Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | astronomia | biologia, biologiczny | chemiczny | dawne | filozoficzny | fizyka | francuski | geologia | grecki | hebrajski | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | portugalski | potocznie | przestarzałe | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 2207 przypisów.
exercitia spiritualia (łac.) — ćwiczenia duchowe. [przypis edytorski]
exercycje — ćwiczenia. [przypis edytorski]
Exeter Hall — dawny budynek w płn. części ulicy Strand w Londynie, z wielką aulą, w której odbywały się spotkania religijne i filantropijne, m.in. Stowarzyszenia Antyniewolniczego (stąd określenie „Exeter Hall” stało się synonimem lobby antyniewolniczego); budynek, wzniesiony w 1831, został w 1907 sprzedany i zburzony, na jego miejscu wybudowano Strand Palace Hotel. [przypis edytorski]
exeunt omnes (łac.) — wszyscy wychodzą. [przypis edytorski]
exhorta (z łac.) — zachęta. [przypis edytorski]
ex hypothesi (łac.) — dosł.: z hipotezy; zgodnie z założeniem, przypuszczeniem. [przypis edytorski]
Exili — Alchimist, aus Italien stammend, lebte in Paris und war in die Giftaffäre verwickelt. [przypis edytorski]
exit (łac.) — wychodzi. [przypis edytorski]
ex-kardynał — Jan Kazimierz otrzymał tytuł kardynała w 1646, a zrzekł się go w 1647. [przypis edytorski]
ex (łac.) — z. [przypis edytorski]
ex luto (łac.) — z błota. [przypis edytorski]
ex machina deus (łac.: bóg z maszyny) — chodzi o boga pojawiającego się na scenie dzięki maszynerii teatralnej; określenie oznaczające nieumotywowane rozwiązanie akcji. [przypis edytorski]
ex machina — od łac. deus ex machina: bóg z maszyny (o zakończeniu sztuki); tu w znaczeniu: nieoczekiwanie. [przypis edytorski]
Exner, Sigmund (1846–1926) — austriacki fizjolog; znany z prac nad fizjologią porównawczą i psychologią postrzegania z fizjologicznego punktu widzenia. [przypis edytorski]
ex nihilo (łac.) — z niczego. [przypis edytorski]
ex nunc prout ex tunc (łac.) — dosł.: od teraz jak i od wtedy; na stan obecny, jak i wstecz. [przypis edytorski]
Exodus a. Księga Wyjścia — druga księga Pisma Świętego. [przypis edytorski]
exodus — tłumne wywędrowanie, masowa emigracja. [przypis edytorski]
ex officio (łac.) — urzędowo. [przypis edytorski]
ex officio (łac.) — z urzędu. [przypis edytorski]
ex officio (łac.) — z urzędu; urzędowo, na mocy praw przysługujących danemu urzędowi. [przypis edytorski]
Exorbitancye a. Exorbitancje i naprawa koła poselskiego — broszura na temat niedomagania porządku sejmowego, opublikowana anonimowo przez prymasa Stanisława Karnkowskiego (1520–1603) w 1596 roku; egzorbitancja (daw.) oznacza nadużycie władzy królewskiej. [przypis edytorski]
exorciso (łac.) — zaklinam. [przypis edytorski]
exorciso te in (łac.) — zaklinam cię w… [imię Ojca i Syna i Ducha]; urywek formuły egzorcyzmu. tj. obrzędu wyganiania diabła w kościele rzymskokatolickim. [przypis edytorski]
Exorciso te! (łac.) — zaklinam cię!; por. egzorcyzm. [przypis edytorski]
ex ordine mendicantium (łac.) — z zakonu żebraczego. [przypis edytorski]
ex oriente lux (łac.) — ze wschodu [przychodzi] światło. [przypis edytorski]
