Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia

Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 159532 przypisów.

panteizm (filoz.) — pogląd utożsamiający Boga ze światem, z przyrodą. [przypis edytorski]

panteizm — pogląd filozoficzny, według którego bóg i wszechświat stanowią jedność bytową. [przypis edytorski]

panteizm — pogląd filoz.-relig. utożsamiający Boga z przyrodą. [przypis edytorski]

panteizm — pogląd utożsamiający Boga ze światem, z przyrodą. [przypis edytorski]

panteizm — Schopenhauer, IV. s. 18. [przypis redakcyjny]

panteizm ten przez filozofię Hegla zmierzał ku egoteizmowi i raził religijną cześć poety dla Boga… — przedmiotowi temu poświęcił bardzo dobrą rozprawę p. Strumiłło (Pojęcie Boga u Słowackiego, Eleusis, t. V). Warto ją przeczytać tym, którzy w Słowackim widzą tylko jednostronny panteizm. [przypis autorski]

panteizm — utożsamienie Boga z przyrodą. [przypis edytorski]

Panteon — budowla w Dzielnicy Łacińskiej w Paryżu, wzniesiona pod koniec XVIII w. jako kościół pod wezwaniem św. Genowefy, patronki Francji. [przypis edytorski]

Panteon — budowla w Paryżu, w Dzielnicy Łacińskiej, miejsce pochówku osób szczególnie zasłużonych dla Francji. [przypis edytorski]

Panteon — budynek w Paryżu, w Dzielnicy Łacińskiej, pełniący funkcję mauzoleum, w którym grzebie się wybitnych Francuzów. [przypis edytorski]

Panteon — budynek z czasów starożytnego Rzymu, pierwotnie świątynia poświęcona wszystkim bogom, obecnie kościół katolicki; miejsce pochówku królów włoskich. [przypis edytorski]

Panteon — okazała budowla (z drugiej połowy XVIII w.), pierwotnie kościół Św. Genowefy, później groby zasłużonych. W Panteonie jest pochowany Wolter, Rousseau, Hugo, Zola i inni. Z kopuły Panteonu (wys. 80 m), wznoszącego się na górze Św. Genowefy, rozciąga się malowniczy widok na Paryż. [przypis redakcyjny]

Panteon — okrągła świątynia na Polu Marsowym w Rzymie, ufundowana przez cesarza Hadriana w roku 125 na miejscu wcześniejszej z 27 r. p.n.e., zniszczonej w pożarze w 64 r. n.e. [przypis edytorski]

Panteon — świątynia w Rzymie, w której cześć oddawano wszystkim znanym bogom. [przypis redakcyjny]

Panteon — tu: budowla w Paryżu, w Dzielnicy Łacińskiej, miejsce pochówku osób szczególnie zasłużonych dla Francji. [przypis edytorski]

panteon (z gr. pan: wszystko, theoi: bogowie) — miejsce kultu poświęcone wszystkim bogom; historyczna budowla Panteonu w Rzymie to okrągła świątynia wzniesiona na Polu Marsowym w 125 r., za panowania cesarza Hadriana. [przypis edytorski]

panteon (z gr. pan: wszystko, theoi: bogowie) — w starożytności: świątynia poświęcona poświęcona wszystkim bogom; dziś przenośnie: ogół wybitnych osób w sztuce lub nauce. [przypis edytorski]

panteon (z gr.) — świątynia przeznaczona dla kultu wszystkich bogów. [przypis redakcyjny]

Pantera (…) — Pantera, lew i wilczyca, są to symbole trzech grzechów głównych, co zwykle każą trzy pory wieku człowieka: młodość, wiek dojrzały i starość. Pantera oznacza rozpustę zmysłową, lew pychę, a wilczyca łakomstwo czyli chciwość. [przypis redakcyjny]

Pantera z Batignolles — francuska grupa anarchistyczna, zał. w 1882. [przypis edytorski]

pantercza (daw.) — dziś popr.: panterza, przym. od wyrazu „pantera”. [przypis edytorski]

Panthémont — dawny klasztor sióstr augustianek w Paryżu; pod koniec XVIII w. jedna z najbardziej prestiżowych placówek wychowawczo-oświatowych dla dziewcząt z wyższych sfer i miejsce odpoczynku dla zamożnych dam. [przypis edytorski]

