literature
Jan
Kochanowski
Pieśń VIII (Nie frasuj sobie, Mikołaju, głowy...)
1655
pol
Piotr
Wilczek
Aleksandra
Sekuła
Olga
Sutkowska
book2fb2
2009-07-07
http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/piesni-ksiegi-wtore-piesn-viii
0
Fundacja Nowoczesna Polska
Jan Kochanowski
Pieśni, Księgi wtóre
Pieśń VIII[1][2]
Utwór opracowany został w ramach projektu
Wolne Lektury
przez fundację
Nowoczesna Polska.
Nie frasuj sobie, Mikołaju, głowy,
Kto ma być królem: już dekret[3] gotowy
Przed Bogiem leży, nie piórem pisany,
Lecz w dyjamencie twardym wykowany.
Nie z pół- lub nocy, lub dnia[4], nie ze wschodu
Ani czekajmy pana od zachodu;
Ten królem będzie, kogo Bóg mianuje,
Łatwie On ludzkie serca spraktykuje[5].
Tenże nam mimo znajomsze sąsiady[6],
W śmiech obrociwszy nasze płone[7] rady,
Przywiódł był króla z dalekiej krainy,
Po którym wrychle miał usieść kto iny.
Gdzie ony złote góry nieprzebrane[8]?
Gdzie Gaszkonowie i wojska ubrane[9]?
W co poszły działa i nasze turnieje?
Wiatrem nadziane puknęły[10] nadzieje.
Fortuna[11] nawy na morzu sprawuje,
Fortuna w bitwach zwycięstwem szafuje;
Onej rakosze[12] i sejmy słuchają;
A ludzkie rady[13] wspak sie obracają.
Precz krasomowce! Wywody na stronę!
A my gdzie w polu na słupie koronę
Zawieśmy złotą; jesli nie mędrszemu,
Niech ją da Szczęście przynamniej rętszemu[14].
Ks. 2, Pieśń VIII — pieśń dotyczy bezkrólewia i kolejnej elekcji po ucieczce Henryka Walezego. Powstała prawdopodobnie na przełomie 1575 i 1576 r., gdy walka o koronę toczyła się już tylko między Maksymilianem Habsburgiem i Stefanem Batorym. Adresatem jest prawdopodobnie Mikołaj Firlej, starosta kazimierski, bliski przyjaciel poety. [przypis redakcyjny]
W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Pieśniach jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]
dekret — chodzi o akt nominacji króla. [przypis redakcyjny]
pół- lub nocy, lub dnia — z północy lub z południa. [przypis redakcyjny]
spraktykować (daw.) — skłonić, przeciągnąć na swoją stronę. [przypis redakcyjny]
znajomsze sąsiady — chodzi tu o kandydatów z sąsiednich krajów. [przypis redakcyjny]
płony (starop.) — bezużyteczny. [przypis redakcyjny]
Gdzie (…) złote góry (…) i nasze turnieje? — aluzja do zaprzysiężonych przez Henryka Walezego zobowiązań finansowych na rzecz Polski i obietnicy sprowadzenia piechoty gaskońskiej oraz do uroczystości przy wjeździe Henryka do Krakowa. [przypis redakcyjny]
wojska ubrane — tu: uzbrojone. [przypis redakcyjny]
puknąć — pęknąć; por.: śmiać się do rozpuku. [przypis redakcyjny]
Fortuna — rzym. bogini przypadku; los. Motyw ważny w filozofii Pieśni Kochanowskiego; zob. też Ks. 1, Pieśń IX. [przypis redakcyjny]
rakosz — rokosz, polityczny zjazd rycerstwa (szlachty). [przypis redakcyjny]
rada (daw.) — zamysł, pomysł. [przypis redakcyjny]
rętszy (daw.) — bardziej rączy, szybszy. [przypis redakcyjny]