Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 473 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | czeski | dopełniacz | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 8699 przypisów.
mieszczany (starop. forma) — dziś B.lm: (na) mieszczan. [przypis edytorski]
Mieszczka z Księstwa Poznańskiego — mieszkanka zaboru pruskiego. Po raz kolejny Rydel nawiązuje tutaj do sytuacji politycznej w tym zaborze i postępującej germanizacji szkół. [przypis edytorski]
mieszek (daw.) — woreczek na pieniądze. [przypis edytorski]
mieszek (daw.) — woreczek; tu: sakiewka na pieniądze. [przypis edytorski]
mieszek — mały miech, stosowany przy rozniecaniu ognia. [przypis edytorski]
mieszek — mały miech, urządzenie służące do tłoczenia powietrza. [przypis edytorski]
mieszek — sakiewka na pieniądze. [przypis edytorski]
Mikołaj Rej, Krótka rozprawa między trzemi osobami, Panem, Wójtem a Plebanem
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
mieszek (…) sklęsnie jako u wójta nazajutrz po świętym Marcinie — na św. Marcin wójt odbierał daninę od kmiotków, nazajutrz odnosił ją do dworu i z próżnym workiem powracał. [przypis redakcyjny]
mieszek (starop.) — woreczek na pieniądze, sakiewka. [przypis edytorski]
mieszek (starop.) — worek. [przypis redakcyjny]
mieszek (starop.) — worek [tu: na pieniądze; sakiewka]. [przypis redakcyjny]
mieszek u spodni — woreczek przytwierdzony do męskich spodni w celu osłonięcia genitaliów; stanowił ważną część ubioru w XV–XVI w., gdyż daw. spodnie były obcisłe i zwykle miały wycięcie na wysokości krocza. [przypis edytorski]
mieszek — woreczek na monety lub inne drobne przedmioty. [przypis edytorski]
mieszek — woreczek; szczególnie: woreczek na pieniądze. [przypis edytorski]
mieszkać (daw.) — zatrzymywać się, ociągać się. [przypis edytorski]
mieszkać (daw.) — zwlekać. [przypis edytorski]
mieszkać (daw.) — zwlekać. [przypis redakcyjny]
mieszkać (daw.) — zwlekać, unikać czegoś, rezygnować z czegoś. [przypis edytorski]
mieszkać (starop.) — zwlekać, opóźniać się. [przypis edytorski]
mieszkać (starop.) — zwlekać. [przypis edytorski]
mieszkać (tu daw.) — przebywać, zatrzymywać się. [przypis edytorski]
mieszkać (tu daw.) — zwlekać. [przypis edytorski]
mieszkała tam… przez lat czternaście — Opowiadanie to wzięte z księgi pod tytułem Złota legenda. [przypis autorski]
mieszkał na tych samych schodach — tu: mieszkał w tej samej kamienicy, na tej samej klatce schodowej. [przypis edytorski]
mieszkańce — dziś popr. forma B. lm: mieszkańców. [przypis edytorski]
mieszkańce — dziś popr. forma M. i W. lm: mieszkańcy. [przypis edytorski]
mieszkańce — dziś popr. forma M. lm: mieszkańcy. [przypis edytorski]
mieszkańce — dziś popr. forma W.lm: mieszkańcy. [przypis edytorski]
mieszkańce — dziś popr.: mieszkańcy. [przypis edytorski]
mieszkańców Paleny w Tracji, którzy, skoro tylko dziewięć razy wykąpią się w bagnie Trytona, zaraz zmieniają się w ptaki — [por.] Owidiusz, Metam. XV, 356. [przypis tłumacza]
Mieszkańcy kochali (…) Filipa Tricouillard, chociaż prawdę mówiąc znany im był tylko ze swej przyrodzonej zalety, której zawdzięczał znakomite przezwisko — przezwisko Tricouillard oznacza mężczyznę o trzech jądrach (od fr. la couille: jądro). [przypis edytorski]
mieszkańcy Peszy (…) Monsoru i innych miejsc okolicznych — Wszystko miejscowości w prowincjach Turenii, Anjou i Poitou. [przypis tłumacza]
Mieszkańcy Tracji, kiedy mają zamiar przeprawić się przez zamarzniętą rzekę (…) — Plutarch, Które zwierzęta są zmyślniejsze, lądowe czy wodne, 12. [przypis tłumacza]
Mieszkańcy utrzymują, że łosoś przybywa z morza Wisłą — to prawdziwa informacja. [przypis edytorski]
Mieszkania były podziemne, wejście było jak otwór studni — w Armenii południowej dziś jeszcze dachy (płaskie) mają małe wieże, jak Ksenofont podaje w ks. IV (początek). W Armenii środkowej dla ochrony przed mrozem kopią mieszkania głęboko w ziemi; dach mało co wystaje nad powierzchnię ziemi. [przypis tłumacza]
