Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 471 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 159624 przypisów.
panreligia — wszechreligia; neologizm z użyciem jako przedrostka gr. słowa pan: wszystko. [przypis edytorski]
pan Różański — Michał Krasiński (1712–1784), podkomorzy różański, jeden z wodzów konfederacji barskiej. [przypis edytorski]
pan Roman — Rostworowski. [przypis redakcyjny]
Pan świętobliwy — król Zygmunt August. [przypis redakcyjny]
Pan święty — Święty Piotr. [przypis redakcyjny]
Pansa — Paolo Pansa, uczony Genueńczyk, nauczyciel niefortunnego spiskowca, Jana Ludwika Fiesco. [przypis redakcyjny]
pan Seweryn — poseł rosyjski w Bernie. [przypis redakcyjny]
pan Shandy — bohater powieści angielskiej Sterne'a z XVIII w. (Życie Tristrama Shandy). [przypis tłumacza]
pan się też bił z Niemcami w swej klasie — obaj panowie rozmawiali ze sobą po niemiecku i ustęp ten brzmiał w niemczyźnie: „Sie haben sich damals auch mit den deutschen Mitschülern gerauft”. [przypis autorski]
panslawista — członek ruchu kulturalno-politycznego, powstałego w Czechach na początku XIX wieku, dążącego do zjednoczenia politycznego, gospodarczego i kulturalnego Słowian. [przypis edytorski]
panslawizm — doktryna polityczna, wedle której narody słowiańskie powinny się zjednoczyć, często przywoływana przez polityków carskiej Rosji. [przypis edytorski]
panslawizm — ruch polityczny i ideowy w XIX w., który dążył do zjednoczenia Słowian. [przypis edytorski]
panslawizm — ruch polityczny w XIX w., dążący do zjednoczenia wszystkich narodów słowiańskich; jedna z najważniejszych odmian panslawizmu propagowała przywództwo Rosji carskiej wśród zjednoczonych Słowian. [przypis edytorski]
panslawizm (z gr.) — ruch polityczny w XIX w., dążący do zjednoczenia wszystkich narodów słowiańskich; jedna z najważniejszych odmian panslawizmu propagowała przywództwo Rosji carskiej wśród zjednoczonych Słowian. [przypis edytorski]
pan sochaczowski — Śladkowski; „pan” z przymiotnikiem, urobionym od grodu, oznacza kasztelana, tu np.: kasztelan sochaczewski. [przypis redakcyjny]
pan Stefan — Witwicki, chory śmiertelnie na ospę; umarł 19 kwietnia 1847 r. [przypis redakcyjny]
Pan Sylwan, Silvanus (mit. gr. i rzym.) — bóg lasów i łąk, odpowiednik gr. Pana. [przypis edytorski]
pan syndyk, pan prefekt, pan asesor — urzędnicy władz miejskich i sądowych. [przypis edytorski]
Pan Tadeusz czyli ostatni zajazd na Litwie — za czasów Rzeczypospolitéj Polskiej egzekwowanie wyroków sądowych było bardzo trudne w kraju, gdzie władza wykonawcza nie miała prawie żadnej policji pod swymi rozkazami, a obywatele możni trzymali nadworne pułki, niektórzy nawet, jak książęta Radziwiłłowie, kilkunastotysięczne wojska. Żałujący więc, uzyskawszy dekret, musiał po egzekucją udawać się do stanu rycerskiego, to jest do szlachty, przy której była także władza wykonawcza. Zbrojni krewni, przyjaciele i powietnicy ciągnęli z dekretem w ręku i w towarzystwie woźnego, zdobywali (często nie bez rozlewu krwi) dobra przysądzone żałującemu, które woźny legalnie tradował lub w posesją oddawał. Taka egzekucja zbrojna dekretu nazywała się zajazdem. W dawnych czasach, póki szanowano prawa, najmożniejsi panowie nie śmieli się opierać wyrokom; rzadko zdarzały się zbrojne napaści, a gwałt prawie nigdy nie uszedł bezkarnie. Zepsucie publicznych obyczajów w Rzeczypospolitej namnożyło zajazdów, które ciągle mieszały spokojność Litwy. [przypis autorski]
