Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 472 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 156191 przypisów.
petitio principii (łac.) — błąd logiczny uzasadnienia, polegający na użyciu tezy, której należy dowieść, jako przesłanki dowodu. [przypis edytorski]
petitio principii — łac. żądanie podstawy; błąd polegający na formułowaniu wniosków na podstawie niedostatecznych przesłanek. [przypis edytorski]
petitio principii — nazywa się tak błąd logiczny, który popełniamy, gdy przyjmujemy już w założeniu twierdzenie, które dopiero mamy udowodnić. [przypis tłumacza]
petit nom de guerre (fr.) — pseudonim. [przypis edytorski]
petitowy — pisany petitem: drobną czcionką. [przypis edytorski]
„Petit Parisien” — paryski dziennik społeczno-literacki ukazujący się od 1875 r. [przypis edytorski]
petits faits (fr.) — drobne zdarzenia. [przypis edytorski]
petit — stopień czcionki drukarskiej wynoszący 8 punktów. [przypis edytorski]
Petit — z francuskiego przymiotnik petit oznacza: mały, niski. [przypis edytorski]
petla — dziś: pętla. [przypis edytorski]
petlicy — dziś: pętlica; pętla. [przypis edytorski]
petliczy (daw.) — gadatliwy. [przypis edytorski]
Petozirys — staroegipski matematyk. [przypis tłumacza]
Petra — Πέτρα, także Ἄρκη (Starożytności IV, IV, 7), hebr. Sela (סֶלַע Sdz 1, 36; 2 Krl 14, 7), dziś Wadi-Musa (ruiny, nekropole, teatr). [przypis tłumacza]
Petrarca, Francesco (1304–1374) — jeden z pierwszych poetów pochodzących z Italii, piszący zarówno po włosku, jak i po łacinie. [przypis edytorski]
Petrarca, Francesco (1304–1374) — jeden z pierwszych włoskich poetów. [przypis edytorski]
Petrarca, Francesco (1304–1374) — włoski poeta i latynista; w 1341 uwieńczony tzw. laurem poetyckim; zasłynął cyklem wierszy miłosnych (Śpiewnik), głównie sonetów, poświęconych madonnie Laurze, której tożsamość pozostaje nieznana. [przypis edytorski]
Petrarca, Francesco (1304–1374) — włoski poeta i latynista; w 1341 uwieńczony tzw. laurem poetyckim; zasłynął cyklem wierszy miłosnych (Śpiewnik), głównie sonetów, poświęconych madonnie Laurze, której tożsamość pozostaje nieznana. [przypis edytorski]
Petrarca, Francesco (1304–1374) – włoski poeta; zasłynął cyklem wierszy miłosnych, głównie sonetów, poświęconych Laurze, której tożsamość pozostaje nieznana. [przypis edytorski]
Petrarca, Francesco (1304–1374) — włoski poeta; zasłynął cyklem wierszy miłosnych, głównie sonetów, poświęconych Laurze, której tożsamość pozostaje nieznana. [przypis edytorski]
Petrarka, Francesco (1304–1374) — włoski poeta; zasłynął cyklem wierszy miłosnych, głównie sonetów, poświęconych Laurze, której tożsamość pozostaje nieznana. [przypis edytorski]
Petrarka, właśc. Francesco Petrarca (1304–1374) — włoski poeta; zasłynął cyklem wierszy miłosnych, głównie sonetów, poświęconych Laurze, której tożsamość pozostaje nieznana. [przypis edytorski]
Petrażycki, [w:] Materiały komisji kodyfikacyjnej Rzeczypospolitej Polskie…, s. 158. [przypis autorski]
petrele — ptaki morskie, które najchętniej latają podczas największej burzy. [przypis autorski]
petrodaktyl, właśc. pterodaktyl (z gr. pterodactylus: skrzydłopalcy) — skrzydlaty dinozaur okresu jurajskiego. [przypis edytorski]
Petro Konaszewicz-Sahajdaczny (1570–1622) — hetman kozacki, dowodził wojskami kozackimi w wielu bitwach przeciw siłom moskiewskim i tureckim. Zabiegał u królów polskich o zwiększenie limitów i przywilejów kozactwa rejestrowego. Przyczynił się do zwycięstwa Polaków nad Turkami pod Chocimiem; zmarł z ran odniesionych w tej bitwie. [przypis edytorski]
