Motif: Przekleństwo,
genre: Opowiadanie,
author: Autor nieznany

Używając tego hasła wskazujemy przykłady szczególnego naznaczenia egzystencji, jakiego doświadcza choćby Judasz w jednym z Hymnów Kasprowicza: jest wyrzutkiem ludzkości i po zdradzie, którą popełnił, nic co zrobi nie może już wyjść na dobre. Niekiedy poczucie przekleństwa ciążącego na danej osobie może być elementem pejzażu wewnętrznego i indywidualnym jedynie odczuciem. Innym razem przekleństwo może być sygnalizowane przez zachowanie całej grupy; w związku z tym motywem można też mówić o ziemi czy miejscu przeklętym.

Najważniejsi twórcy

A. Czechow, F. Dostojewski, E. Hemingway, T. Mann, B. Prus, J. Iwaszkiewicz, B. Schulz, T. Borowski, M. Dąbrowska

Jeden z podstawowych gatunków prozatorskich. Niewielki utwór narracyjny o prostej, zwykle jednowątkowej fabule i luźnej kompozycji. W przeciwieństwie do noweli, utworu o podobnym rozmiarze, budowa opowiadania nie jest tak zwarta, a konstrukcji nie ograniczają ścisłe reguły: mogą pojawiać się dygresje, epizody, postacie drugoplanowe, dialogi, opisy (np. miejsc, zjawisk, przeżyć) i partie refleksyjne. Jednak między wydarzeniami głównymi i mniej ważnymi zachodzą związki przyczynowo-skutkowe. Charakterystycznymi elementami kompozycji są: wstęp, rozwinięcie i zakończenie. Osoba narratora (którego punkt widzenia określa zawartość treściową utworu) jest wyeksponowana; narracja może być prowadzona w pierwszej lub trzeciej osobie. Utwór nie posiada wyraźnej pointy, trzeba ją wydedukować z całościowego sensu opowiadania.
Wyróżnia się opowiadania odtwórcze (pisane na podstawie autentycznych wydarzeń lub jakiegoś utworu) oraz twórcze (oparte na wyobraźni autora). Źródła gatunku można wskazywać już w starożytności: opowiadanie rozwijało się np. na obrzeżu literatury historiograficznej, czerpało z form wypracowanych w kronikach, legendach, bylinach, żywotach świętych i in.

• autor: Sabina Narloch

Autor nieznany - hasło to odnosi się zarówno do utworów plastycznych i literackich, których autor pozostaje bezimienny, choć jest zapewne konkretną osobą, o której można by ustalić jakieś przypuszczalne informacje (jak np. o Gallu Anonimie czy Mistrzu Pięknej Madonny z Wrocławia), jak również do utworów będących najprawdopodobniej dziełem pewnej zbiorowości, np. cechu.
W przypadku sztuk wizualnych szczególny rodzaj anonimowości zachowują autorzy tworzący w pracowniach wielkich mistrzów, wykonujący ich polecania, pomniejsze partie większych zamówień. Niemal detektywistyczne technologie, m.in.: badania wieku podłoża, prześwietlenie warstwy malarskiej podczerwienią, pozwalają współcześnie coraz lepiej identyfikować twórców. Czasami jednak można wskazać tylko krąg kulturowy twórcy, centrum artystyczne, pod którego wpływem autor tworzył oraz oszacować czas powstania dzieła.
W przypadku literatury do dzieł o autorze zbiorowym zaliczyć można utwory ludowe lub niektóre dzieła starożytne, których powstanie ginie w mrokach dziejów: zrodzone w kulturze oralnej, były powtarzane i zapamiętywane przez kolejnych słuchaczy. Z czasem ktoś zapisywał zapamiętany utwór, niekiedy powstawało kilka niezależnych zapisów. Po epoce antycznej, kiedy twórczość miała zapewniać autorowi indywidualną, ,,imienną" nieśmiertelność - na początku średniowiecza za cnotę twórców uznawano anonimowość. Sztuka miała służyć chwale Boga, religii, kraju - instytucjom trwalszym od znikomego i mało istotnego jednostkowego bytu. Legendy, mity, wiele kronik czy pieśni - teksty ważne dla całych społeczności, to często dzieła, których autorów nie sposób wskazać.