Pan Tadeusz — Pan Tadeusz, czyli Ostatni zajazd na Litwie. Historia szlachecka z roku 1811 i 1812 we dwunastu księgach wierszem, poemat Adama Mickiewicza wydany w 1834 w Paryżu; polska epopeja narodowa. [przypis edytorski]
Pan Tadeusz — poemat autorstwa Adama Mickiewicza (1798–1855). [przypis edytorski]
Pantagias — mała rzeka na wschodnim wybrzeżu Sycylii, wpadająca do morza między Megarą a Syrakuzami. [przypis edytorski]
Pantagruel był jego wynalazcą: nie (…) samej rośliny, ale pewnego jej użytku — Stryczek. [przypis tłumacza]
Pantagrueliczne przepowiednie — R. przez kilkanaście lat z rzędu wydawał, prawdopodobnie dla celów zarobkowych, almanachy, takie jakich pełno miało odbyt w owych czasach. Ciekawym tedy jest dokumentem niniejsza parodia tej mądrości kalendarzowej, również jego pióra. Datuje ona z r. 1533, zatem powstała prawdopodobnie po I-szej ks. „Pantagruela”, a przed „Gargantuą”. W tych krótkich rozdziałach mieści się, jak w zalążku, wiele rysów satyrycznych które później w wielkim dziele R. tak wspaniale miały się rozwinąć. [przypis tłumacza]
Pantagruel (…) otrzymał list od ojca swego Gargantui — List ten, kreślony przez Rabelais'go zupełnie poważnie, charakterystyczny jest dla owego upojenia wiedzą tryskającą naraz z tylu nowych źródeł (humanizm, odkrycie nowych światów, rozwój sztuki drukarskiej), właściwego epoce odrodzenia. Plan nauk, jaki zakreśla tutaj Gargantua swemu synowi, widzimy w znacznej części przeprowadzony w praktyce w ks. I (jak wiadomo powstałej później niż I. część Pantagruela). [przypis tłumacza]
Pantagruel — Pantagruel nie jest, jak Gargantua, popularną postacią legendy, wszelako słowo to, zanim użył go Rabelais dla swego bohatera, znane było w języku francuskim jako imię własne i jako imię pospolite. Jako imię własne oznacza diabła występującego nieraz w misteriach średniowiecznych, którego główną sztuczką jest wzbudzać pragnienie. Jako imię pospolite oznacza silny ból gardła, rodzaj gwałtownej anginy. Aluzje do obu znaczeń wielokrotnie pojawiają się w tekście Pantagruela. [przypis tłumacza]
Pantagruel, Panurg — postacie z satyrycznej powieści Rabelego p. t. Gargantua i Pantagruel. [przypis tłumacza]
Pantagruel — syn Gargantui z powieści Gargantua i Pantagruel François Rabelais'go. [przypis edytorski]
Pantalone — postać (maska komiczna) z wł. komedii dell'arte, bogaty stary człowiek chcący poślubić młodą dziewczynę, zadufany w sobie, kochliwy staruszek. [przypis edytorski]
pantalony (daw.) — spodnie. [przypis edytorski]
pantalony (daw.) — spodnie. [przypis redakcyjny]
pantalony (daw.) — spodnie, zwł. zbyt szerokie lub zbyt obcisłe. [przypis edytorski]
pantalony (z fr., daw.) — dziś: spodnie. [przypis edytorski]
Honoré de Balzac, Stracone złudzenia, Wielki człowiek z prowincji w Paryżu
