Przypisy

Nogi mu rozedrzeć — [pedes] discindite, Niem. [przypis tłumacza]

Noli me tangere (łac.) — „Nie tykaj mnie” J 20, 17. [przypis tłumacza]

Nolo (…) leoni — Martialis, Epigrammata, X, 90, 9. [przypis tłumacza]

Nomen (…) citatus — Martialis, Epigrammata, IV, 29, 6. [przypis tłumacza]

Non agimur (…) priores — Horatius, Epistulae II, 2, 201. [przypis tłumacza]

Nonakris — źródło w Arkadii. [przypis tłumacza]

Non alia (…) linguae — Lucretius, De rerum natura, V, 1020. [przypis tłumacza]

Non alio (…) dolore — Lucretius, De rerum natura, III. [przypis tłumacza]

Non (…) aquae — Horatius, Odae, III, 10, 19. [przypis tłumacza]

Non (…) aspicient (łac.) — „Nic innego ojcowie nasi nie widzieli/ I wnuki nie zobaczą…” (Manilius, Astronomica, I, 529; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

Non (…) auxilium — Maximianus Pseudo-Gallus, Elegiae, I, 171, [przypis tłumacza]

non (…) carpebant — Livius Titus, Ab Urbe condita, XXXIV, 36. [przypis tłumacza]

non (…) certatur — cytat z nieznanego autora. [przypis tłumacza]

Non (…) concinnitas (łac.) — „Nie zdobi wcale męża misterna wytworność” (Seneca [Minor], Epistulae morales ad Lucilium, 115; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

Non (…) convivium — autor nieznany. [przypis tłumacza]

non (…) cupidi — Cicero, De officiis, II, I. [przypis tłumacza]

Non (…) discimus (łac.) — „Nie uczymy się dla życia, lecz dla szkoły” (Seneca [Minor], Epistulae morales ad Lucilium, 106; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

Non domus (…) podagram (łac.) — „Ni pałac, ni wieś luba, ani wory złota/ Nie odpędzą od pana chorego złej febry,/ Ani trosk od umysłu. Musi pan być zdrowym./ Jeśli chce swoich skarbów używać rozkosznie./ Kogo chuć i strach dręczy, wówczas tak go cieszy/ Dom lub mienie jak obraz kaprawego albo/ Okłady podagryka” (Horatius, Epistulae, I, 2, 47; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

non emolumento (…) decore — Cicero, De finibus bonorum et malorum I, 10. [przypis tłumacza]

Non enim (…) beati (łac.) — „Nie tylko pośród wesela, żartów, figlów, śmiechu, tego druha lekkomyślności, płuży sobie szczęście: nawet ludzie posępni bywają szczęśliwi przez swój hart i nieugiętość” (Cicero, De finibus bonorum et malorum, II, 20; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

non enim (…) parentes — Cicero, De officiis III, 23. [przypis tłumacza]

Non enim (…) sapientia est (łac.) — „Bo nie wystarcza zdobyć wiedzę, należy umieć ją wyzyskać” (Cicero, De finibus bonorum et malorum, I, 1; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

non enim ut quisque voluerit, erit omnium optimus, nisi etiam natura exstiterit: melior quidem recte erit — bo nie ten, kto by chciał, będzie ze wszystkich najlepszy, jeżeli nie posiada prócz tego i charakteru: lepszym pewnie, że będzie. [przypis tłumacza]

Non enim (…) volantes (łac.) — „Ani skarby drogocenne, ani pachoły/ Z toporami przy konsulu trosk nie umniejszą,/ A zgryzoty i w pałacu, gdzie strop rzeźbiony,/ Naprzykrzają się natrętnie” (Horatius, Odae, II, 16, 9; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

Non enim (…) voluit — Cicero, De divinatione, I, 18. [przypis tłumacza]

Non eos homicidas reputamus quod adversus excommunicatos (…) (łac.) — „Nie uważamy tych za mężobójców, którym zdarzyło się zabić kogoś z wyklętych z gorliwości dla katolickiej macierzy. [przypis tłumacza]

Non equidem (…) loquimur — Persius, V, 19. [przypis tłumacza]

Non est (…) dare — Seneca Theb. 1, 190. [przypis tłumacza]

Non est (…) gubernandum (łac.) — „Nie czas na słowa, gdzie czynów potrzeba” (Seneca [Minor], Epistulae morales ad Lucilium, 108; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