Petro Konaszewicz-Sahajdaczny herbu Pobóg (ukr. Петро Конашевич-Сагайдачний; 1570–1622) — hetman kozaków rejestrowych, uważany za jednego z najwybitniejszych wodzów kozackich. [przypis edytorski]
petrol — benzyna. [przypis edytorski]
Petro primo Catharina secunda — „Piotrowi pierwszemu Katarzyna Druga”. [przypis redakcyjny]
Petrowsk — ob. Machaczkała, miasto nad Morzem Kaspijskim, stolica Dagestanu, autonomicznej republiki, wchodzącej w skład Federacji Rosyjskiej. [przypis edytorski]
Petrucci, Pandolfo (1452–1512) — wł. polityk, zdobył pełnię władzy w Republice Sieny, sprawował despotyczne rządy. [przypis edytorski]
Petrus Hispanus (Pedro Juliâo Rebello) — ur. 1226, późniejszy papież Jan XXI, um. 1277. Prócz dzieł medycznych napisał podręcznik logiki: Summulae logicales, złożony z 7 traktatów: 1) De enunciatione, 2) De universalibus, 3) De praedicamentis, 4) De syllogismo, 5) De locis dialecticis, 6) De fallaciis, 7) De terminorum proprietatibus. [przypis autorski]
Petrus (łac.) — Piotr. [przypis edytorski]
Petryjada — epicki poemat o Piotrze I Wielkim; takie utwory powstawały w XVIII i na pocz. XIX w. [przypis edytorski]
Petrzyn, czes. Petřín — kompleks parkowy w Pradze, na wzgórzu sąsiadującym z Hradczanami. Znajduje się tam m.in. powstała w 1891 r. wieża widokowa, w kilka lat po ukazaniu się Fabryki Absolutu wybudowano tam obserwatorium i największy na świecie stadion piłkarski. [przypis edytorski]
Petty, William (1623–1687) — angielski ekonomista, lekarz i filozof. [przypis edytorski]
petulantes — winowajcy, nieprzyzwoici. [przypis redakcyjny]
Petuma — w Biblii hebrajskiej nie pojawia się imię żony Izmaela. [przypis edytorski]
petycja (łac. petitio) — daw. ogólnie: prośba. [przypis edytorski]
petycję do sejmu lwowskiego o zniesienie pełnomocnictwa w wyborach — od 1866 na terenie Galicji obowiązywało cenzusowe prawo wyborcze, dzięki któremu właścicielki dużych majątków, nieruchomości lub przedsiębiorstw, miały prawo głosowania, chociaż tylko za pośrednictwem męża lub pełnomocnika. [przypis edytorski]
Petyhorcy — Czerkiesi, Kozacy. [przypis redakcyjny]
petyhorcy — średniozbrojna jazda w wojsku litewskim. [przypis redakcyjny]
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom drugi
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
petyhorcy — średniozbrojni kawalerzyści w wojsku litewskim. [przypis edytorski]
petyhorski (z ukr., od petyhorzec) — jezdni, konni. [przypis redakcyjny]
petyneta — cienka, delikatna tkanina jedwabna a. bawełniana, często sztywna, podobna do tiulu. [przypis edytorski]
Petzoldt, Józef (1862–1929) — niemiecki filozof zajmujący się empiriokrytycyzmem. Spopularyzował i rozwinął myśl Avenariusa. [przypis edytorski]
Petzoldt, Joseph (1862–1929) — niemiecki filozof zajmujący się empiriokrytycyzmem; spopularyzował i rozwinął myśl Avenariusa. [przypis edytorski]
p. Eugenia Weber, wydała po polsku dwie niepospolicie interesujące broszury o roli literatury i sztuki w państwie sowieckim — Pisarz sowiecki i Arsenał bez broni, odbitki z kwartalnika „Verbum”, nr 1 i 2 z 1936. [przypis autorski]
peuh (fr.) — phi; wykrzyknik wyrażający lekceważenie. [przypis edytorski]
peuno (białorus.) — pewnie. [przypis edytorski]
pewien antysemicki autor — H.S. Chamberlain: Podstawy XIX wieku. [przypis autorski]
