Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 471 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 159624 przypisów.
parabaza — fragment utworu, w którym autor zwraca się bezpośrednio do odbiorców. [przypis edytorski]
parabellum — rodzaj pistoletu. [przypis edytorski]
parabola (lit.) — przypowieść; obrazowa opowieść wprowadzająca niedosłowne treści poprzez określone zabiegi stylistyczne i znaczeniowe. [przypis edytorski]
parabola (mat.) — krzywa płaska będąca zbiorem punktów jednakowo odległych od stałej prostej (kierownicy paraboli) i od stałego punktu (ogniska paraboli). [przypis edytorski]
parabolanie — w starożytności członkowie chrześc. bractwa zajmującego się opieką nad chorymi i grzebaniem zmarłych; pochodzili głównie z dolnych warstw społ.; przez biskupów Aleksandrii wykorzystywani jako bojówki do zwalczania oponentów politycznych i religijnych; na rozkaz Cyryla dokonali pogromu dzielnicy żydowskiej, prawdopodobnie mieli udział w zamordowaniu Hypatii. [przypis edytorski]
parabola — przypowieść (jako gatunek literacki). [przypis edytorski]
parabola — przypowieść. [przypis edytorski]
parabola (z gr.) — obrazek zaczerpnięty z życia dla uzmysłowienia jakiejś prawdy moralnej; przypowieść. [przypis redakcyjny]
parabola (z gr.) — przypowieść; opowieść wprowadzająca niedosłowne treści poprzez określone zabiegi stylistyczne i znaczeniowe. Często spotykana w Nowym Testamencie. [przypis edytorski]
parać (daw.) — łączyć, kojarzyć ze sobą. [przypis edytorski]
parać (daw.) — zajmować. [przypis edytorski]
parać się czymś (daw.) — praktykować (np. jakieś rzemiosło). [przypis edytorski]
parać się (gw., daw.) — wdawać się, zadawać się. [przypis autorski]
parać się (przest.) — trudzić się, zajmować się. [przypis edytorski]
parać się (starop.) — zajmować [się czym]. [przypis redakcyjny]
parać się (starop.) — zajmować się. [przypis redakcyjny]
parać się — trudnić się, zajmować się. [przypis edytorski]
parać się — zajmować się czymś. [przypis edytorski]
parać się — zajmować się. [przypis edytorski]
parać się — zajmować się. [przypis edytorski]
parać (starop.) — zajmować. [przypis redakcyjny]
Paracelsus (ok. 1493–1541) — lekarz i alchemik szwajcarski, jeden z twórców nowożytnej medycyny, zajmował się też wiedzą tajemną. [przypis edytorski]
Paracelsus (ok. 1493–1541) — własc. Phillippus von Hohenheim, lekarz uważany za twórcę nowożytnej medycyny, autor pism medycznych, przyrodniczych i filozoficznych. [przypis edytorski]
Paracelsus, właśc. Theophrastus Aureolus Bombastus von Hohenheim (1493–1541) — słynny lekarz, alchemik i filozof niem., zasłużony dla rozwoju nowożytnej chemii, jego renesansowa filozofia przyrody zawiera elementy naukowe, przeplatające się z dywagacjami astrologicznymi, alchemicznymi, mistyką i magią; autor dzieła Astronomia magna, sive philosophia magna, sive pbilosophia sagax. [przypis edytorski]
Paracelsus, właśc. Theophrastus Bombastus von Hohenheim (ok. 1493–1541) — szwajcarski lekarz, przyrodnik, alchemik i filozof, zwany ojcem medycyny nowożytnej; w dziele Liber de nymphis, sylphis, pygmaeis et salamadris, et de caeteris spiritibus (Księga o nimfach, sylfach, gnomach i salamandrach oraz tym podobnych duchach, 1566) podzielił mające ludzki wygląd istoty żywiołów na cztery rodzaje: wodne, czyli nimfy albo ondyny, powietrzne, czyli sylfy, podziemne gnomy oraz duchy ognia, czyli salamandry, do każdej kategorii dodając opowieści z nią związane. [przypis edytorski]