Non est hic homo a Deo, qui sabbatum non custodit. Alii: Quomodo potest homo peccator haec signa facere (łac.) — „Człowiek ten nie jest z Boga, bo nie strzeże sabatu. A drudzy: Jakoż może człowiek grzeszny czynić takie znaki?”. [przypis tłumacza]

Non (…) extra — Persius, Satirae I, 5. [przypis tłumacza]

Non fecit taliter omni nationi (łac.) — Ps 147, 20: „Nie uczynił tak żadnemu narodowi. [przypis tłumacza]

Non (…) gloriam — Psalm 113: 1. [przypis tłumacza]

Non habemus regem nisi Caesarem (łac.) — J 19, 15: „Nie mamy króla prócz Cezara”. [przypis tłumacza]

Non iam (…) cervus — Lucretius, De rerum natura, III, 612. [przypis tłumacza]

Non (…) inquit — Horatius, Satirae, II, 2, 19. [przypis tłumacza]

Non (…) manus (łac.) — „Ni tyrana srogie lica./ Ni południa nawałnica,/ Co tam ponad Adrią zieje,/ Ni Jowisza groźna dłoń,/ Która piorunami sieje,/ Mężnej myśli nie ustraszy!” (Horatius, Odae, III, 3, 3; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

non (…) modus — Cicero, Paradoxa stoicorum, VI, 3. [przypis tłumacza]

Nonne (…) metuque (łac.) — „Czy nie widzimy, jako natura niczego/ Nie pragnie więcej dla się, jak by z ciała zniknął/ Ból precz, a duch swobodnie by używał myśli/ I miłych zmysłom wrażeń, bez trosk i obawy?” (Lucretius, De rerum natura, II, 16; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

Nonne (…) velit — Horatius, Satirae I, 4, 109. [przypis tłumacza]

Non (…) perire — Horatius, Odae, IV, 9, 51. [przypis tłumacza]

non piú andrai farfallon amoroso (wł.) — już nie będziesz więcej latał, motylku zakochany. Pierwsze słowa arii Figara z I aktu Wesela Figara. [przypis tłumacza]

Non ponebat (…) salutem — Enniusz u Cycerona: Cicero, De officiis, I, 24. [przypis tłumacza]

Non potest (…) comprehendendi — Cicero, Academica, II, 41. [przypis tłumacza]

non (…) praemia (łac.) — „wre walka, nie o błahą igrzyska nagrodę” (Vergilius, Aeneida, XII, 764; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

Non prophetabis in nomine Domini et non morieris in manibus nostris. Propterea haec dicit Dominus (łac.) — „Nie prorokuj w imieniu Pańskim, abyś nie umarł od rąk naszych. A przetoż tak mówi Pan”. [przypis tłumacza]

Non quia vidistis signa, sed quia saturati estis (łac.) — „Nie iżeście widzieli znaki, ale iż nasyciliście się. [przypis tłumacza]

Non recito (…) lavantes — Horatius, Satirae I, 4, 73. [przypis tłumacza]

Non (…) reducent — „Ani kucharz sycylijski/ Nie da mu do jadła smaku,/ Ni śpiew ptasząt, ni cytr dźwięki/ Snu nie sklecą…” (Horatius, Odae, III, 1, 18; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

Non schivar (…) a voto — „Nie dybią na się ani się składają / Nic jem szermierskie sztuki nie pomogą / Pełnemi razy skąpeli być mają, / W cieniu i w gniewie rozeznać nie mogą./ Słyszeć, że miecze straszny dźwięk dawają, / A żaden kroku nie ustąpi nogą:/ Ta stoi w miejscu, a ręką pracuje, / Coraz nowy sztych i cięcie znajduje”, Tasso, Jerozolima wyzwolona XII, 55, tłum. Piotr Kochanowski. [przypis tłumacza]

Non sis tu mihi formidini, tu spes mea in die afflictionum (łac.) — Nie bądźże mi na postrach, tyś nadzieja moja w dzień utrapienia. [przypis tłumacza]

Non sum dignus (łac.) — Łk 7, 6: „Nie jestem godzien”. [przypis tłumacza]

Non sumus (…) vindicet (łac.) — „Nie uznajemy królów; każdy niech się sam rozsądza swobodno” (Seneca [Minor], Epistulae morales ad Lucilium, 33; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