mieszkania przyczyny — przyczyny spóźnienia się. [przypis redakcyjny]
mieszkaniec — tu: obywatel. [przypis redakcyjny]
mieszkanie (starop. forma) — tu: przebywanie; pobyt. [przypis edytorski]
mieszkanie (starop.) — tu: zwłoka, opóźnienie. [przypis edytorski]
mieszkanie (starop.) — zwlekanie; zwłoka. [przypis edytorski]
mieszkany (starop.) — [tu:] zamieszkany, zamieszkiwany; kraje od ludzi mieszkane: kraje zamieszkiwane przez ludzi. [przypis redakcyjny]
mieszka spowiedzi słucha — do worka spogląda albo nim brząka, by wiedział, ile w nim jest. [przypis redakcyjny]
mieszkiem pachnąć (daw.) — wymagać nakładu, kosztu. [przypis edytorski]
mieszkiwała (starop. forma) — mieszkała, zamieszkiwała, pomieszkiwała (forma czynności wielokrotnej). [przypis edytorski]
Mieszko II Lambert (990–1034) — syn Bolesława Chrobrego, król Polski z dynastii Piastów (1025–1031), następnie książę Polski (1032–1034). Przejął władzę po śmierci ojca, prawdopodobnie wypędzając z kraju swoich dwóch braci. Zorganizował dwa najazdy na Saksonię w 1028 i 1030. Następnie prowadził wojny obronne przeciw Niemcom, Czechom i książętom Rusi Kijowskiej. Opuścił kraj w 1031 w wyniku kolejnej wyprawy Konrada II na ziemie polskie, oraz po ataku książąt ruskich Jarosława Mądrego i Mścisława, którzy pomogli na polskim tronie osadzić jego brata Bezpryma. Następnie uszedł do Czech, gdzie został uwięziony przez księcia Udalryka. Odzyskał władzę w 1032 jako książę jednej z trzech dzielnic. Zjednoczył państwo, ale nie udało mu się odtworzyć stabilnych struktur władzy. Za jego czasów od Polski odpadły nabytki terytorialne Bolesława Chrobrego: Milsko i Łużyce, Grody Czerwieńskie oraz Morawy (i być może Słowacja). Był pierwszym władcą Polski umiejącym czytać i pisać, znał język niemiecki, łacinę i grekę. [przypis edytorski]
Mieszko — Mieszko I (ok. 935–992) z dynastii Piastów, książę polski, pierwszy historyczny władca Polski od ok. 960 r. W roku 966 przyjął chrzest i rozpoczął chrystianizację państwa. [przypis edytorski]
Mieszko, objąwszy tron książęcy — rządy Mieszka I datuje się od ok. 960 r. [przypis edytorski]
Mieszko — pierwszy noszący to imię — w oryg. łac. istnieją różne wersje tego stwierdzenia w zachowanych trzech rękopisach: qui primus nomine vocatus illo (rękopis Heilsberski) lub: primus nomine vocatus alio (rękopisy Sędziwoja i Zamojskich), przy czym zmiana ostatniego słowa pozbawia frazę sensu, z uwagi na co wyraz primus (obecny we wszystkich trzech rękopisach) wydawcy zmieniają często na prius, co daje sens: „pierwej zwany innym imieniem”; idąc za pierwszą wersją (z illo), uzyskujemy zdanie stwierdzające wprowadzenie tego imienia do dynastii Piastów. Przez pewien czas uważano, że imię Mieszko można uznać za równoważne imieniu Mieczysław i tak niekiedy dawniej nazywano pierwszego władcę Polski; obecnie uznano to utożsamienie za bezpodstawne. [przypis edytorski]
Mieszko, syn jego, na tron wstąpił, który już za życia ojca siostrę Ottona III był pojął za żonę — żoną Mieszka II była Rycheza (ok. 993–1063) zwana też Ryksą, córka palatyna reńskiego Erenfrieda Ezzona i siostry Ottona III, Matyldy (Rycheza była więc siostrzenicą cesarza); o jej małżeństwie z synem Bolesława Chrobrego zadecydowano w 1013 r., w czasie kończących trwającą od 1007 r. wojnę polsko-niemiecką pertraktacji pokojowych w Merseburgu. [przypis tłumacza]
mietas — kuolas, baslys. [przypis edytorski]
mietlica — gatunek trawy. [przypis edytorski]
mietlica — wysoka trawa o drobnych kłoskach zebranych w wiechy. [przypis redakcyjny]
mietlica — wysoka trawa. [przypis edytorski]
mieżdu proczem (ros.) — a poza tym. [przypis edytorski]
mi fili (łac.) — mój synu. [przypis edytorski]
Miga wiorstowych słupów rzęd,/ Niby sztachety — porównanie pożyczone od K., znanego z bujnej fantazji. Opowiadał on, że będąc raz posłem Potemkina do cesarzowej jechał tak prędko, że koniec jego szpady, wysunąwszy się, dzwonił po słupach wiorstowych jak po palach częstokołu. [przypis autorski]