Paracelsus, właśc. Theophrastus Bombastus von Hohenheim (ok. 1493–1541) — szwajcarski lekarz, przyrodnik, alchemik i filozof, zwany ojcem medycyny nowożytnej; w dziele Liber de nymphis, sylphis, pygmaeis et salamadris, et de caeteris spiritibus (Księga o nimfach, sylfach, gnomach i salamandrach oraz tym podobnych duchach, 1566) podzielił mające ludzki wygląd istoty żywiołów na cztery rodzaje: wodne, czyli nimfy albo ondyny, powietrzne, czyli sylfy, podziemne gnomy oraz duchy ognia, czyli salamandry, do każdej kategorii dodając opowieści z nią związane. [przypis edytorski]
Paracelsus, właśc. Theophrastus Bombastus von Hohenheim (ok. 1493–1541) — szwajcarski lekarz, przyrodnik, alchemik i filozof, zwany ojcem medycyny nowożytnej. W dziele Liber de nymphis, sylphis, pygmaeis et salamadris, et de caeteris spiritibus (Księga o nimfach, sylfach, gnomach i salamandrach oraz tym podobnych duchach, 1566) podzielił mające ludzki wygląd istoty żywiołów na cztery rodzaje: wodne, czyli nimfy albo ondyny, powietrzne, czyli sylfy, podziemne gnomy oraz duchy ognia, czyli salamandry, do każdej kategorii dodając opowieści z nią związane. Ondyny miały poszukiwać miłości ludzkich mężczyzn, gdyż małżeństwo zapewnia im nieśmiertelną duszę. [przypis edytorski]
parada (daw. pot.) — wystawność, przepych, rarytas. [przypis edytorski]
parada — tu: uroczyste widowisko, przegląd, rewia. [przypis edytorski]
parada — w szermierce: odparcie ciosu. [przypis edytorski]
parada — wystawność, przepych. [przypis edytorski]
paradę robić z czegoś — popisywać się czymś, robić coś na pokaz. [przypis edytorski]
paradeisoi — pairidaēza (ogrodzenie); ogród taki jest zarazem parkiem i zwierzyńcem. [przypis tłumacza]
Paradepferd (niem.) — koń paradny. [przypis edytorski]
paradigma (łac.) — paradygmat, wzór, przykład. [przypis edytorski]
paradis artificiel (fr.) — sztuczny raj. [przypis edytorski]
Paradis artificiels (fr.) — Sztuczne raje. [przypis edytorski]
paradisium (łac.) — raj. [przypis edytorski]
Paradiso — Paradyż, wieś z klasztorem w powiecie międzyrzeckim, 12 km. na płd. zachód od Międzyrzecza nad Paklicą. Opactwo paradyskie istniało juz od r. 1234. Napomknęliśmy wyżej, że w r. 1664 opatem miał być mianowany niejaki Zygmunt Czyżowski. [przypis autorski]
paradne (daw.) — śmieszne, zabawne. [przypis edytorski]
paradnie (daw., pot.) — doskonale. [przypis edytorski]
paradnieś to waść przycytował — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika, znaczenie: paradnie to waść przycytowałeś; paradnie (daw.): świetnie, wyśmienicie. [przypis edytorski]
paradny (daw.) — zabawny, śmieszny. [przypis edytorski]
Tadeusz Dołęga-Mostowicz, Bracia Dalcz i S-ka, Bracia Dalcz i S-ka, tom drugi
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
paradny — odświętny. [przypis redakcyjny]
paradny (przestarz.) — reprezentacyjny, wspaniały. [przypis edytorski]
paradny — stosowany podczas uroczystości. [przypis edytorski]
paradoks — sąd wyrażający myśl sprzeczną (czasem tylko pozornie) z ogólnie uznanymi zasadami. [przypis redakcyjny]
