Mieczysław Braun Przemysły Rzecz o poezji Jeśli nie można patrzeć obojętną twarzą, Czy płakać? łez już niema i więcej nie parzą, Nie rozczulę westchnieniem i jękiem nie zbudzę, — Już westchnienia są obce i łzy wszystkie cudze. Pierś tłumi łoskot serca, ból usta zaciska, W otchłanie oddalenia spada ziemia bliska, I tylko oczy, błędną skierowane władzą, Spojrzą nagle — i sekret spojrzeniem wydadzą. I znowu nagim wargom, głodnym od milczenia, Pragnę słowa zarzucić, jak płaszcze z płomienia! O! serce już omdlewa i duszę zachwyca, Czy przyjdziesz, jako złodziej, czy jak błyskawica, Czy podasz usta wdzięczne, czyli w dzień spotkania Śmiertelną dłoń mordercy do ucałowania —? Ty władzą nierozumną wypadasz z ukrycia I rządzisz naszą śmiercią w samem sercu życia, Jak na skałę rzucone ziarenko gorczycy, Wyrastasz nad głowami drzewem tajemnicy! Przypłyń żywiołem groźnym i jasną łagodą, Daj nam języki ognia, ocuć żywą wodą, Przybądź do domów ludzkich, otwartych naściężaj I wysokim urokiem czaruj i zwyciężaj, Podszepnij słowa klęski, do triumfu namów, Poezjo, niespodziana, jak wybuch wulkanów! Szukałem cię w niebiosach zimnych i otchłannych, Na miesiącach wieczornych po gwiazdach zarannych, W szumie drzewnym na wietrze, w modrowodej toni, W skupisku czarnomiejskiem, w okrutnej symfonji Skrzypiących wozów wojny po miedzy bezkresnej I w zadumie milczącej i w ciszy bolesnej… Byłaś w czerwcu w soczystej migotliwej trawie, W morzu niebnem witałaś krzyczące żórawie, Dzwoniącą słonecznicę jarem bezobłocznym Pędziłaś nad jeziora srebliwem urocznem, Górnym deszczem po skalnej dźwięczało przełęczy, Zaręczonej z barwami dwuobręczą tęczy, Wiewem-śpiewem, zapachem przez ziemię szczęśliwą Wyciśnięte ustami spijałaś wiośniwo, Żeby czarem pijaństwa w kielichy dni przelać Ciemne wino, tłoczone przez rozumną czeladź! Gdy lasy dni szumiące w pniach drżenie przenikło, Weszłaś w dom pracą żmudną, znojem, sprawą zwykłą, Krzątaniem, siejbą, żniwem i gradem i młócką, I zdobyczą i klęską i znów nędzą ludzką, Litosnem pocieszeniem, darem miłosiernym, Najdrobniejszą radością pod niebem bezmiernem! Patrzałaś na porytą w glebie rowów matnię, Na złamane przy drodze kolisko armatnie, Na gruzy miast, na wioski spalone pożogą I na usta nieżywe, uśmiechnięte błogo Do ciebie, ach, — do ciebie, — więcej do nikogo… Widziałaś, jasnowidna, doczesne a wieczne Przeorania gromadne i wiosny społeczne, Bujne pędy, zbroczone liściem krwawem, rdzawem, Jak wrzos września, jak zwiędłe sitowie nad stawem, Gdy w górze syczał ogień, gdy spadał z pośpiechem, Gdy huknął pod bugajem echem i wyśmiechem, Kiedy trzasnął drzazgami w krążeniu zawrotnem, Przyszło tobie umierać na polu samotnem… Czerpałaś rozpacz wiedzy po stokroć okrutnej, Od wszystkich smutków świata jeszcze bardziej smutnej, Bardziej grzesznej, niżeli wszystkiej ziemi grzechy, Lecz pełnej przebaczenia, jak pierwsze uśmiechy… Naumiało cię życie nędzy nielitosnej, Beznadziei ostatniej i zimy bezwiosnej, Klątwami, łzami, gniewem w słodkich rymów państwie Groziło ci po nocach w samotnem wygnaństwie! Opiła woń fjołków godziną wieczorną Nad ścierwem ziemi wiała tęsknotą upiorną… Łamałaś krzykiem wieczór w oczach pełnych zgrozy, Cięłaś cichcem łańcuchy, szarpałaś powrozy, Biłaś burzą w brzeg ziemi, biczem ognia smagan, I obłąkał mi serce natchnienia huragan, Ażebym był pod mocą szczęsną twego ducha, Jako motyl, ukryty pod liściem łopucha. Już mi dzisiaj dzień każdy i każda noc w głębi Ciebie, najsłabsza siło, sercu dziewosłębi, Już mnie twoje spojrzenie najsmutniej pociesza, I morze łez rozdziela, jak laska Mojżesza. Uderz mnie burzą ognia i oddechem spopiel! Niźli miałbym przez myszy być zżarty, jak Popiel. A jeśli sercem życia jestem tobie winny, Te puste słowa rozwiej jak piasek pustynny, Lecz, jeśli twoja złuda najczarowniej błądzi, — Rzucę ciebie pod nogi życiu, które rządzi, — Lecz, jeśli masz zatruty kwiat słowa na wardze, — Poezjo! ja twojemi śpiewami już gardzę!… ----- Ta lektura, podobnie jak tysiące innych, dostępna jest na stronie wolnelektury.pl. Wersja lektury w opracowaniu merytorycznym i krytycznym (przypisy i motywy) dostępna jest na stronie http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/braun-przemysly-rzecz-o-poezji/. Utwór opracowany został w ramach projektu Wolne Lektury przez fundację Wolne Lektury. Wszystkie zasoby Wolnych Lektur możesz swobodnie wykorzystywać, publikować i rozpowszechniać pod warunkiem zachowania warunków licencji i zgodnie z Zasadami wykorzystania Wolnych Lektur. Ten utwór jest w domenie publicznej. Wszystkie materiały dodatkowe (przypisy, motywy literackie) są udostępnione na Licencji Wolnej Sztuki 1.3: https://artlibre.org/licence/lal/pl/ Fundacja Wolne Lektury zastrzega sobie prawa do wydania krytycznego zgodnie z art. Art.99(2) Ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych. Wykorzystując zasoby z Wolnych Lektur, należy pamiętać o zapisach licencji oraz zasadach, które spisaliśmy w Zasadach wykorzystania Wolnych Lektur: https://wolnelektury.pl/info/zasady-wykorzystania/ Zapoznaj się z nimi, zanim udostępnisz dalej nasze książki. Tekst opracowany na podstawie: Mieczysław Braun, Przemysły, Warszawa 1928. Wydawca: Fundacja Nowoczesna Polska Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl) na podstawie tekstu dostępnego w serwisie Wikiźródła (http://pl.wikisource.org). Redakcję techniczną wykonała Marta Niedziałkowska, a korektę ze źródłem wikiskrybowie. Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.