Motif: Umiarkowanie,
motif: Cnota,
period: Starożytność

Postawa zachowania umiaru we wszystkim (w uczuciach, pożądaniu, dumie z własnych osiągnięć, jedzeniu i piciu, zaufaniu wskazówkom filozofii) zalecana była szczególnie w epokach, w których wartość stanowił zdrowy rozsądek, rozum (a więc np. w renesansie, czy oświeceniu). Zastosowanie się do tych zaleceń miało prowadzić do wybrania „środkowej drogi”, (sławnej „miedzy” Kochanowskiego) i pozwolić w każdej sytuacji znaleźć złoty środek, unikając rozwiązań pod różnym względem ekstremalnych.

Wprowadzając ten motyw dla opisania pewnych wątków w Pieśniach i Trenach Kochanowskiego, myśleliśmy o klasycznym rozumieniu tej cechy charakteru, której synonimem mogłaby być prawość.

Czas

ok. 4000 r. p.n.e. – 476 r. (upadek Cesarstwa Zachodniorzymskiego)

Najwybitniejsi twórcy

Homer, Hezjod, Ajschylos, Sofokles, Eurypides, Arystofanes, Symonides, Safona, Anakreont, Teokryt, Plaut, Katullus, Wergiliusz, Horacy, Owidiusz, Petroniusz, Platon

Reprezentatywne gatunki

hymn, bajka, przypowieść, pieśń, epos, tragedia, komedia, dialog, apokalipsa, tren, epigramat, idylla, satyra

Najdłuższa z wyróżnianych epok, jej późniejszą część stanowi antyk — okres rozkwitu starożytnej kultury Grecji i Rzymu. W tym czasie narodziły się wszystkie najważniejsze gatunki literackie — począwszy od bajek i hymnów sumeryjskich, spisanych pismem klinowym, poprzez epos (pierwszym był sumeryjski Gilgamesz, następnymi Iliada i Odyseja na poły legendarnego Homera) i najważniejsze gatunki dramatu ukształtowane w V w. p.n.e., aż do liryki osobistej (Safona) i drobnych utworów okolicznościowych (jak epitalamium – pieśń weselna, czy epitafium, czyli nagrobek). Trudna do ogarnięcia całość dorobku starożytnych wszechstronnie odzwierciedla złożoność ludzkiego życia prywatnego i społecznego oraz relacje człowieka z tym, co nieludzkie.

• autor: Kamil Andrzejczak