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
pantalony (z fr., daw.) — spodnie. [przypis edytorski]
pantalony (z fr., daw.) — spodnie, zwłaszcza zbyt szerokie. [przypis edytorski]
pantanatos (z gr.) — wszechśmierć. [przypis edytorski]
Panta rei! (gr.) — „Wszystko płynie!”, słowa przypisywane Heraklitowi z Efezu (540–475 p.n.e.), filozofowi gr., który uważał, że główną cechą rzeczywistości jest zmienność, a żywiołem ją budującym — ogień. [przypis edytorski]
panta rhei (gr.) — wszystko płynie, wszystko się zmienia. [przypis redakcyjny]
pantarka — perliczka, perlica zwyczajna, zwana daw. kurą afrykańską. [przypis edytorski]
pantarka — perliczka. [przypis edytorski]
pantarka — perliczka, ptak z rzędu kuraków. [przypis edytorski]
Pan Tartufe (wymawia się: Tartüf) — Od tej chwili aż do pojawienia swego w trzecim akcie Tartufe jest nieustannym przedmiotem rozmów, a sprzeczność sądów o nim zaostrza naszą ciekawość, tak iż zjawienie się jego w akcie trzecim jest jednym z najsilniejszych efektów teatralnych. [przypis tłumacza]
Pantea (mit. gr.) — siostra Azji, szwagierka Prometeusza. [przypis edytorski]
Pantea (mit. gr.) — „wszechbogini”. [przypis edytorski]
Pantea — wyzwolona niewolnica cesarza Werusa. [przypis tłumacza]
panteistyczny — związany z wierzeniem, że Bóg jest we wszystkim, co materialne i duchowe, z poglądem, utożsamiającym Boga ze światem, z przyrodą. [przypis edytorski]
panteizm (filoz.) — pogląd utożsamiający Boga ze światem, z przyrodą. [przypis edytorski]
panteizm (filoz.) — pogląd utożsamiający Boga ze światem, z przyrodą. [przypis edytorski]
panteizm — pogląd filozoficzny, według którego bóg i wszechświat stanowią jedność bytową. [przypis edytorski]
panteizm — pogląd filoz.-relig. utożsamiający Boga z przyrodą. [przypis edytorski]
panteizm — pogląd utożsamiający Boga ze światem, z przyrodą. [przypis edytorski]
panteizm — Schopenhauer, IV. s. 18. [przypis redakcyjny]
panteizm ten przez filozofię Hegla zmierzał ku egoteizmowi i raził religijną cześć poety dla Boga… — przedmiotowi temu poświęcił bardzo dobrą rozprawę p. Strumiłło (Pojęcie Boga u Słowackiego, Eleusis, t. V). Warto ją przeczytać tym, którzy w Słowackim widzą tylko jednostronny panteizm. [przypis autorski]
panteizm — utożsamienie Boga z przyrodą. [przypis edytorski]
Panteon — budowla w Dzielnicy Łacińskiej w Paryżu, wzniesiona pod koniec XVIII w. jako kościół pod wezwaniem św. Genowefy, patronki Francji. [przypis edytorski]
Panteon — budowla w Paryżu, w Dzielnicy Łacińskiej, miejsce pochówku osób szczególnie zasłużonych dla Francji. [przypis edytorski]
Panteon — budynek w Paryżu, w Dzielnicy Łacińskiej, pełniący funkcję mauzoleum, w którym grzebie się wybitnych Francuzów. [przypis edytorski]
Panteon — budynek z czasów starożytnego Rzymu, pierwotnie świątynia poświęcona wszystkim bogom, obecnie kościół katolicki; miejsce pochówku królów włoskich. [przypis edytorski]
Panteon — okazała budowla (z drugiej połowy XVIII w.), pierwotnie kościół Św. Genowefy, później groby zasłużonych. W Panteonie jest pochowany Wolter, Rousseau, Hugo, Zola i inni. Z kopuły Panteonu (wys. 80 m), wznoszącego się na górze Św. Genowefy, rozciąga się malowniczy widok na Paryż. [przypis redakcyjny]
