Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 159624 przypisów.
panu — w wyd. I, II i III: „panie”. Czubek objaśnia, że w kopii pierwszą wersję: „panu” poprawiono na: „panie”, skąd błąd przeszedł do edycji drukowanych. Skażony tekst poprawił Tarnowski, za nim Czubek i następne wydania. [przypis redakcyjny]
panwia (daw.) — a. panew: metalowe naczynie używane w warzelniach soli. [przypis edytorski]
pan Władysław — Żeleński, mąż Wandy. [przypis redakcyjny]
Pan wojewoda z Gontą kończy dzieło — wojewoda Stempkowski poskromił bunt ukraiński. Trzeba wyznać, że kary nie ustępowały w srogości zbrodniom przestępców; one rozjątrzyły jeszcze bardziej, niż przestraszyły, lud ukraiński. [przypis autorski]
pan Wojski — Wojski (tribunus) bywał niegdyś z urzędu opiekunem żon i dzieci szlachty w czasie pospolitego ruszenia. Od dawnego czasu urząd ten bez obowiązków stał się tytularnym. W Litwie jest zwyczajem, iż osobom poważnym nadaje się przez grzeczność jakikolwiek tytuł dawny. Mianują na przykład sąsiedzi przyjaciela swego Oboźnym, Stolnikiem lub Podczaszym. Rząd rosyjski zabraniał podobnych tytułów i pragnąłby je śmiesznością okryć, a wprowadzić na ich miejsce tytułowanie podług rang swojej hierarchii, do której Litwini dotąd wielki wstręt mają. [przypis autorski]
pan wygląda zmęczony — dziś raczej: pan wygląda na zmęczonego. [przypis edytorski]
pan Wyspiański — jest to, zdaje się, satyra na Tomasza Corneille, miernego pisarza a brata wielkiego tragika, który przybrał do nazwiska przydomek l'Isle (z Wyspy). [przypis tłumacza]
Panyczu (…) żdaty (daw. gw. ukr.) — Paniczu! Puśćcie mnie do jaśnie oświeconego, bo ja nie mogę czekać. [przypis edytorski]
pany — dziś popr. forma D. lm: panów. [przypis edytorski]
pany — dziś popr. forma N. lm: panami. [przypis edytorski]
pany Lachy — panowie Polacy. [przypis edytorski]
pany, mieszczany — dziś: panowie, mieszczanie. [przypis edytorski]
Pany Rady — rajcy, radni, zarząd miasta. [przypis edytorski]
pany (starop. forma) — dziś: N.lm: (między) panami. [przypis edytorski]
panystė — buvimas pana, netekėjusia. [przypis edytorski]
Pan Zgoda — woźny, oficer gwardii Filipota. [przypis edytorski]
pan z swą panią i rodziną całą — Św. Franciszek z ubóstwem i swymi współzakonnikami. [przypis redakcyjny]
Pao de Azucar, popr.: Pão de Açúcar – Głowa Cukru, góra w Rio de Janeiro w Brazylii, położona nad zatoką Guanabara, wznosząca się na wys. 396 m n.p.m., mająca kształt, jaki do pocz. XX w. nadawano cukrowi rafinowanemu na potrzeby handlu: stożkowatej bryły z zaokrąglonym wierzchołkiem. [przypis edytorski]
Paoli, Pasquale (1725–1807) — bohater narodowy Korsyki, przywódca pierwszego i jedynego niepodległego państwa korsykańskiego (1755–1769); syn Giacinto Paoliego, przywódcy powstania przeciw Genui z roku 1729; przeciwnik polityczny Napoleona Bonapartego. [przypis edytorski]
paolo — dawna moneta włoska wprowadzona przez papieża Pawła III. [przypis edytorski]
Paolo Veronese (1528–1588) — włoski malarz renesansowy. [przypis edytorski]
papabilis (łac.) — ten, który prawdopodobnie zostanie wybrany na papieża. [przypis edytorski]
papacha — futrzana czapka męska zaopatrzona w nauszniki. [przypis edytorski]
papa (daw.) — ojciec, tatuś. [przypis edytorski]
papagaj — papuga. [przypis edytorski]
Papagos — Papież. [przypis tłumacza]