Non tam (…) humi (łac.) — „Nie tak bardzo ich przerażają rany powierzchowne, szerokie: gdy rana szersza i płytsza, uważają to za znak chwalebnego męstwa. Lecz gdy grot strzały albo kuli uwięzłej głęboko w ciele pali ich dotkliwie, pomimo nieznacznej ranki, ci sami ludzie popadają w prawdziwą wściekłość ze wstydu, że rzecz tak mała, a jednak zabójcza, zagraża im śmiercią: wtedy tarzają się po ziemi, oddając się rozpaczy” (Livius Titus, Ab Urbe condita, XXVIII, 21; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

Non tam (…) voluisse — Seneca, Controversiae. [przypis tłumacza]

Non tanquam eleemosyna, sed tanquam compensatio (łac.) — „Nie jako jałmużnę, lecz jako odszkodowanie”. [przypis tłumacza]

Non tanta (…) fulgor — Plinius, Naturalis historia, II, 8. [przypis tłumacza]

Non (…) vectigal est (łac.) — „Nie być chciwym, to już bogactwo: nie palić się do zakupów, to oszczędność i dochód” (Cicero, Paradoxa stoicorum, VI, 3; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

Non (…) veritatis! (łac.) — „Nie waha się ani wstydzi przyrodnik, ten podpatrywacz i czciciel natury, zapozywać na świadectwo ludzi, którzy dane zjawisko znają ze zwykłej, codziennej praktyki” (Cicero, De natura deorum, 1, 30; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

non viriliter (…) caput — Tibullus [?] Carmina Priapea 84. [przypis tłumacza]

nos faciemus bonum cherubin (łac.) — ma oznaczać w tej barbarzyńskiej łacinie: będziemy pić póty, aż nam gęby sczerwienieją jak cherubinom. [przypis tłumacza]

nosił każdy z nich (…) u pasa, kształtem różańca, ostrą brzytwę — Jako symbol obłudy, w myśl włoskiego przysłowia: „miód w ustach a brzytwa za pasem”. [przypis tłumacza]

Nosse (…) datum — Lucanus, Pharsalia, I, 452. [przypis tłumacza]

Nostri nosmet poenitet — Terentius, Phormio I, 3, 20. [przypis tłumacza]

noszą trofeum Ducha potwarzy — francuscy rycerze św. Michała, których godło przedstawia zwycięstwo nad szatanem. [przypis tłumacza]

Noszą trzewiki okrągłe jak miednice — Aby móc stąpać, nie zostawiając śladów [wskazujących kierunek, w którym szli; red. WL]. [przypis tłumacza]

noszę nazwisko człowieka, którego ojciec pana Saurin prześladował w sposób nader szpetny — Jan Baptysta Rousseau, oskarżony o autorstwo bezecnych epigramów krążących w Paryżu, zrzucił z siebie podejrzenie na wroga swego Saurina; jednakże dzięki zabiegom tegoż został w r. 1712 skazany wyrokiem parlamentu na dożywotnie wygnanie. [przypis tłumacza]

Notumque (…) possit — Vergilius, Aeneida, V, 21. [przypis tłumacza]

Nouvelles considérations du physique et moral — Nowe rozważania nad ciałem i duszą. [przypis tłumacza]

nowa Antiochia — Prawdopodobnie Rzym. [przypis tłumacza]

Nowego Miasta — Καινόπολιν. [przypis tłumacza]

Nowe Miasto, Rynek Drzewny — Nowe Miasto: Καινόπολις; Rynek Drzewny: Δοκῶν ἀγορά. [przypis tłumacza]

nowe życie, nowa śmierć — W świecie Łaski życiem jest stan Łaski, śmiercią stan grzechu. [przypis tłumacza]

No więc, czy ten gach-żołnierz nie jest całkiem taki, Jakem to wam powiedział? — Numquid videtur demutare alio atque uti / dixi esse vobis dudum hunc moechum militem? Lachmann. Por. wyżej, w. 88 i nast. [przypis tłumacza]

nowiny o panu z Bretèche — pani de Montsauge bawiła w tej chwili w swoim majątku w Bretèsche. [przypis tłumacza]

nowocześni pantagrueliści, unikając pracy rąk, jakiej by wymagał taki rozdział [kory od włókien], używają pewnych instrumentów zębatych (..,.) — powroźnicy. [przypis tłumacza]

nowość (…) która gnębi nas od tylu lat — reformacja. [przypis tłumacza]

nowość — Pogląd jezuitów, iż dawnych Ojców trzeba się radzić tylko w rzeczach wiary, a w rzeczach obyczajów wyłącznie nowych doktorów. [przypis tłumacza]

nożyk praski — Wówczas przedmiot w handlu bardzo poszukiwany. [przypis tłumacza]