pewien artysta rzymski — sam Stendhal. [przypis tłumacza]
pewien cnotliwy wojewoda w Sejmie polskim — wojewoda poznański, ojciec króla polskiego, księcia Lotaryngii [Rafał Leszczyński; przyp. tłum.]. [przypis autorski]
Pewien cudzoziemiec (…) nieprzyjaciół — Plutarch, Dionizjusz Starszy, 7 [w:] Powiedzenia królów i wodzów. [przypis tłumacza]
pewien człowiek z miasta Gischala, wielce przebiegły, a zwał się Jan — p. II, XX, 6. [przypis tłumacza]
Pewienem tego, bracie namilszy, iż panowanie nasze i upada, i stoi modlitwami kapłańskimi — Baroniusz, Annales ecclesiastici (t. 5). [przypis edytorski]
Pewien ich przyjaciel (…) odmianom — Pliniusz, Historia naturalna, XXIV, 1; z tegoż źródła większość dalszych przykładów. [przypis tłumacza]
Pewien krawiec armeński odwiedzał często swego krewnego osiadłego w Montmorency — tereny schrystianizowanej w starożytności Armenii od średniowiecza pozostawały pod panowaniem dwu muzułmańskich państw: Turcji i Persji; wielu Ormian emigrowało i osiedlało się w Europie. [przypis edytorski]
pewien król (…) nie wierzono weń — prawdopodobnie Alfons VI, król Kastylii, zmarły w r. 1530. [przypis tłumacza]
pewien książę wówczas będący w niełasce — Talleyrand. [przypis tłumacza]
pewien Lapończyk — Pierre Louis Maupertuis (1698–1759), francuski matematyk, fizyk, przyrodnik, filozof; przyczynił się do rozpowszechnienia teorii Newtona; sformułował zasadę najmniejszego działania; w latach 1736–1737 kierował wyprawą do Laponii na dalekiej północy, której celem był pomiar długości stopnia południka i sprawdzenie kształtu Ziemi: według przewidywań Newtona powinna ona być spłaszczona na biegunach, podczas gdy słynny francuski uczony Cassini utrzymywał, że jest wydłużona wzdłuż osi biegunowej; w 1746 na zaproszenie Fryderyka Wielkiego został pierwszym przewodniczącym Pruskiej Akademii Nauk; w 1752 pokłócił się z przebywającym wówczas na dworze pruskim Wolterem, który odtąd szydził z niego w swoich tekstach. [przypis edytorski]
Pewien lichy zapaśnik (…) kładli — Diogenes Laertios, Diogenes z Synopy [w:] Żywoty i poglądy słynnych filozofów, VI, 62. [przypis tłumacza]
Pewien lud długo brał za wolność obyczaj noszenia długiej brody — Moskale nie mogli ścierpieć tego, że car Piotr kazał je im obciąć. [przypis autorski]
Pewien marynarz (…) tak mówił do Neptuna podczas wielkiej burzy (…) — Seneka, Listy moralne do Lucyliusza, LXXXV. [przypis tłumacza]
pewien młody niemiecki misjonarz (…) napaściom — autentyczne. [przypis autorski]
Pewien neapolitański autor — D. Dominico Paglietta [zdaniem M. Martineau owym domniemanym autorem jest Domenico di Fiore, adwokat (paglietta) neapolitański, przyjaciel Stendhala; Red. WL]. [przypis autorski]
Pewien poseł z Abdery, wygłosiwszy długą mowę do Agisa, króla Sparty (…) — Plutarch, Powiedzenia spartańskie. [przypis tłumacza]
pewien profesor (…) zafundował sobie tytuł hiszpańskiego barona — Adam Gubrynowicz vel Baron Adam Ludwig von Gubry-Gubrynowicz de Mengen (1906–2000), polski dyplomata, syn Bronisława Gubrynowicza, profesora Uniwersytetu Warszawskiego; za 20 tys. dolarów kupił tytuł barona od króla Hiszpanii. [przypis edytorski]
Pewien Rzymianin opuścił swoją żonę… — zob. Plutarch, Żywot Emiliusza Paulusa V 1. [przypis edytorski]
pewien sławny autor buduje system Osiedlenia się Franków w Galii — ksiądz Dubos. [przypis redakcyjny]
pewien sławny autor dał cnotę za zasadę republice — Monteskiusz w Duchu praw, księga III, rozdz. III. [przypis tłumacza]