paradoksy o kłamcy, który mówił, że kłamie, o Elektrze, która nie zna brata — dwa z paradoksów megarejskich, przypisywanych Eubulidesowi z Miletu (IV w. p.n.e.); paradoks kłamcy: jeśli kłamca mówi, że kłamie, to znaczy, że równocześnie kłamie i mówi prawdę; paradoks o Elektrze: kiedy przed Elektrą postawiono jej brata, Orestesa, z głową zasłoniętą płachtą i zapytano, czy zna tego człowieka, odpowiedziała, że nie zna, a zatem Elektra nie zna tego, kogo zna. [przypis edytorski]
paradoxum (łac.) — paradoks. [przypis edytorski]
paradyz (daw.) — galeria. [przypis edytorski]
paradyz (daw.) — najwyżej usytuowane i najtańsze miejsca w teatrze. [przypis edytorski]
paradyz (daw.; z fr. paradis: raj) — najwyżej usytuowane i najtańsze miejsca w teatrze a. cyrku; również: galeria, jaskółka. [przypis edytorski]
paradyz — najwyższa galeria w teatrze. [przypis edytorski]
paradyz — najwyższe i najtańsze miejsca dla widzów na najwyższym balkonie w teatrze. [przypis redakcyjny]
paradyzowy (daw.) — rajski, z fr. paradis: raj. [przypis edytorski]
paradyz — raj. [przypis edytorski]
parafanały (z łac.) — właśc. paraphernalia; majątek osobisty żony, wniesiony przez nią w małżeństwo, ale nie zaliczający się do posagu; najczęściej stroje, meble i biżuteria. [przypis edytorski]
parafa — skrócona forma podpisu. [przypis edytorski]
parafią — dziś popr. forma B. lp: parafię. [przypis edytorski]
parafiański — związany z mieszkańcami wsi, pospolity, ograniczony, prowincjonalny. [przypis edytorski]
parafiaństwo (daw.) — cechy właściwe parafianom, osobom z prowincji; prowincjonalizm, zaściankowość. [przypis edytorski]
parafiańszczyzna (daw.) — zaściankowość, prowincjonalizm. [przypis edytorski]
parafianka (daw.) — osoba z prowincji. [przypis edytorski]
parafianka — tu: kobieta z prowincji. [przypis edytorski]
parafraza — objaśniające opisanie. [przypis tłumacza]
parafraza — swobodna fantazja instrumentalna na tematy z innych utworów. [przypis edytorski]
paragon (ang.) — wzór; np. paragon of virtue: wzór (wcielenie) cnót. [przypis edytorski]
paragon (przestarz.) — współzawodnictwo, rywalizacja. [przypis edytorski]
paragon — tu: porównanie. [przypis edytorski]
paragon (z gr.) — zawody, współzawodnictwo. [przypis redakcyjny]
paragraf Catton (…) prawo Venditor — Miejsca, zaczynające się od cytowanych słów, należą w prawie justyniańskim do najciemniejszych. [przypis tłumacza]
paragraf — dziś: akapit. [przypis edytorski]
paragraf, który głosi światu, że spotkanych Żydów trzeba oddać katu… — na terenie okupowanej Polski naziści wprowadzili nakaz wydawania ukrywających się Żydów. Dokładne daty wprowadzenia takiego nakazu mogą się różnić w zależności od konkretnej lokalizacji. W zamian za donos można było otrzymać wynagrodzenie pieniężne lub rzeczowe, np. 1 kg cukru. Wydane osoby żydowskie były mordowane od razu lub wysyłane do gett, więzień, obozów pracy, obozów koncentracyjnych lub obozów zagłady. [przypis edytorski]
paragraf — tu: szrama, blizna. [przypis redakcyjny]
paragrafy (z gr.) — tutaj: szramy, znaki, blizny, kresy; wyrazu tego użyto tu żartobliwie. [przypis redakcyjny]
Paragwaj może nam dostarczyć innego przykładu. Chciano poczytać to za zbrodnię Towarzystwu, które uważa rozkosz władania za jedyne szczęście życia; ale zawsze będzie pięknie władać ludźmi dla ich szczęścia — Indianie w Paragwaju nie zależą od poszczególnego władcy, płacą jedynie jedną piątą daniny i posiadają broń palną dla obrony. [przypis autorski]
