Władysław Syrokomla Rymy ulotne Pogrzeb młodego rolnika Sielanka Wczora, młody łazarzu, śledząc wzrok twój pilno, I słysząc w zeschłych piersiach muzykę mogilną, Tętno co słabo kołata… Kłamałem twéj rodzinie i tobie, i sobie: Że cię ręka lekarza podźwignie w chorobie, Że jeszcze wrócisz do świata. Dzisiaj — w jodłowéj trumnie leży trup młodzieńczy, Matka upadłszy na twarz, żałościwie jęczy, Głową o trumnę uderza; Na ławie cudzy ludzie wzdychają przy czarce, Wzdycha ojciec, że stracił pomoc w gospodarce, A dzwonnik śpiéwa z psałterza. Promień rannéj jutrzeńki do chaty się wciska, I jakby dla źniewagi, dla urągowiska, Twarz trupią oświeca jaśnie — Stosowniejsza dla ciebie, o biédny młodzianie! Lampa, co krwią migoce na sczerniałéj ścianie, Buchnie… to znowu przygaśnie… Biją w dzwonek cerkiewny… to już hasło znaczy, Że skończona przy grobie robota kopaczy, Już robak czeka w mogile! Już przychodzi ksiądz z krzyżem… o zaczekaj księże! Nim ojciec czarnych wołów do wozu nie wprzęże, Zostaw nam gościa przez chwilę… Zakołatała wieko wierna ręka cieśli, Wóz słomą potrząsnęli i trumnę wynieśli, Karawan chatę wymija — Z żółtemi gromnicami, w uroczystéj parze, Śpiewając podchmieleni idą gospodarze, Płacz niewiast niebo przebija. Nawet wójt, choć twarz jego tak groźna i dzika, Uszanował pokłonem trumnę nieboszczyka, Młodzieńcze! straszno ci w grobie? W obumarłych źrzenicach łza ci pewno stoi, Żal sercu rzucać wioskę, gdzie cudzy i swoi, Tak rzewnie płaczą po tobie?! A jednak ja przechodzień, co patrzę z daleka. Czuję jak się krew moja pod sercem zapieka, Jak mię pot zimny opływa; — To nie po tobie płaczą — o! im tylko szkoda Że zaskrzepła na zawsze twoja ręka młoda, Do sianokosu i żniwa. Bo twa ręka z siekierą była oswojona, Bo już sochę dźwigały twe młode ramiona, Już zdobywałeś kęs chleba! Cóż za dziw, że rodzina, że wójt nawet czuły? Bo się twoje ramiona z zaprzęgu wyzuły… To żal nie taki, jak trzeba!… Idzie młoda żniwiarka z zakwieconą głową… Może westchnie… wyleje łezkę ukradkową, Święte współczucie obudzi — Gdzie tam?? póki zaręczyn nie zapiją starzy, Żadne się młode dziewczę kochać nie odważy — Płakać po chłopcu… wstyd ludzi. Ostróżna!… gdyby świat ten nie był zimnym tyle, Smutno by ci tak młodo zakostnieć w mogile, Nie chciałbyś rzucać nas może; Cierpiałbyś — jakbyć serce na połowę darto, Ale teraz poznawszy, że i żyć nie warto, Pokochasz grób twój nieboże! Przy mogile gromadki zbierają się tłumne — Słychać, jak garści piasku uderzają w trumnę, Już spoczął w ziemi syn kmieci; I kłodę położyli na jego kurhanie, I dzwonek ostateczne zagrał pożegnanie: Niech wieczna światłość mu świeci! Wieczorem wy umarli niekiedy umiecie, Wziąwszy postać upiora, błąkać się po świecie, Odwiedzać rodzinne sioła — I u lubego okna podsłuchiwać z cicha, Czy rodzina pamięta, czy kochanka wzdycha, Czy kto twe imię zawoła. Nie chodź młody upiorze, do lubéj, do braci, Bo ci się twa ciekawość boleśnie odpłaci! Za miesiąc — obaczysz pono Grób twój w zielsku, a imię w niepamięci ludzi, Śpij twardo, nim cię Pan Bóg ze snu nie rozbudzi, Zapomnij przeszłość minioną! 10 sierpnia 1851 ----- Ta lektura, podobnie jak tysiące innych, dostępna jest na stronie wolnelektury.pl. Wersja lektury w opracowaniu merytorycznym i krytycznym (przypisy i motywy) dostępna jest na stronie http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/syrokomla-rymy-ulotne-pogrzeb-mlodego-rolnika. Utwór opracowany został w ramach projektu Wolne Lektury przez fundację Wolne Lektury. Wszystkie zasoby Wolnych Lektur możesz swobodnie wykorzystywać, publikować i rozpowszechniać pod warunkiem zachowania warunków licencji i zgodnie z Zasadami wykorzystania Wolnych Lektur. Ten utwór jest w domenie publicznej. Wszystkie materiały dodatkowe (przypisy, motywy literackie) są udostępnione na Licencji Wolnej Sztuki 1.3: https://artlibre.org/licence/lal/pl/ Fundacja Wolne Lektury zastrzega sobie prawa do wydania krytycznego zgodnie z art. Art.99(2) Ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych. Wykorzystując zasoby z Wolnych Lektur, należy pamiętać o zapisach licencji oraz zasadach, które spisaliśmy w Zasadach wykorzystania Wolnych Lektur: https://wolnelektury.pl/info/zasady-wykorzystania/ Zapoznaj się z nimi, zanim udostępnisz dalej nasze książki. Tekst opracowany na podstawie: Władysław Syrokomla, Gawędy i rymy ulotne, Nakładem Księgarni pod firmą Zawadzkiego i Węckiego, Warszawa 1853. Wydawca: Fundacja Nowoczesna Polska Utwór powstał w ramach konkursu ,,Współpraca w dziedzinie dyplomacji publicznej 2013", realizowanego za pośrednictwem MSZ RP w roku 2013. Zezwala się na dowolne wykorzystanie utworu, pod warunkiem zachowania ww. informacji, w tym informacji o stosowanej licencji, o posiadaczach praw oraz o konkursie ,,Współpraca w dziedzinie dyplomacji publicznej 2013". Publikacja wyraża jedynie poglądy autora i nie może byc utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP. Opracowanie redakcyjne i przypisy: Paulina Choromańska, Wojciech Kotwica, Aleksandra Sekuła.