papajas — dziś popr.: papaja (melonowiec właściwy), przypominająca drzewo bylina o gruszkowatych, jadalnych owocach, pochodząca z Ameryki Płd, Śr. oraz płd. rejonów Ameryki Płn. [przypis edytorski]
Papa — komedia Gastona Armana de Caillaveta i Roberta de Flersa z 1911. [przypis edytorski]
papa Pławicki — bohater z Rodziny Połanieckich; szlachcic, wdowiec, ojciec Maryni Pławickiej, który zwleka ze zobowiązaniem finansowym wobec Stanisława Połanieckiego, co doprowadza do utraty rodowego majątku w Krzemieńcu. [przypis edytorski]
Paparrigopoulos, Constantine (1815–1891) — grecki historyk uważany za twórcę współczesnej historiografii greckiej. [przypis edytorski]
papatacz — ciastko drożdżowe z rodzynkami i cynamonem. [przypis edytorski]
papatacz — rodzaj ciasta lub ciastka drożdżowego z rodzynkami i cynamonem. [przypis edytorski]
papa — tu: tato, ojciec. [przypis edytorski]
papcoń — człowiek niezgrabny. [przypis autorski]
Papée, Kazimierz (1889–1979) — polski dyplomata, Komisarz Generalny RP w Wolnym Mieście Gdańsku w l. 1932–1936. [przypis edytorski]
Pape-Carpantier, Maria (1815–1878) — fr. działaczka wychowania przedszkolnego, założycielka szkoły dla pracowników ochronek, postulowała grupowanie dzieci według wieku. [przypis edytorski]
Papeligossa — kraj, gdzie się dworuje z papieża. [przypis tłumacza]
Papen, Franz von (1879–1969) — niemiecki polityk, dyplomata; członek katolickiej Partii Centrum, związany ze środowiskiem junkrów i wielką finansjerą; od 1932 kanclerz Rzeszy na czele rządu o profilu skrajnie konserwatywnym, objął Prusy zarządem komisarycznym, utorował drogę do władzy NSDAP; od 1933 wicekanclerz w pierwszym rządzie Hitlera; negocjował i podpisał w imieniu władz Rzeszy konkordat z Watykanem; w 1934 zrezygnował z urzędu wicekanclerza, pełnił funkcje ambasadora w Austrii, następnie w Turcji. [przypis edytorski]
Papen, Franz von (1879–1969) — polityk niemiecki, w 1933 r. utorował Hitlerowi drogę do władzy. Za czasów III Rzeszy pracował w dyplomacji. [przypis edytorski]
paper chase (ang.) — podchody: gra terenowa, w której jedna osoba lub grupa ucieka, pozostawiając po drodze ślady i wskazówki, a podążająca za nią grupa ma za zadanie ją złapać. [przypis edytorski]
Papfigowie — wedle jednych komentatorów protestanci, wedle drugich wprost Niemcy. [przypis tłumacza]
papiéżu — dziś popr. forma C. lp: papieżowi. [przypis edytorski]
Papieńka!… (ros.) — Tatusiu! Tatusiu! Tu mnie obrażają! [przypis redakcyjny]
papierki — banknoty. [przypis autorski]
papier klozetowy — dziś: papier toaletowy. [przypis edytorski]
papier-mâché (fr.) — dająca się formować, twardniejąca po wysuszeniu masa papierowa z domieszką kleju i gipsu, używana jako surowiec do wyrobu zabawek, masek itp. [przypis edytorski]
papier mâché, (fr.) — masa papierowa, używana do wyrobu opakowań i dekoracji. [przypis edytorski]
papier–mâché — masa modelarska na bazie rozdrobnionego papieru i substancji wiążącej, zwykle kleju lub gipsu. [przypis edytorski]
papier maché — masa papierowa z domieszką kleju i gipsu, używana do wyrobu opakowań, dekoracji, zabawek, kukiełek itp. [przypis edytorski]
papier-maché — masa z rozdrobnionego papieru połączonego z klejem lub gipsem, służąca m. in. do wykonywania masek bądź kukieł. [przypis edytorski]