Panthèon littéraire (fr.) — panteon literacki, tj. zbiór najważniejszych dzieł (tu: ulubionych). [przypis edytorski]

Pantheja — małżonka Abradatasa, sprzymierzeńca asyryjskiego, dostała się do niewoli Cyrusa po pogromie Asyryjczyków, podczas nieobecności męża w obozie. Wspaniałomyślność Cyrusa wobec branki tak ją ujęła, że z wdzięczności wezwała męża, by się połączył z Cyrusem i wspierał go w wojnie przeciw Krezusowi, ciągnącemu na pomoc Asyrii. Cyrus przyjął Abradatasa zaszczytnie i powierzył mu dowództwo jednej części wojska. [przypis tłumacza]

Pantheos (gr.) — Wszech-Bóg. [przypis edytorski]

Pant — ojciec Euforba i Hyperenora. [przypis edytorski]

pantomima — nieme przedstawienie, w którym treść przekazywana jest za pomocą gestów, ruchów i mimiki. [przypis edytorski]

pantomima — nieme widowisko sceniczne. [przypis edytorski]

pantomima — widowisko teatralne, w którym treść sztuki przekazywana jest tylko poprzez gest, mimikę, taniec. [przypis edytorski]

pantomina — pantomima; nieme widowisko sceniczne, odgrywane przy użyciu mimiki, gestów i ruchów ciała. [przypis edytorski]

pantomina — przedstawienie o akcji dramatycznej, wyrażanej za pomocą mimiki, gestów i ruchów ciała. [przypis redakcyjny]

pantomina (z gr.) — pantomima; nieme widowisko sceniczne. [przypis edytorski]

pantopon (med.) — sztucznie otrzymywany narkotykowy środek przeciwbólowy otrzymywany z różnych alkaloidów zawartych w opium, wynaleziony w 1909. [przypis edytorski]

pantum a. pantun — malajska forma ludowego wiersza o czterowersowych strofach, w którym drugi i czwarty wers każdej strofy powtarzają się jako odpowiednio pierwszy i trzeci wers następnej strofy; zwykle na koniec pierwszy i trzeci wers pierwszej strofy, dotychczas niepowtórzone, stają się drugim i czwartym wersem ostatniej strofy, w odwróconej kolejności, w ten sposób ostatni wers wiersza jest taki sam jak pierwszy, a utwór zyskuje konstrukcję cykliczną. [przypis edytorski]

Pan — tu: przedstawiciel szlachty, posiadaczy ziemskich. [przypis edytorski]

pan — tu w znaczeniu stanowiska: kasztelan. [przypis redakcyjny]

panty — poroże jeleni wschodnioazjatyckich; jeszcze nieskostniałe, pokryte owłosionym naskórkiem. [przypis edytorski]

panty — wiosenne rogi jelenie. [przypis redakcyjny]

Panudes, Maksym (ok. 1255– ok. 1305) — uczony mnich grecki w XIV w. w Konstantynopolu. [przypis tłumacza]

panujący książę czeski — Sobiesław. [przypis edytorski]

…panujący nad dziewięcioma narodami — nagrobek autentyczny. [przypis autorski]

panujący — władca. [przypis edytorski]

panuje — w pierwodruku: pracuje. [przypis redakcyjny]

Panurga, kupującego barany od Jendorka — słynna scena z Pantagruela Rabelaise'go. [przypis tłumacza]

Panurg dał sobie przekłuć ucho prawe modą judajską — Panurg, do którego pełnej charakterystyki należeć będzie potężna doza tchórzostwa, szuka sposobu wykręcenia się od udziału w dalszych wyprawach wojennych. W tym celu daje sobie przekłuć ucho, czym, wedle prawa Mojżesza, uznaje się niewolnikiem Pantagruela; w tym celu wpada także na pomysł wstąpienia w związki małżeńskie. [przypis tłumacza]

Panurg — jeden z bohaterów powieści Rabelais'go Gargantua i Pantagruel. [przypis edytorski]

Panurg — od greckiego pan: wszystko i ergon: praca, dzieło (factotum). Imię to w tym znaczeniu spotyka się już u starożytnych. [przypis tłumacza]

Panurg — Postać ze słynnego dzieła Rabelais Pantagruel. [przypis tłumacza]

Panurg — postać z Gargantui i Pantagruela François Rabelais'go. [przypis edytorski]