Panteon — okrągła świątynia na Polu Marsowym w Rzymie, ufundowana przez cesarza Hadriana w roku 125 na miejscu wcześniejszej z 27 r. p.n.e., zniszczonej w pożarze w 64 r. n.e. [przypis edytorski]
Panteon — świątynia w Rzymie, w której cześć oddawano wszystkim znanym bogom. [przypis redakcyjny]
Panteon — tu: budowla w Paryżu, w Dzielnicy Łacińskiej, miejsce pochówku osób szczególnie zasłużonych dla Francji. [przypis edytorski]
panteon (z gr. pan: wszystko, theoi: bogowie) — miejsce kultu poświęcone wszystkim bogom; historyczna budowla Panteonu w Rzymie to okrągła świątynia wzniesiona na Polu Marsowym w 125 r., za panowania cesarza Hadriana. [przypis edytorski]
panteon (z gr. pan: wszystko, theoi: bogowie) — w starożytności: świątynia poświęcona poświęcona wszystkim bogom; dziś przenośnie: ogół wybitnych osób w sztuce lub nauce. [przypis edytorski]
panteon (z gr.) — świątynia przeznaczona dla kultu wszystkich bogów. [przypis redakcyjny]
Pantera (…) — Pantera, lew i wilczyca, są to symbole trzech grzechów głównych, co zwykle każą trzy pory wieku człowieka: młodość, wiek dojrzały i starość. Pantera oznacza rozpustę zmysłową, lew pychę, a wilczyca łakomstwo czyli chciwość. [przypis redakcyjny]
Pantera z Batignolles — francuska grupa anarchistyczna, zał. w 1882. [przypis edytorski]
pantercza (daw.) — dziś popr.: panterza, przym. od wyrazu „pantera”. [przypis edytorski]
Panthémont — dawny klasztor sióstr augustianek w Paryżu; pod koniec XVIII w. jedna z najbardziej prestiżowych placówek wychowawczo-oświatowych dla dziewcząt z wyższych sfer i miejsce odpoczynku dla zamożnych dam. [przypis edytorski]
Panthèon littéraire (fr.) — panteon literacki, tj. zbiór najważniejszych dzieł (tu: ulubionych). [przypis edytorski]
Pantheja — małżonka Abradatasa, sprzymierzeńca asyryjskiego, dostała się do niewoli Cyrusa po pogromie Asyryjczyków, podczas nieobecności męża w obozie. Wspaniałomyślność Cyrusa wobec branki tak ją ujęła, że z wdzięczności wezwała męża, by się połączył z Cyrusem i wspierał go w wojnie przeciw Krezusowi, ciągnącemu na pomoc Asyrii. Cyrus przyjął Abradatasa zaszczytnie i powierzył mu dowództwo jednej części wojska. [przypis tłumacza]
Pantheos (gr.) — Wszech-Bóg. [przypis edytorski]
Pant — ojciec Euforba i Hyperenora. [przypis edytorski]
pantomima — nieme przedstawienie, w którym treść przekazywana jest za pomocą gestów, ruchów i mimiki. [przypis edytorski]
pantomima — nieme widowisko sceniczne. [przypis edytorski]
pantomima — widowisko teatralne, w którym treść sztuki przekazywana jest tylko poprzez gest, mimikę, taniec. [przypis edytorski]
pantomina — pantomima; nieme widowisko sceniczne, odgrywane przy użyciu mimiki, gestów i ruchów ciała. [przypis edytorski]
pantomina — przedstawienie o akcji dramatycznej, wyrażanej za pomocą mimiki, gestów i ruchów ciała. [przypis redakcyjny]
pantomina (z gr.) — pantomima; nieme widowisko sceniczne. [przypis edytorski]
