Motif: Dobro,
motif: Wiedza,
period: Starożytność

Szczególnie w literaturze o ambicjach moralizatorskich znajdziemy fragmenty mówiące ogólnie o dobru i (częściej) o złu, określające, czym jest czynienie dobra i wskazujące na konsekwencje takiego postępowania w perspektywie doczesnej i wiecznej.

W odróżnieniu od rozumu, czy mądrości jest to określenie tej właściwości umysłu, czy duszy, którą posiada np. Guślarz w Dziadach; istotna wiedza na temat świata jest też tym, do czego dąży Faust. Wiedza różni się nieco od mądrości — owej roztropności, o której wiele pisano i w renesansie, i w oświeceniu; do wiedzy dochodzi się często właśnie na drodze pozarozumowej.

Czas

ok. 4000 r. p.n.e. – 476 r. (upadek Cesarstwa Zachodniorzymskiego)

Najwybitniejsi twórcy

Homer, Hezjod, Ajschylos, Sofokles, Eurypides, Arystofanes, Symonides, Safona, Anakreont, Teokryt, Plaut, Katullus, Wergiliusz, Horacy, Owidiusz, Petroniusz, Platon

Reprezentatywne gatunki

hymn, bajka, przypowieść, pieśń, epos, tragedia, komedia, dialog, apokalipsa, tren, epigramat, idylla, satyra

Najdłuższa z wyróżnianych epok, jej późniejszą część stanowi antyk — okres rozkwitu starożytnej kultury Grecji i Rzymu. W tym czasie narodziły się wszystkie najważniejsze gatunki literackie — począwszy od bajek i hymnów sumeryjskich, spisanych pismem klinowym, poprzez epos (pierwszym był sumeryjski Gilgamesz, następnymi Iliada i Odyseja na poły legendarnego Homera) i najważniejsze gatunki dramatu ukształtowane w V w. p.n.e., aż do liryki osobistej (Safona) i drobnych utworów okolicznościowych (jak epitalamium – pieśń weselna, czy epitafium, czyli nagrobek). Trudna do ogarnięcia całość dorobku starożytnych wszechstronnie odzwierciedla złożoność ludzkiego życia prywatnego i społecznego oraz relacje człowieka z tym, co nieludzkie.

• autor: Kamil Andrzejczak