Panu Spytkowi Jordanowi, na Melsztynie, kasztellanowi krakowskiemu, staroście przemyskiemu, kamionackiemu (…) — Pod tym nazwaniem przytacza Niesiecki Wawrzyńca Spytka Jordana, kasztelana krakow[skiego], starostę przemyskiego, kamionackiego i czechowskiego. Był on kaszt[elanem] sądeckim w 1549, a w rok potem już podskarbim w[ielkim] koronnym, w 1556 wojewodą sandomierskim, w 1563 krakowskim, na koniec w 1565 na kasztelanię krakowską postąpił. Chwalony z gładkiej wymowy, biegłości w prawie koronnym i miłości ku ojczyźnie. Pisał się ten Wawrzyniec z Melsztyna, który matka jego z Tarnowskich i Jarosławskich jedynaczka w dom Jordanów wniosła. Z Anny, córki Miko[łaja] Sieniawskiego, w[ojewo]dy ruskiego, hetmana w[ielkiego] koronnego, miał 5 córek. Umarł 1565 r. pochowany w Krakowie u św. Katarzyny, gdzie kaplicę przodków grób przyozdobił. [przypis redakcyjny]

panu — w wyd. I, II i III: „panie”. Czubek objaśnia, że w kopii pierwszą wersję: „panu” poprawiono na: „panie”, skąd błąd przeszedł do edycji drukowanych. Skażony tekst poprawił Tarnowski, za nim Czubek i następne wydania. [przypis redakcyjny]

panwia (daw.) — a. panew: metalowe naczynie używane w warzelniach soli. [przypis edytorski]

pan Władysław — Żeleński, mąż Wandy. [przypis redakcyjny]

Pan wojewoda z Gontą kończy dzieło — wojewoda Stempkowski poskromił bunt ukraiński. Trzeba wyznać, że kary nie ustępowały w srogości zbrodniom przestępców; one rozjątrzyły jeszcze bardziej, niż przestraszyły, lud ukraiński. [przypis autorski]

pan Wojski — Wojski (tribunus) bywał niegdyś z urzędu opiekunem żon i dzieci szlachty w czasie pospolitego ruszenia. Od dawnego czasu urząd ten bez obowiązków stał się tytularnym. W Litwie jest zwyczajem, iż osobom poważnym nadaje się przez grzeczność jakikolwiek tytuł dawny. Mianują na przykład sąsiedzi przyjaciela swego Oboźnym, Stolnikiem lub Podczaszym. Rząd rosyjski zabraniał podobnych tytułów i pragnąłby je śmiesznością okryć, a wprowadzić na ich miejsce tytułowanie podług rang swojej hierarchii, do której Litwini dotąd wielki wstręt mają. [przypis autorski]

pan wygląda zmęczony — dziś raczej: pan wygląda na zmęczonego. [przypis edytorski]

pan Wyspiański — jest to, zdaje się, satyra na Tomasza Corneille, miernego pisarza a brata wielkiego tragika, który przybrał do nazwiska przydomek l'Isle (z Wyspy). [przypis tłumacza]

Panyczu (…) żdaty (daw. gw. ukr.) — Paniczu! Puśćcie mnie do jaśnie oświeconego, bo ja nie mogę czekać. [przypis edytorski]

pany — dziś popr. forma D. lm: panów. [przypis edytorski]

pany — dziś popr. forma N. lm: panami. [przypis edytorski]

pany Lachy — panowie Polacy. [przypis edytorski]

pany, mieszczany — dziś: panowie, mieszczanie. [przypis edytorski]

Pany Rady — rajcy, radni, zarząd miasta. [przypis edytorski]

pany (starop. forma) — dziś: N.lm: (między) panami. [przypis edytorski]

panystė — buvimas pana, netekėjusia. [przypis edytorski]

Pan Zgoda — woźny, oficer gwardii Filipota. [przypis edytorski]

pan z swą panią i rodziną całą — Św. Franciszek z ubóstwem i swymi współzakonnikami. [przypis redakcyjny]

Pao de Azucar, popr.: Pão de Açúcar – Głowa Cukru, góra w Rio de Janeiro w Brazylii, położona nad zatoką Guanabara, wznosząca się na wys. 396 m n.p.m., mająca kształt, jaki do pocz. XX w. nadawano cukrowi rafinowanemu na potrzeby handlu: stożkowatej bryły z zaokrąglonym wierzchołkiem. [przypis edytorski]