pantopon (med.) — sztucznie otrzymywany narkotykowy środek przeciwbólowy otrzymywany z różnych alkaloidów zawartych w opium, wynaleziony w 1909. [przypis edytorski]
Pan — tu: Jezus Chrystus, Bóg. [przypis edytorski]
pan — tu: kasztelan. [przypis edytorski]
pan — tu: magnat. [przypis redakcyjny]
pantum a. pantun — malajska forma ludowego wiersza o czterowersowych strofach, w którym drugi i czwarty wers każdej strofy powtarzają się jako odpowiednio pierwszy i trzeci wers następnej strofy; zwykle na koniec pierwszy i trzeci wers pierwszej strofy, dotychczas niepowtórzone, stają się drugim i czwartym wersem ostatniej strofy, w odwróconej kolejności, w ten sposób ostatni wers wiersza jest taki sam jak pierwszy, a utwór zyskuje konstrukcję cykliczną. [przypis edytorski]
Pan — tu: przedstawiciel szlachty, posiadaczy ziemskich. [przypis edytorski]
pan — tu w znaczeniu stanowiska: kasztelan. [przypis redakcyjny]
panty — poroże jeleni wschodnioazjatyckich; jeszcze nieskostniałe, pokryte owłosionym naskórkiem. [przypis edytorski]
panty — wiosenne rogi jelenie. [przypis redakcyjny]
Panudes, Maksym (ok. 1255– ok. 1305) — uczony mnich grecki w XIV w. w Konstantynopolu. [przypis tłumacza]
panujący książę czeski — Sobiesław. [przypis edytorski]
…panujący nad dziewięcioma narodami — nagrobek autentyczny. [przypis autorski]
panujący — władca. [przypis edytorski]
panuje — w pierwodruku: pracuje. [przypis redakcyjny]
Panurga, kupującego barany od Jendorka — słynna scena z Pantagruela Rabelaise'go. [przypis tłumacza]
Panurg dał sobie przekłuć ucho prawe modą judajską — Panurg, do którego pełnej charakterystyki należeć będzie potężna doza tchórzostwa, szuka sposobu wykręcenia się od udziału w dalszych wyprawach wojennych. W tym celu daje sobie przekłuć ucho, czym, wedle prawa Mojżesza, uznaje się niewolnikiem Pantagruela; w tym celu wpada także na pomysł wstąpienia w związki małżeńskie. [przypis tłumacza]
Panurg — jeden z bohaterów powieści Rabelais'go Gargantua i Pantagruel. [przypis edytorski]
Panurg — od greckiego pan: wszystko i ergon: praca, dzieło (factotum). Imię to w tym znaczeniu spotyka się już u starożytnych. [przypis tłumacza]
Panurg — Postać ze słynnego dzieła Rabelais Pantagruel. [przypis tłumacza]
Panurg — postać z Gargantui i Pantagruela François Rabelais'go. [przypis edytorski]
Panu Spytkowi Jordanowi, na Melsztynie, kasztellanowi krakowskiemu, staroście przemyskiemu, kamionackiemu (…) — Pod tym nazwaniem przytacza Niesiecki Wawrzyńca Spytka Jordana, kasztelana krakow[skiego], starostę przemyskiego, kamionackiego i czechowskiego. Był on kaszt[elanem] sądeckim w 1549, a w rok potem już podskarbim w[ielkim] koronnym, w 1556 wojewodą sandomierskim, w 1563 krakowskim, na koniec w 1565 na kasztelanię krakowską postąpił. Chwalony z gładkiej wymowy, biegłości w prawie koronnym i miłości ku ojczyźnie. Pisał się ten Wawrzyniec z Melsztyna, który matka jego z Tarnowskich i Jarosławskich jedynaczka w dom Jordanów wniosła. Z Anny, córki Miko[łaja] Sieniawskiego, w[ojewo]dy ruskiego, hetmana w[ielkiego] koronnego, miał 5 córek. Umarł 1565 r. pochowany w Krakowie u św. Katarzyny, gdzie kaplicę przodków grób przyozdobił. [przypis redakcyjny]
