (wg Bhagawadgity); zrealizował swoje boskie wcielenie (inkarnację) w rodzinie pasterskiej, w okresie dojrzałości został bohaterskim wojownikiem i nauczycielem. [przypis edytorski]
Kritias z Aten (ok. 460–403 p.n.e.) — arystokrata i polityk ateński, znany też z zainteresowań filozoficznych (uczeń Sokratesa); zwolennik skrajnej oligarchii, jako jeden z głównych tzw. trzydziestu tyranów zasłynął z bezwzględności i okrucieństwa; zginął w przegranej bitwie z wygnańcami walczącymi o przywrócenie demokracji. [przypis edytorski]
Kritias z Aten (ok. 460–403 p.n.e.) — arystokrata i polityk ateński, znany też z zainteresowań filozoficznych (uczeń Sokratesa); zwolennik skrajnej oligarchii, jako jeden z głównych tzw. trzydziestu tyranów zasłynął z bezwzględności i okrucieństwa; zginął w przegranej bitwie z wygnańcami walczącymi o przywrócenie demokracji; był bratem stryjecznym Periktione, matki Platona. [przypis edytorski]
Kritik der reinen Vernunft (niem.) — Krytyka czystego rozumu (tytuł dzieła Immanuela Kanta). [przypis edytorski]
Kritobulos ze swoim ojcem — ojciec Kritobulosa to Kriton, rówieśnik i przyjaciel Sokratesa, tytułowy bohater dialogu Platona, w którym usiłuje przekonać Sokratesa do ucieczki z więzienia. [przypis edytorski]
Kriton — bogaty właściciel ziemski, rówieśnik Sokratesa pochodzący z tej samej gminy (demu), jego towarzysz i przyjaciel. [przypis edytorski]
Kriton — być może Kriton z Heraklei, zw. też Titus Statilius Crito (II w. n.e.), lekarz cesarza Trajana, albo też Kriton z Aten, uczeń Sokratesa, tytułowy bohater dialogu Platona. [przypis edytorski]
Kriwe Kriwejte — pogański kapłan na Litwie w okresie przedchrześcijańskim; pełnił funkcję zwierzchnika nad wszystkimi innymi duchownymi w pogańskiej Litwie. [przypis edytorski]
krnąbrnoście (daw.) — M. lm. od wyrazu krnąbrność. [przypis edytorski]
krnąbrny — nieposłuszny, uparty. [przypis edytorski]
króbka (daw.) — koszyczek, łubianka. [przypis edytorski]
króbka — koszyk. [przypis edytorski]
króbka — koszyk z kory. [przypis edytorski]
krócić (daw.) — poskramiać, ograniczać. [przypis edytorski]
krócica — broń palna o krótkiej lufie, ładowana od przodu. [przypis edytorski]
krócica — broń palna o krótkiej lufie. [przypis edytorski]
krócica — broń palna, podobna do pistoletu, ładowana od przodu, z zamkiem skałkowym, pistolet podróżny. [przypis edytorski]
krócica — daw. określenie broni palnej o krótkiej lufie, ładowanej od przodu, z zamkiem skałkowym lub kapiszonowym; odpowiednik dzisiejszego pistoletu. [przypis edytorski]
krócica — krótka broń palna, nabijana ładunkami od przodu, z zamkiem skałkowym lub kapiszonowym. Krócica mogła mieć dwie, trzy lub cztery lufy. Stosowana głównie do samoobrony, krócica zwana była niekiedy pistoletem podróżnym, jednak od pistoletu różniła się budową zamka. [przypis edytorski]
krócica — krótka broń palna. [przypis edytorski]
krócica — pistolet, broń palna o krótkiej lufie. [przypis edytorski]
krócica — pistolet o krótkiej lufie i małej donośności, używany w XVII i XVIII wieku. [przypis edytorski]
krócica — ręczna broń palna nazywana krócicą, ponieważ miała krótką lufę. [przypis edytorski]
krócica — ręczna broń palna o krótkiej lufie, używana w XVII–XVIII w. [przypis edytorski]
krócic — broń palna podobna do pistoletu, ładowana od przodu, z zamkiem skałkowym; pistolet podróżny. [przypis edytorski]
krój — dodatkowy element roboczy pługa montowany przed korpusem płużnym, służący do pionowego odcinania skiby od calizny, ułatwiający pracę szczególnie na ziemiach zadarnionych, twardych. [przypis edytorski]
krój — element pługa, może być w kształcie noża, płozy lub tarczy. [przypis edytorski]