Paoli, Pasquale (1725–1807) — bohater narodowy Korsyki, przywódca pierwszego i jedynego niepodległego państwa korsykańskiego (1755–1769); syn Giacinto Paoliego, przywódcy powstania przeciw Genui z roku 1729; przeciwnik polityczny Napoleona Bonapartego. [przypis edytorski]

paolo — dawna moneta włoska wprowadzona przez papieża Pawła III. [przypis edytorski]

Paolo Veronese (1528–1588) — włoski malarz renesansowy. [przypis edytorski]

papabilis (łac.) — ten, który prawdopodobnie zostanie wybrany na papieża. [przypis edytorski]

papacha — futrzana czapka męska zaopatrzona w nauszniki. [przypis edytorski]

papajas — dziś popr.: papaja (melonowiec właściwy), przypominająca drzewo bylina o gruszkowatych, jadalnych owocach, pochodząca z Ameryki Płd, Śr. oraz płd. rejonów Ameryki Płn. [przypis edytorski]

Papa — komedia Gastona Armana de Caillaveta i Roberta de Flersa z 1911. [przypis edytorski]

papa Pławicki — bohater z Rodziny Połanieckich; szlachcic, wdowiec, ojciec Maryni Pławickiej, który zwleka ze zobowiązaniem finansowym wobec Stanisława Połanieckiego, co doprowadza do utraty rodowego majątku w Krzemieńcu. [przypis edytorski]

Paparrigopoulos, Constantine (1815–1891) — grecki historyk uważany za twórcę współczesnej historiografii greckiej. [przypis edytorski]

papatacz — ciastko drożdżowe z rodzynkami i cynamonem. [przypis edytorski]

papatacz — rodzaj ciasta lub ciastka drożdżowego z rodzynkami i cynamonem. [przypis edytorski]

papa — tu: tato, ojciec. [przypis edytorski]

papcoń — człowiek niezgrabny. [przypis autorski]

Papée, Kazimierz (1889–1979) — polski dyplomata, Komisarz Generalny RP w Wolnym Mieście Gdańsku w l. 1932–1936. [przypis edytorski]

Pape-Carpantier, Maria (1815–1878) — fr. działaczka wychowania przedszkolnego, założycielka szkoły dla pracowników ochronek, postulowała grupowanie dzieci według wieku. [przypis edytorski]

Papeligossa — kraj, gdzie się dworuje z papieża. [przypis tłumacza]

Papen, Franz von (1879–1969) — niemiecki polityk, dyplomata; członek katolickiej Partii Centrum, związany ze środowiskiem junkrów i wielką finansjerą; od 1932 kanclerz Rzeszy na czele rządu o profilu skrajnie konserwatywnym, objął Prusy zarządem komisarycznym, utorował drogę do władzy NSDAP; od 1933 wicekanclerz w pierwszym rządzie Hitlera; negocjował i podpisał w imieniu władz Rzeszy konkordat z Watykanem; w 1934 zrezygnował z urzędu wicekanclerza, pełnił funkcje ambasadora w Austrii, następnie w Turcji. [przypis edytorski]

Papen, Franz von (1879–1969) — polityk niemiecki, w 1933 r. utorował Hitlerowi drogę do władzy. Za czasów III Rzeszy pracował w dyplomacji. [przypis edytorski]

paper chase (ang.) — podchody: gra terenowa, w której jedna osoba lub grupa ucieka, pozostawiając po drodze ślady i wskazówki, a podążająca za nią grupa ma za zadanie ją złapać. [przypis edytorski]

Papfigowie — wedle jednych komentatorów protestanci, wedle drugich wprost Niemcy. [przypis tłumacza]

papiéżu — dziś popr. forma C. lp: papieżowi. [przypis edytorski]

Papieńka!… (ros.) — Tatusiu! Tatusiu! Tu mnie obrażają! [przypis redakcyjny]

papierki — banknoty. [przypis autorski]

papier klozetowy — dziś: papier toaletowy. [przypis edytorski]

papier-mâché (fr.) — dająca się formować, twardniejąca po wysuszeniu masa papierowa z domieszką kleju i gipsu, używana jako surowiec do wyrobu zabawek, masek itp. [przypis edytorski]