papierowe czasy — okres dewaluacji pieniędzy papierowych, drukowanych w nadmiarze przez rząd rosyjski w czasie wojny z Turcją. [przypis redakcyjny]
papier welinowy — cienki, gładki papier wysokiej jakości. [przypis edytorski]
papier welinowy — luksusowy papier, bardzo gładki i cienki. [przypis redakcyjny]
Papież Aleksander tak samo czynił (…) — Papież Aleksander V, który nie gardził rozkoszami stołu. [przypis tłumacza]
papież Bonifacy — Bonifacy VIII wstąpił na tron papieski w r. 1294, uzyskawszy podstępem abdykację Celestyna V. Dante, którego próbował zgładzić, umieścił go w swoim Piekle. [przypis tłumacza]
Papież Jan XXIII, własc. Antypapież Jan XXIII — Baldassare Cossa (ok. 1365–1419), jeden z 3 urzędujących ówcześnie papieży, tzw. obediencji pizańskiej, popierany przez część państw europejskich, w tym przez Polskę. W tym samym czasie w Rzymie papieżem był Grzegorz XII, a w Awinionie Benedykt XIII. Takie rozbicie władzy papieskiej nosiło nazwę wielkiej schizmy zachodniej i trwało od 1378 do 1417 r. Imię Jana XXIII przybrał w XX w. Angelo Giuseppe Roncalli (1881–1963), papież w latach 1958–1963. [przypis edytorski]
papież Klemens — papież Klemens VII (1533). [przypis tłumacza]
Papież Mikołaj Wielki w liście do Bułgarów energicznie torturę potępiał… — Vacandard, op. cit., s. 175–6. [przypis autorski]
papież — Papież Liberiusz po długim wzdraganiu podpisał potępienie w r. 357. [przypis tłumacza]
papież — Pius XI (1857–1939): nuncjusz apostolski w Polsce w latach 1919–1921, papież od 1922, od 1929 władca państwa Watykan, utworzonego na podst. traktatów laterańskich, zawartych z rządem Mussoliniego. [przypis edytorski]
papież — Sykstus V został papieżem w roku 1585, w sześćdziesiątym ósmym roku życia, panował pięć lat i cztery miesiące: uderzające jest jego podobieństwo do Napoleona. [przypis autorski]
Papież umarł (…) — Klemens XIV, autor bulli z d. 21 czerwca 1773, znoszącej zakon jezuitów. [przypis tłumacza]
papież widział papieża i uścisk dwu-papieski widziany był w Watykanu sali — Mowa o wizycie cara Mikołaja w Watykanie. [przypis redakcyjny]
papież — wówczas Pius IX, konserwatysta. [przypis edytorski]
papieżyca Joanna — legendarna kobieta, żyjąca rzekomo w IX w., która ukrywając swoją płeć, zdobyła wysoką pozycję kościelną i ostatecznie została papieżem. [przypis edytorski]
papieżyca — papieżyca Joanna, legendarna kobieta, żyjąca rzekomo w IX w., która ukrywając swoją płeć, zdobyła wysoką pozycję kościelną i ostatecznie została papieżem. [przypis edytorski]
papilot — kawałek zwiniętego papieru, na którym zakręca się loki. [przypis edytorski]
papiloty — kawałki papieru stosowane do zakręcania loków. [przypis edytorski]
papiloty — niewielkie kawałki zwiniętego papieru lub szmatek służące do zakręcania włosów; włosy nawinięte na takie ruloniki. [przypis edytorski]
Papimania — por. ks. IV. [przypis tłumacza]
papinek (daw.) — delikatniś; maminsynek. [przypis edytorski]
papirosas (lenk.) — cigaretė. [przypis edytorski]
papirusy wypełnione pismem klinowym — w rzeczywistości pismem klinowym, używanym w starożytności na Bliskim Wschodzie, nie pisano na papirusie: złożone z klinów znaki tworzono, dociskając końcówkę rylca do powierzchni tabliczki z gliny. [przypis edytorski]
papiści (daw., pogardl.) — katolicy. [przypis edytorski]
papiści (pogardl.) — katolicy. [przypis edytorski]