Nubes lucida obumbravit (łac.) — Mt 17, 5: „Obłok jasny zacienił je”. [przypis tłumacza]

Nudaque (…) bibunt (łac.) — „Wino odkryte marznie, kształt biorąc naczynia;/ Nie piją go łykami, lecz kawałki gryzą” (Ovidius, Tristia, III, 10, 23; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

Nullac (…) acerbae — Propertius, Elegiae, II, 8, 3. [przypis tłumacza]

nulla (…) composuit — Seneca, Epistulae morales ad Lucilium, 53. [przypis tłumacza]

nulla (…) versatur — Cicero, De finibus bonorum et malorum, V, 6. [przypis tłumacza]

Nullo modo Corpus Christi est in hoc Sacramento localiter (łac.) — W żadnym sposobie ciało Chrystusa nie znajduje się w tym Sakramencie miejscowo. [przypis tłumacza]

Nullum (…) est — Seneca, Epistulae morales ad Lucilium, 95. [przypis tłumacza]

nullum (…) habet — Livius Titus, Ab Urbe condita, XXVIII, 28. [przypis tłumacza]

Nullum (…) malum est — Seneca, Epistulae morales ad Lucilium, LXIX. [przypis tłumacza]

Nullus (…) homo es — Martialis, Epigrammata, I, 74. [przypis tłumacza]

Nullus penitus Hebraeorum antiquorum reperitiir (…) (łac.) — „Nie ma w ogóle żadnego ze starożytnych Żydów, który by przekazał, że księgi zaginęły i przez Ezdrasza zostały odtworzone z wyjątkiem IV. ks. Ezdrasza”. [przypis tłumacza]

Num (…) occupet — Horatius, Odae II, 12, 21. [przypis tłumacza]

numquam tutelae suae fiunt (łac.) — „Nigdy się nie wyzbędą opieki” (Seneca [Minor], Epistulae morales ad Lucilium, 33; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

Numquid super his non visitabo dicit Dominus? Aut super gentem hujuscemodi non ulciscetur anima mea? (łac.) — „Izali dlatego nawiedzę ich? mówi Pan; izali się nad narodem takowym nie będzie mścić dusza moja?”. [przypis tłumacza]

Nunc (…) agna — Iuvenalis, Satirae XIII, 60. [przypis tłumacza]

Nunc autem homo (…) possit implere (…) Voluntas ergo ipsa (…) a mortalibus — Następnie jednak człowiek nie jest dobry, ani też nie leży to w jego mocy, by był dobry, albo dlatego, że nie widzi, jakim powinien być, albo widzi, lecz nie chce być takim, jakim widzi, że powinien być. (…) po części dlatego, że nie wie, nie ma wolnej woli, by wybrać to, co by dobrze czynił, po części widzi, co by należało dobrze uczynić, i chce, lecz nie może tego wykonać z powodu oporu cielesnego przyzwyczajenia, które wzrosło poniekąd naturalnie nieodpartą siłą ludzkiego porządku. (…) Śmiertelni zatem nie mogą żyć bogobojnie dzięki samej woli, jeśli jej łaska Boga nie uwolni od jarzma niewoli, przez którą stała się niewolnicą grzechu, i nie wspomoże, by zwyciężyła występki. [przypis tłumacza]

Nunc consurgam, dicit Dominus, nunc exaltabor, nunc sublevabor (łac.) — Teraz powstanę, mówi Pan, teraz wywyższę, teraz się podniosę”. [przypis tłumacza]

Nunc (…) quiescunt — Manilius, Astronomica, IV, 225. [przypis tłumacza]

Nunc (…) violae — Persius, Satirae I, 37. [przypis tłumacza]

nunquam Ecclesia reformabitur (łac.) — „Nigdy Kościół nie będzie przekształcony”. [przypis tłumacza]

Nunquam (…) indulget — Quintus Curtius, Historiae Alexandri Magni, IV, 14. [przypis tłumacza]