Ex oriente lux (łac.) — ze wschodu [przychodzi] światło. [przypis edytorski]
expecta cadaver (łac.) — czekaj trupa (tj. śmierci przeciwnej strony w sprawie sądowej). [przypis edytorski]
expedite (łac.) — biegle, dokładnie. [przypis edytorski]
expedite (łac.) — biegle. [przypis edytorski]
expedite (łac.) — biegle, swobodnie. [przypis edytorski]
experimentum factum (łac.) — eksperyment dokonany (został). [przypis edytorski]
explicite (łac.) — jasno, wyraźnie. [przypis edytorski]
exploits (ang.) — wyczyny. [przypis edytorski]
exponieren — übersetzen. [przypis edytorski]
exposé (fr.) — wystąpienie, przemówienie. [przypis edytorski]
ex post (łac.) — po fakcie, później, z późniejszej perspektywy. [przypis edytorski]
ex post (łac.) — po fakcie. [przypis edytorski]
ex praesidio (łac.) — z miejsca przewodniczącego; jako przewodniczący. [przypis edytorski]
Expressen — Eilboten. [przypis edytorski]
ex professo (łac.) — ze znajomością rzeczy. [przypis edytorski]
ex proposito (łac.) — celowo, z rozmysłem. [przypis edytorski]
expugno, expugnare (łac.) — zdobyć, wywalczyć; tu 3.os. lp cz.przesz. expugnavit: zdobył. [przypis edytorski]
Ex quibus initiis (łac.) — Z czego powstało. [przypis edytorski]
exquisitissimus (łac.) — wyborny, wyszukany, najlepszy; tu M. lm exquisitissimi: wyborni, najwyszukańsi, najlepsi. [przypis edytorski]
ex quo (łac.) — z których, od których. [przypis edytorski]
ex re (łac.) — z okazji. [przypis edytorski]
ex re (łac.) — z okazji, z powodu. [przypis edytorski]
ex re (łac.) — z powodu, z okazji. [przypis edytorski]
Exstrablatt (niem.) — dodatek nadzwyczajny (w gazecie). [przypis edytorski]
extemporale (z łac.) — ćwiczenie klasowe polegające na tłumaczeniu z jednego języka na drugi. [przypis edytorski]
extemporalia (z łac. extemporalis: robiony na poczekaniu, naprędce) — ćwiczenia polegające na tłumaczeniu z łaciny na bieżąco, bez przygotowania. [przypis edytorski]
extemporal (z łac.) — w pośpiechu; extemporalis: zrobiony lub powiedziany bez namysłu, nieprzygotowany. [przypis edytorski]
ex tempore (łac.) — bez przygotowania, na poczekaniu. [przypis edytorski]
ex tempore (zwrot łac.) — bez przygotowania, improwizując. [przypis edytorski]
Extinctor draconis latrator Anubis (łac.) — Zabójca smoka, ujadającego Anubisa; Swann łączy tu dwa nawiązania: do św. Jerzego, zabójcy smoka, którego wizerunki widnieją na obrazach Carpaccia we wnętrzu budynku Scuola di San Giorgio degli Schiavoni w Wenecji, oraz do określenia z Eneidy Wergiliusza (VIII 698): omnigenumque deum monstra et latrator Anubis / contra Neptunum et Venerem contraque Minervam / tela tenent (Przeróżnych bogów larwy i szczekacz zuchwały Anub w Neptuna, Wenus i Minerwę strzały miecą; tłum. Tadeusz Karyłowski). Anubis to egipski bóg świata zmarłych, przedstawiany z głową szakala. Najprawdopodobniej Swann przywołuje tutaj skojarzenie z lektury książki Johna Ruskina St Mark's Rest (1884), w której określenie z Wergiliusza pojawia się jako tytuł rozdziału omawiającego ewolucyjną ciągłość starożytnych motywów smoka oraz zabójcy potworów w postać św. Teodora Tyrona, pierwszego patrona Wenecji, jako zabójcy smoka, co przeniesiono później na św. Jerzego. [przypis edytorski]