parają się (starop.) — rządzą [się]. [przypis redakcyjny]
Paraklet — z gr.: osoba wspomagająca kogoś przed sądem, obrońca, adwokat; w teologii chrześcijańskiej: wspomożyciel, orędownik; Duch Święty. [przypis edytorski]
paraklet — z gr.: osoba wspomagająca kogoś przed sądem, obrońca, adwokat; w teologii chrześcijańskiej: wspomożyciel, orędownik, jeden z tytułów Ducha Świętego. [przypis edytorski]
paraklet — z gr.: osoba wspomagająca kogoś przed sądem, obrońca, adwokat; w teologii: wspomożyciel, orędownik. [przypis edytorski]
parakvija — parapija. [przypis edytorski]
parala — paraliż. [przypis edytorski]
paralela (daw.) — prosta a. płaszczyzna równoległa do innej. [przypis edytorski]
paralela — podobna, analogiczna cecha; także: zestawienie takich cech podczas porównywania. [przypis edytorski]
paralela — podobne, analogiczne cechy w porównywanych rzeczach lub ich zestawienie ze sobą. [przypis edytorski]
paralela — podobne cechy również ich zestawienie; paralelny: równorzędny, równoczesny. [przypis edytorski]
paralela — zestawienie podobnych, analogicznych cech podczas porównywania. [przypis edytorski]
paralelizm — równoległe występowanie jakichś cech lub zjawisk pod pewnymi względami podobnych; paralelizm psychologiczny: zgodność działania duszy i ciała, zbieżność w czasie faktów na płaszczyźnie materialnej i niematerialnej powodowana nie związkiem przyczynowym, lecz działaniem zewnętrznej siły, która ustaliła na samym początku bieg zdarzeń na obu płaszczyznach, tak żeby pasowały do siebie (w filozofii idea paralelizmu psychofizycznego w wersji tzw. „harmonii przedustawnej”, wprowadzonej przez Boga, jest dziełem Leibniza). [przypis edytorski]
paralelizm — symetria, zbieżność między dwoma porównywanymi zjawiskami. [przypis edytorski]
paralelka — równoległa klasa w szkole. [przypis edytorski]
paralelnie — równolegle. [przypis edytorski]
paralipomena — uzupełnienie, dodatki do tekstu, pominięte fragmenty tekstu, suplement. [przypis edytorski]
paraliż odjął mu władzę w lewej ręce i przechodził już do prawej (…) czarna melancholia niszczyła siły jego duszy i ciała zarazem — w innym oprac. tegoż tłumaczenia: „Bóle w biodrach przybrały na sile i odjęły mu władzę w prawej nodze, żwirowaty piasek zaczął kaleczyć mu pęcherz, chiragra powykrzywiała palce lewej ręki i zaczęła zagrażać palcom prawej, na koniec najczarniejsza melancholia zniszczyła siły jego duszy i ciała zarazem”. [przypis edytorski]
paraliż postępowy (daw.) — porażenie postępujące, późne objawy kiły obejmujące narządy wewnętrzne i układ nerwowy. [przypis edytorski]
paraliż postępowy — ostatnie stadium jednej z chorób wenerycznych. [przypis edytorski]
paralogizm — nieświadomie błędne rozumowanie prowadzące do fałszywego wniosku; „paralogizmy czystego rozumu” krytykował Kant w Krytyce czystego rozumu. [przypis edytorski]
paralogizm — nieświadomie błędne rozumowanie prowadzące do fałszywego wniosku; tu mowa zapewne o krytyce „paralogizmów czystego rozumu” wyrażonej przez Kanta w Krytyce czystego rozumu. [przypis edytorski]
Paralos — służbowy okręt państwowy [Aten], który przybył z wieścią o klęsce poniesionej nad Ajgospotamoj. [przypis tłumacza]
paralusa (daw.) — paraliż; do paralusa: do cholery, do diabła. [przypis edytorski]
paralusz (daw., gw.) — paraliż. [przypis edytorski]