Pewien szalbierz, mieniący się Konstantynem Dukasem, wzniecił w Konstantynopolu wielki bunt. Ujęto go i skazano na chłostę; że jednak obwinił znaczne osoby, skazano go, jako oszczercę, na spalenie — Historia Nicefora, patriarchy konstantynopolitańskiego. [przypis autorski]
pewien — tu: może być pewien, może czuć się bezpieczny. [przypis edytorski]
pewien wielki pobożny autor uważa tę czynność za tak koniecznie zobowiązaną do krycia się i wstydu (…) — Augustyn z Hippony, Państwo Boże, XIV, 20. [przypis tłumacza]
pewien zarodek dobra (…) owa resztka wolnej istoty, która umożliwia kobiecie głuche poczucie swego przeznaczenia — Por. rozdz. XII. [przypis autorski]
Pewien znajomy mój, człowiek wielce wykształcony (…) imponuje to ludziom ogromnie — E. Orzeszkowa, Excelsior, „Tygodnik Ilustrowany” 1897, nr 40. [przypis autorski]
Pewną jest jeszcze rzeczą, że załatwianie spraw staje się powolniejsze w miarę, im więcej osób zajmuje się nimi… — przeciw zbyt licznym kolegiom rządzącym, senatom. [przypis tłumacza]
pewną — pewną wygraną. [przypis redakcyjny]
Pewna amerykańska autorka — Ch. Stretton: Women and Economics. [przypis redakcyjny]
pewna (daw.) — skrócone: rzecz pewna; dziś: pewne. [przypis edytorski]
pewna (daw.) — skrócone: rzecz pewna; dziś: pewne. [przypis edytorski]
pewna — dziś: pewne. [przypis edytorski]
Pewna jak twierdza (…) Brankę i zwierzę — Cały koniec tej pieśni jest alegorią wewnętrznego i zewnętrznego stanu Kościoła na początku wieku XIV. Dante jako gibelin, żarliwy stronnik cesarza niemieckiego Henryka VII, do którego przywiązywał swoje polityczne i osobiste nadzieje, naprzeciw naczelników stronnictwa gwelfów, Bonifacego VIII i Klemensa V, dwóch papieżów, i Filipa Pięknego, króla Francji, często, a szczególnie tu zanadto sarka, nie umiejąc swojego zajątrzenia utrzymać w karbach bezstronnego sądu. Olbrzym zamieniający swoje uściski z wszetecznicą na wozie, to przez zazdrość ją chłoszczący, jest to Filip Piękny pochlebiający Bonifacemu VIII, ażeby go wciągnąć do swoich intryg politycznych przeciw cesarzom niemieckim. Papież poznawszy, że jest tylko igraszką polityki tego króla, rzuca nań klątwę, klątwa ta wywołuje chłostę czyli zemstę króla Filipa, który stolicę apostolską odrywa od krzyża Watykanu i przenosi ją do Awinionu. Branka jest to stolica Piotrowa, przeniesiona przemocą z Rzymu do Awinionu w roku 1305, a zwierzę to Filip, król Francji, który przez zemstę ustawił się potęgą materialną nad potęgę duchową pogwałceniem powagi Chrystusa w naczelniku i namiestniku jego Kościoła. [przypis redakcyjny]
Pewna jestem (…) ciepła i — ćwiartka przedarta, brakuje kilkunastu wierszy. [przypis tłumacza]
pewnam (starop. forma) — skrót od: pewna [jeste]m. [przypis edytorski]
pewna potęga chrześcijańska wyprawiła go do króla Maroko — Podczas wojny sukcesyjnej hiszpańskiej król portugalski wyprawił istotnie do Maroko misję tego rodzaju. [przypis tłumacza]
Pewna republika włoska trzymała wyspiarzy pod swą władzą: ale jej prawo polityczne i cywilne było w stosunku do nich wadliwe. Każdy przypomina sobie ów akt amnestii, który głosi, iż nie będzie się ich już skazywać na kary cielesne wedle wiedzy i sumienia gubernatora — Z 18 października 1738, drukowany w Genui u Franchellego. Vietamo al nostro general governatore in detta isola di condannare in avenire solamente ex informata conscientia persona alcuna nazionale in pena afflittiva: potro ben si far arrestare et incarcerare le persone che gli saranno sospette; salvo di renderne poi a noi conto sollecitamente (Art. VI). [przypis autorski]