Extrablatt (niem.) — dodatek nadzwyczajny. [przypis edytorski]
extra dry — w odniesieniu do wina musującego: z nutą słodyczy. [przypis edytorski]
extra humanum gaudium (łac.) — nadludzka radość. [przypis edytorski]
extra muros (łac.) — poza murami. [przypis edytorski]
extra (z łac.) — dodatkowo. [przypis edytorski]
exules (łac.) — wygnańcy. [przypis edytorski]
exul (łac.) — wygnaniec. [przypis edytorski]
exul (z łac. exulus) — wygnaniec, uchodźca. [przypis edytorski]
ex umbris et imaginibus in veritatem (łac.) — z cieni i wyobrażeń ku prawdzie. [przypis edytorski]
Exurgat Deus et dissipentur inimici ejus (łac.) — Bóg wstaje, a rozpraszają się jego wrogowie; Psalm 68. [przypis edytorski]
Exurge Domine et iudica causam Tuam (łac.) — Powstań panie i osądź swoją sprawę. [przypis edytorski]
ex voto (łac.) — jako wotum, tj. jako symboliczny przedmiot, umieszczony w kościele w wyniku uroczystego zobowiązania, w ramach dziękczynienia lub ofiary przebłagalnej. [przypis edytorski]
Eymery, Alexis Blaise (1774–1854) — paryski wydawca i autor książek dla dzieci i młodzieży. [przypis edytorski]
Eytinge, Rose (1835–1911) — ceniona aktorka amerykańska żydowskiego pochodzenia. [przypis edytorski]
ežė — rėžio ar lauko riba. [przypis edytorski]
ežia — lysvė. [przypis edytorski]
ežia — rėžio ar lauko riba. [przypis edytorski]
ežia — rėžio ar lauko riba, siena. [przypis edytorski]
eżby (starop.) — iżby, żeby. [przypis edytorski]
eże (starop.) — aż. [przypis edytorski]
eże (starop.) — tu: że. [przypis edytorski]
eże (starop.) — że. [przypis edytorski]
eż, eże (starop.) — aż. [przypis edytorski]
eż (starop.) — aż. [przypis edytorski]
eż (starop.) — tu: aż. [przypis edytorski]
eż (starop.) — tu: że, iż; eż nic po mnie: że już po mnie. [przypis edytorski]
Ezajasz — Izajasz; prorok judzki z przełomu IX/VIII w. p.n.e. [przypis edytorski]
Ezaw (bibl.) — syn Izaaka i Rebeki, starszy brat bliźniak Jakuba, który podstępem pozbawił go praw przynależnych pierworodnemu. [przypis edytorski]
Ezaw — zwany również Edomem, pierworodny syn Izaaka i Rebeki, brat bliźniak Jakuba. Sprzedał swoje pierworództwo młodszemu Jakubowi za miskę soczewicy (Rdz 25,29–35). Jakub podstępem otrzymał błogosławieństwo Izaaka, należne Ezawowi i by uniknąć jego gniewu opuścił rodzinę. Bracia spotkali się po latach i wybaczyli sobie winy. Z Ezawa wywodzą się Edomici (Rdz 36,1). [przypis edytorski]
Ezdrasz — kapłan żydowski, badacz i sofer Tory. Za zgodą króla Artakserksesa I opuścił niewolę babilońską wraz z licznymi Żydami i wrócił do Jerozolimy (Ezd 7,12–14). [przypis edytorski]
Ezechiasz — król Judy w latach 716–687 p.n.e. [przypis edytorski]
Ezechiasz wielce się radował ich przybyciem. Pokazał im swe pachnidła… — 2 Krl 20:13. [przypis edytorski]
Ezechiel — biblijny prorok, autor Księgi Ezechiela. [przypis edytorski]
Ezechiel (bibl.) — prorok i kapłan żydowski, jego śmierć datuje się na ok. 570 roku p.n.e. [przypis edytorski]
Ezechiel — jeden z proroków większych Starego Testamentu; zgodnie z biblijną Księgą Ezechiela, miał on widzieć w dolinie rozczłonkowane, wyschłe ciała, których kości, dzięki jego natchnionemu proroctwu, same podniosły się i złączyły, obrastając ścięgnami i mięśniami, by ożywić martwych ludzi. [przypis edytorski]
