- Ur.
- 7 listopada 1849 w Boczkach k. Łowicza
- Zm.
- 6 kwietnia 1914 w Kuklówce Zarzecznej k. Warszawy
- Najważniejsze dzieła:
- Sprawa u wójta (Przed wójtem) (1873), Babie lato (1875), Przed karczmą (Polska karczma) (1877), Czwórka (1880), Dropie (1886), Studium do głuszca (1890), Kuropatwy na śniegu (1891), Bociany (1914)
Przedstawiciel polskiego realizmu, założyciel szkoły naturalizmu – pierwszej polskiej grupy o spójnym programie artystycznym, działającej we wspólnej przestrzeni – w pracowni wynajętej w hotelu Europejskim w Warszawie. Uczeń Wojciecha Gersona. W latach 1872-75 studiował w Akademii monachijskiej. Gdy jego Babie lato, uznawane za manifest polskiego realizmu, spotkało się z brakiem zrozumienia ze strony krytyki warszawskiej, postanowił wyjechać do Paryża, gdzie został dostrzeżony i uznany przez galerie europejskie i amerykańskie. Był postacią ekscentryczną, nosił stroje inspirowane kulturą ludową, która mimo odległości dzielącej go od rodzinnych stron pozostawała w centrum jego zainteresowań. Choć na czas jego pobytu we Francji przypadł okres narodzin i bujnego rozkwitu impresjonizmu, nie wpłynęło to znacząco na drogę artystyczną Chełmońskiego. Odbył wiele podróży kształcących m.in. do Włoch, na Litwę, Ukrainę i Polesie. W 1889 roku osiedlił się w rodzinnym majątku Kuklówka na Mazowszu. Chełmoński malował nastrojowe pejzaże o realistycznym, nierzadko również symbolicznym charakterze, zaprzęgi konne, wsie, pola, rzeki, rozlewiska i zwierzęta. W historii sztuki polskiej zapisał się jako wnikliwy obserwator natury i ludzi, sprawny rysownik i autor wielu płócien przedstawiających sceny z życia polskiej i ukraińskiej wsi.
