literature
Jan
Kochanowski
Pieśń I (Przeciwne chmury słońce nam zakryły...)
1655
pol
Piotr
Wilczek
Aleksandra
Sekuła
Olga
Sutkowska
book2fb2
2009-07-07
http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/piesni-ksiegi-wtore-piesn-i
0
Fundacja Nowoczesna Polska
Jan Kochanowski
Pieśni, Księgi wtóre
Pieśń I[1][2]
Utwór opracowany został w ramach projektu
Wolne Lektury
przez fundację
Nowoczesna Polska.
Przeciwne[3] chmury słońce nam zakryły
I niepogodne deszcze pobudziły,
Wody z gór szumią, a pienista Wilna[4]
Już brzegom silna[5].
Strach patrzać na to częste połyskanie;
A prze to srogie obłoków trzaskanie,
Kładą sie lasy, a piorun, gdzie zmierzy,
Źle nie uderzy.
Zakładaj korab’[6], cieśla nauczony[7],
A kto wie, jesli nie wrócą sie ony
Nieszczęsne czasy, kiedy powódź była
Świat zatopiła.
Sześć niedziel w ten czas lał deszcz nie przestając,
A ziemia, nowe źrzódła pobudzając,
Rzek przymnażała, tak iż morskie wały[8]
Wylać musiały.
Z ludźmi pospołu i miasta, i grody
Nieuśmierzone zatopiły wody;
Nie wysiedział sie pasterz z bydłem w cale[9]
Na żadnej skale.
Ryby po górach wysokich pływały,
Gdzie ledwe przedtym pióra donaszały
Mężnej orlice, gdy do miłych dzieci
Z obłowem[10] leci.
Ale na ten czas i matkę, i syny
Pożarła woda, i wszystek źwierz iny;
Sam Noe został, przy nim żona tylko
A dziatek kilko.
Nieżyzne w cnotę to tam były lata,
Gdzie ledwe jeden ze wszytkiego świata
Nalezion, co go Bóg w cale zachował,
Gdy nierząd psował[11].
Ten, będąc z łaski Pańskiej ostrzeżony,
Zbudował sobie korab’ niezmierzony[12],
Na którym pływał czasu złej przygody
Po wierzchu wody.
A wszyscy inszy nagle zagarnieni
I w głębokościach morskich zatopieni;
Niebo a morze, te dwie rzeczy były
Świat zastąpiły[13].
A kiedy sie już prawie[14] dosyć zstało
Pańskiemu gniewu, po trosze spadało
Wielkiego morza, aż za czasem[15] skały
Z wody wyźrzały.
Potym i zbytnie zawarły sie zdroje,
A bystre rzeki wpadły w brzegi swoje;
Ziemia ku słońcu pełne ciężkiej rosy
Rozwiła włosy.
A trupy wkoło straszliwe leżały,
Ludzie i bydło, wielki źwierz i mały;
Pełne ich morza, pełne brzegi były,
Boga ruszyły[16].
I rzekł Noemu: «Już teraz na ziemię
Występuj śmiele i z tobą twe plemię[17];
Oto ja znowu przyodzieję lasy
Na wieczne czasy.
I będzie, jako po te lata wszytki,
Ziemia dawała wszelakie użytki;
Mnóżcie sie, niech świat spustoszały wszędzie
Znowu osiędzie[18].
A w tym upewniam każdą żywą duszę,
Że nigdy potym takich wód nie wzruszę[19],
Które by miały ziemię opanować
I świat zepsować.
Włożę na niebo znakomitą[20] pręgę,
Którą gdy ujźrzę, wspomnię na przysięgę,
Że mam hamować niezwyczajną wodę
I nie zawiodę».
Pomni sie[21], lutni! Nie twojej to głowy[22]
Wspominać Boga żywego rozmowy;
Każ ty nam zasieść przy ciepłym kominie,
Aż zły czas minie.
Ks. 2, Pieśń I — po raz pierwszy opublikowana pt. Pieśń o potopie. Nawiązuje do opowieści o potopie z biblijnej Księgi Rodzaju. [przypis redakcyjny]
W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Pieśniach jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]
przeciwny (daw.) — nieprzyjazny. [przypis redakcyjny]
Wilna — Wilejka, dopływ Wilii. [przypis redakcyjny]
brzegom silna — zagraża brzegom. [przypis redakcyjny]
zakładaj korab’ — zaczynaj budować okręt (arkę). [przypis redakcyjny]
nauczony (daw.) — doświadczony, biegły w swym fachu. [przypis redakcyjny]
wał (daw.) — fala. [przypis redakcyjny]
Nie wysiedział sie (…) w cale — nie przetrwał, nie uszedł z życiem. [przypis redakcyjny]
obłów — połów, zdobycz; por. pokrewny współcz. wyraz: obłowić się. [przypis redakcyjny]
Bóg (…) nierząd psował — zwalczał zepsucie, grzech. [przypis redakcyjny]
niezmierzony — bardzo wielki. [przypis redakcyjny]
świat zastąpiły — pokryły świat, czyli stały się całym światem. [przypis redakcyjny]
prawie (starop.) — należycie. [przypis redakcyjny]
za czasem — z czasem. [przypis redakcyjny]
Boga ruszyły — wzruszyły Boga. [przypis redakcyjny]
plemię (starop.) — potomstwo. [przypis redakcyjny]
osiędzie — zaludni się (por. pokrewne: osiąść gdzieś na stałe; osadnik). [przypis redakcyjny]
wzruszyć (daw.) — pobudzić do ruchu. [przypis redakcyjny]
znakomity* (daw.) — widoczny. [przypis redakcyjny]
pomni sie — opamiętaj się. [przypis redakcyjny]
nie twojej to głowy — to nie na twoją głowę, to przekracza twoje możliwości rozumienia. [przypis redakcyjny]