Ezechiel (ok. 622–ok. 570 p.n.e.) — jeden z największych proroków Starego Testamentu, autor Księgi Ezechiela. [przypis edytorski]
Ezechiel — prorok, kohen; przypisuje mu się autorstwo biblijnej Księgi Ezechiela; syn Buziego. Bóg powołuje go do roli proroka (Ez 4,2) ok. 592 r. p.n.e. W kolejnym widzeniu nakazuje mu przemawiać do ludu Izraela w jego imieniu (Ez 3,11) i ustanawia go stróżem narodu żydowskiego (Ez 3,17); Bóg uprzedził go również, że Jerozolima zostanie zburzona (Ez 4,2) i ze ześle karę za grzechy na potomków Judy (Ez 8,18). Ezechiel został uprowadzony wraz z dworem króla Jojakima do Babilonii. Na wygnaniu Ezechiel zapowiadał odrodzenie Izraela (Ez 34-37). [przypis edytorski]
Ezechiel — prorok, kohen; przypisuje mu się autorstwo biblijnej Księgi Ezechiela; syn Buziego. Bóg powołuje go do roli proroka (Ez 4,2) ok. 592 r. p.n.e. W kolejnym widzeniu nakazuje mu przemawiać do ludu Izraela w jego imieniu (Ez 3,11) i ustanawia go stróżem narodu żydowskiego (Ez 3,17); Bóg uprzedził go również, że Jerozolima zostanie zburzona (Ez 4,2) i ze ześle karę za grzechy na potomków Judy (Ez 8,18). Ezechiel został uprowadzony wraz z dworem króla Jojakima do Babilonii. Na wygnaniu Ezechiel zapowiadał odrodzenie Izraela (Ez 34–37). [przypis edytorski]
Ezechiel też prorok świadczy — Ezech 48. [przypis edytorski]
Ezechiel (VI w. p.n.e.) — prorok i kapłan żydowski, autor biblijnej Księgi Ezechiela. [przypis edytorski]
Ezechijela — Ezechiela; tu: forma wydłużona (zgodna z daw. wymową) dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca [przypis edytorski]
Ezofowicz, Michał (właśc. Ezofowicz-Rabinkowicz, Michael, zm. ok. 1529) — kupiec, bankier, dzierżawca, administrator ceł i senior (przełożony z nadania króla) Żydów litewskich; syn Józefa (Ezafa) Rabczyka (stąd również inne formy nazwiska: Rabiczkowicz, Rebiczkowicz), pochodził z Brześcia Litewskiego. Został mianowany przez króla Zygmunta I Starego faktorem i administratorem komór celnych wosku i soli w Brześciu n. Bugiem, później także komór celnych na Wołyniu i Podlasiu. Stopniowo Ezofowicz zmonopolizował eksploatację dochodów celnych niemal z całego Wielkiego Księstwa Litewskiego; jako bankier przyczynił się do ożywienia stosunków gospodarczych na Litwie. W 1514 król mianował go seniorem Żydów litewskich, tzw. egzaktorem generalnym, uprawnionym do ściągania podatków i sprawowania władzy sądowniczej; gminy żydowskie nie zaakceptowały jego władzy; podczas hołdu pruskiego 10 IV 1525 w Krakowie król pasował go na rycerza, obdarzył dziedzicznym szlachectwem oraz herbem Leliwa (jedyny w daw. Polsce przypadek nobilitacji Żyda, który pozostał wierny judaizmowi). [przypis edytorski]
Ezop (gr. Αἴσωπος: Aisopos) — grecki bajkopisarz pochodzący z Frygii w Azji Mniejszej, żyjący prawdopodobnie w VI wieku p.n.e., postać na poły legendarna, autor bajki jako gatunku, mistrz bajki zwierzęcej, w której zwierzęta są nosicielami (czy nawet uosobieniami) pewnych stałych cech charakteru, osioł zaś często wśród nich występuje. [przypis edytorski]