papista — katolik, zwolennik papieża. [przypis edytorski]
papizm — tu: używane dawniej przez protestantów określenie katolicyzmu. [przypis edytorski]
papką i czapką — wyrażenie czapką, papką, chlebem i solą ludzi sobie niewolą oznacza jednanie sobie przyjaciół gościnnością, ale i zmuszanie ich do rewanżu. [przypis edytorski]
Papkin — bohater komedii Zemsta (1834 r.) Aleksandra Fredry; kłamliwy, błazeński i tchórzliwy samochwała. [przypis edytorski]
paplarstwo (daw.) — paplanina. [przypis edytorski]
Paplecka — jeden z komicznych typów popularnych Ramotek Wilkońskiego. [przypis redakcyjny]
papojka — pijatyka. [przypis autorski]
Pappe satan! pappe satan! aleppe — wers rozpoczynający Pieśń VII części Piekło w Boskiej Komedii Dantego; pełni on funkcję inwokacji skierowanej do Szatana, formułę przyzywającą władcę piekieł albo niezrozumiałe przekleństwo, którym Pluton wita przybyszów (Dantego i Wergiliusza) w czwartym kręgu piekielnym, przeznaczonym dla skąpców i rozrzutników. Z trzech słów składających się na ów wers „satan” jest jedynym rzeczywiście istniejącym i rozpoznawalnym wyrazem; pozostałe są zniekształcone i różnie interpretowane. „Pape” może być kojarzone ze znaczeniem „ojciec”, zaś „aleppe” niektórzy badacze uznają za zdeformowane „alef”, czyli nazwę pierwszej litery hebrajskiego alfabetu. [przypis edytorski]
papraczka — czas dżdżysty i błotnisty. [przypis autorski]
papratimas — įprotis. [przypis edytorski]
paproszyć — dziś: patroszyć. [przypis edytorski]
Papuasi — tubylcy Nowej Gwinei oraz innych wysp Oceanii. [przypis redakcyjny]
Papuas — przedstawiciel rdzennych plemion Nowej Gwinei. [przypis edytorski]
Papuazja — dwie wielkie wyspy stanowiące Oceanię oddzieloną od Australii na południe Cieśniną Torresa. Kilka mniejszych jeszcze liczy się także do Papuazji. [przypis redakcyjny]
papugę, pawia — aluzja do rodzącej się wówczas sztuki ornamentacyjnej, reprezentowanej przez wystrzyganki Karola Frycza. [przypis redakcyjny]
papugi, o której opowiada w swych Pamiętnikach kawaler Temple — William Temple (1628–1690) był wybitnym dyplomatą, znienawidzonym przez teologów anglikańskich za wolnomyślne przekonania. Biskup Burnet zarzucał mu, że hołdował materializmowi, uważając religię za dobrą jedynie dla ludu, nie dbając zgoła o życie przyszłe i należąc do wielbicieli nauki Kolfutsego. Temple napisał, prócz Pamiętników, szereg dzieł o treści politycznej i historycznej oraz szkiców literackich i filozoficznych, zebranych później w dwóch tomach pt. Miscellanea. [przypis tłumacza]
papulaty — tłusty na twarzy. [przypis autorski]
papuoša — puošmena. [przypis edytorski]
Papus i Lulianus — tradycyjnie: męczennicy żydowscy z II w., cadycy, którzy oddali swoje życia cesarzowi rzymskiemu Trajanowi, żeby uratować pozostałą społeczność żydowską. [przypis edytorski]
paputžandis — pasipūtęs žmogus. [przypis edytorski]
papuży — dziś popr.: papuzi. [przypis edytorski]
papuzić się — zielenić się, barwić. [przypis redakcyjny]
Papyron — Παπυρών, miejscowość nieznana (rzeka?). Graetz za Epifaniuszem czyta Καπυρών („das doch eher semitisch klingt”, Geschichte der Juden III, 158). [przypis tłumacza]
paquebot (fr.) — duży statek pasażerski. [przypis edytorski]
parą albo czterema końmi odniesie zwycięstwo w Olimpii — na igrzyskach olimpijskich. [przypis edytorski]