króla, cara lub cesarza — te słowa usunięto w wyd. z 1816 r., aby nie wywoływać zadrażnień z zaborcą rosyjskim. [przypis edytorski]
Król Adrian, tutaj w zanczeniu: Hadrian właśc. Publiusz Eliusz Hadrian (76–138) — cesarz rzymski w latach 117–138. W polityce zagranicznej kierował się zasadą zaprzestania podbojów, unikania konfliktów militarnych i umacniania granic odziedziczonego państwa. Za jego panowania, w latach 132–135, miała miejsce druga wojna żydowsko-rzymska (powstanie Bar-Kochby), Hadrian zajmował się jej stłumieniem. Zburzono wówczas Jerozolimę, wygnano z niej Żydów, zakazano praktykowania judaizmu, nazwę miasta zmieniono na Colonia Aelia Capitolina, a nazwę Judei na Syria Palestina. [przypis edytorski]
króla miał wiązać w Warszawie — aluzja do nieudanej próby porwania króla Stanisława Augusta Poniatowskiego przez konfederatów barskich w 1771 r. [przypis edytorski]
królaś widział — konstrukcja w ruchomą końcówką czasownika: króla widziałeś. [przypis edytorski]
król Assar — władcą Asyrii był wówczas Tiglat-Pileser I (1114–1076 p.n.e.), wsławiony szeregiem wypraw wojennych przeciwko plemionom aramejskim i państwom syrohetyckim zagrażającym jego państwu od zachodu. Podbił Syrię, zmusił fenicki Sydon i Byblos do płacenia daniny oraz złupił główne miasta Babilonii, której jednak nie udało mu się podporządkować. [przypis edytorski]
król barbarzyniec (daw. forma) — dziś: król barbarzyńca. [przypis edytorski]
król bawarski — Ludwik II Bawarski (1845–1886), król Bawarii (od 1864) z dynastii Wittelsbachów, przyjaciel i mecenas kompozytora Ryszarda Wagnera, budowniczy wystawnych pałaców oraz fantazyjnego zamku Neuschwanstein; w 1886 uznany za niepoczytalnego i ubezwłasnowolniony. [przypis edytorski]
król Bela — legendarny król norweski (nie mylić z władcami Węgier o tym samym imieniu). [przypis edytorski]
król Bohemii Lancelot — nie było władcy czeskiego o tym imieniu. [przypis edytorski]
król Bolesław, opływającym w dostatki miastem i najpotężniejszym królestwem Rusi przez dziesięć miesięcy rozporządzając i wysyłając z tychże pieniądze do Polski — Bolesław Chrobry zajął Kijów 14 sierpnia 1018 r. wyprawa kijowska miała na celu głównie osadzenie na tronie ruskim zięcia Bolesława, Świętopełka I (starszego brata Jarosława Mądrego). Po dokonaniu tego, zabrawszy znaczne łupy, w drodze powrotnej z Kijowa książę polski odzyskał utracone w 981 r. Grody Czerwieńskie, strategicznie ważny punkt na skrzyżowaniu szlaków handlowych. Wyprawa trwała do końca 1018 r. [przypis edytorski]
król, cesarz — te słowa zostały usunięte w wydaniu z 1816 r. ze względu na cara. [przypis edytorski]
Król Chłopków — przydomek Kazimierza Wielkiego. [przypis edytorski]
król — chodzi o Ludwika XIV. [przypis edytorski]
król chrześcijański — właśc. król arcychrześcijański; honorowy tytuł króla francuskiego. [przypis edytorski]
król Dawid, kiedy budował swoją świętą wieżę, to urobił ją z kości — w biblijnej Pieśni nad pieśniami występuje wzmianka o warownej wieży zbudowanej przez żydowskiego króla Dawida (Pnp 4, 4), którą utożsamia się z występującą w innym porównaniu wieżą z kości słoniowej (Pnp 7, 5). [przypis edytorski]
Król Dawid, prorok w świecie rzadki, Boiaźni bożey zzuł kaydany Widząc gładziuchne dwa pośladki — aluzja do historii Dawida i Batszeby. [przypis edytorski]
Król-Duch — nieukończony poemat historiozoficzny napisany przez Juliusza Słowackiego w latach 1845–1849. [przypis edytorski]
Król Duch — poemat historiozoficzny z okresu mistycznego Juliusza Słowackiego, który wydano po raz pierwszy w 1847 roku. [przypis edytorski]
król dzwonkowy — figura w kartach do gry. [przypis edytorski]