pewne dzieła sztuki trwają w czasie, np. utwory muzyczne, poematy i sztuki teatralne, inne istnieją w przestrzeni, jak np. rzeźby i obrazy — nawiązanie do koncepcji przedstawionej przez G. E. Lessinga w rozprawie Laokoon, czyli o granicach malarstwa i poezji. Lessing, opierając się na przykładzie różnych wizerunków krzyczącego Laokoona znanych z literatury, postulował o odrębność sztuk plastycznych od poezji. [przypis edytorski]
Pewnego dnia książę Satni… spoczął na jej hebanowym łożu, wykładanym kością słoniową. — historyjka autentyczna. [Historia o Setne-Chaemwese zauroczonym piękną Tabubue, jedna z cyklu opowieści o tym bohaterze, pochodzi z papirusu z przełomu II–I w. p.n.e. Red. WL]. [przypis autorski]
pewnego książęcia (…) — Montaigne mówi tu prawdopodobnie, jak już nieraz poprzednio, o Henryku IV. [przypis tłumacza]
pewnego następcy tronu, który, bardzo w tym różny od Hipolita, syna Tezejowego, nie odtrącił względów młodej macochy — autor nawiązuje do tragedii Racine'a Fedra. [przypis redakcyjny]
pewnej. [przypis redakcyjny]
pewnej wspaniałej odmiany gotów, straszliwych ptaków drapieżnych, wszelako nieprzychodzących do przynęty i nieposłusznych rękawiczce sokolnika (…) noszą na łapach wstęgi — zakon rycerzy podwiązki, który wówczas już się był umknął władzy papieża. [przypis tłumacza]
pewne miasta wykupiły się (…) z rąk Sylli (…) — por. Cyceron, O powinnościach, III, 22. [przypis tłumacza]
pewnemu Szkotowi, który pozwala sobie stanowić prawidła smaku i krytykuje najwspanialsze ustępy z Racina, nie umiejąc po francusku — Ów pan Home, wielki sędzia szkocki, uczy właściwego sposobu wyrażania się bohatera w tragedii; oto niepospolity przykład jaki przytacza z tragedii Henryk IV boskiego Szekspira. Boski Szekspir wprowadza milorda Falstafa, który wziąwszy świeżo do niewoli kawalera Jana Coleville, przedstawia go królowi: „Panie, oto on, oddaję ci go; błagam Waszą Dostojność, aby kazała wciągnąć ten fakt między inne zdarzenia dzisiejszego dnia lub też, dalibóg, pomieszczę go w balladzie z moim portretem na czele: będzie tam Coleville, jak mi całuje stopy. Oto, co zrobię, panie, jeżeli nie uczynisz mojej sławy tak błyszczącą jak pozłacany miedziak; i wówczas ujrzysz, jak na samym firmamencie chwały zaćmiewam twój blask, niby księżyc zaciera jasność przygasłych węgli, nie większych przy nim niż główki od szpilki”. Takie to niedorzeczne i obskurne brednie, bardzo częste u boskiego Szekspira, podsuwa nam pan Jan Home jako wzór dobrego smaku i wymowy w tragedii. Ale w zamian Ifigenia i Fedra Racine'a wydają się panu Home nadzwyczaj śmieszne. [przypis autorski]
pewne zamki mu wydzieli — Zbigniew otrzymał jakieś grody w okolicach Sieradza. [przypis edytorski]
Pewnie bił w mennicy — chaos systemu monetarnego w Polsce ułatwiał fałszowanie pieniędzy, zwłaszcza, że przywilej bicia ich wydzierżawiano osobom prywatnym aż do r. 1764, kiedy to sejm przywrócił królowi wyłączny przywilej menniczy i uchwalił nową stopę menniczą. [przypis redakcyjny]
pewnieby się (…) zrobiło — wyrobiło, uszczupliło. [przypis redakcyjny]
pewnieby (starop. forma ort.) — dziś: pewnie by. [przypis edytorski]
Pewnie nie złowią ni oka — zwrot ludowy, używany na Białej Rusi i Podolu; oko — waga trzech funtów. [przypis redakcyjny]