migdały — przenośnie: fircyki, oszuści. [przypis redakcyjny]
Migdol (z hebr.: wieża, warowne miasto) — zapewne wymienione w Biblii Migdal-Gad w Judzie lub Migdal-El, kilkadziesiąt km na wschód od nadmorskich miast fenickich. [przypis edytorski]
migiem — tu: gestem lub mimiką. [przypis edytorski]
miglanc — malec. [przypis redakcyjny]
Mignard — francuski malarz: Pierre Mignard (1612–1695) lub jego brat Nicolas Mignard (1606–1668). [przypis edytorski]
Mignard — rodzina francuskich malarzy, słynnych w XVII w., należeli do niej Pierre (1610–1695), najbardziej znany dzięki płótnom i freskom o tematyce religijnej, jego brat Nicolas (1606–1668) i bratanek Pierre II (1640–1725). [przypis edytorski]
Mignard — rodzina fr. malarzy, słynnych w XVII w., należeli do niej Pierre (1610–1695), najbardziej znany dzięki płótnom i freskom o tematyce religijnej, jego brat Nicolas (1606–1668) i bratanek Pierre II (1640–1725). [przypis edytorski]
Mignon — opera, której kompozytorem jest Ambroise Thomas, z librettem opartym na Wilhelmie Meistrze Goethego, premierę miała w r. 1866. [przypis edytorski]
migota — dziś popr. forma 3 os. lp cz.ter.: migoce a. migocze. [przypis edytorski]
migota — dziś popr. forma 3os. lp cz.ter.: migoce a. migocze. [przypis edytorski]
migota — dziś popr. forma: migocze a. migoce. [przypis edytorski]
migotający — dziś popr.: migoczący a. migocący [przypis edytorski]
migotny (daw.) — migotliwy. [przypis edytorski]
migrena — intensywny, punktowy lub jednostronny ból głowy. [przypis edytorski]
migrena — powtarzający się, najczęściej jednostronny, pulsujący, silny ból głowy. [przypis edytorski]
migrena — silny ból głowy. [przypis edytorski]
migrena — silny, punktowy ból głowy. [przypis edytorski]
migrena (z fr.) — pulsujący ból głowy. [przypis edytorski]
Miguel de Cervantes (1547–1616) — hiszpański pisarz, autor słynnej powieści Przemyślny szlachcic Don Kichote z Manczy z 1605 r.; Św. Gwalbert i Ślaz są prześmiewczymi karykaturami Don Kichote'a i jego sługi Sancha Pansy. [przypis edytorski]
Mihi (…) doctus — Lucretius, De rerum natura V, 959. [przypis tłumacza]
Mihi (…) face (łac.) — „Tak ja czynię: ty czyń zaś, jak ci tam wypadnie” (Terentius, Heauton Timorumenos, I, 1, 28; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
Mihi (…) fiunt — Cicero, Tusculanae quaestiones [Tusculanae disputationes], II, 26. [przypis tłumacza]
mihi ipsi balneum subministrabo (łac.) — sam sobie łaźnię przyrządzę. [przypis redakcyjny]
Mihi sic usus est, tibi opus est facto, fac (łac.) — Ter. Heautont. I, 1., 18; cyt. u Montaigne, Próby I. 27. „Moim zwyczajem jest, jak ci trzeba, to zrób”. [przypis tłumacza]
Mihi vindictam — [por.] Psalm 94, 1. [przypis tłumacza]
Mihrab — nisza w meczecie, gdzie leży księga Koran i płonie lampa. [przypis autorski]
mijając kuchnią (daw.) — dziś: mijając kuchnię. [przypis edytorski]
Mijają ludzkie pokolenia… — ten i następne wierszowane cytaty w tekście tego rozdziału pochodzą z poematu Włodzimierza Zagórskiego (1834–1902) Król Salomon (dedykowanego Bolesławowi Prusowi), opartego na motywach biblijnej księgi Eklezjastes. Fragment, z którego pochodzi ten i następne cytaty, ukazał się w zbiorze Z teki Chochlika w r. 1881. [przypis redakcyjny]
mijajwa (starop. forma) — mijajmy. [przypis edytorski]
mijały godziny — w innym wyd. uzupełnione: „wśród głuchej ciszy mijały godziny”. [przypis edytorski]
Mi jefecito! — mój szefie. [przypis autorski]
mika — błyszczący minerał, niekiedy mylony ze złotem. [przypis edytorski]
mika — błyszczący minerał z grupy krzemianów, bardzo łupliwy, często spotykany w postaci cienkich blaszek. [przypis edytorski]
mika — błyszczący minerał z grupy krzemianów. [przypis edytorski]
mikado — rozpowszechniona w Europie nazwa cesarza japońskiego. [przypis edytorski]
Mikado — rozpowszechniona w Europie nazwa cesarza japońskiego. [przypis edytorski]
mikado — tytuł cesarza Japonii. [przypis edytorski]
Mikado — tytuł opery komicznej (również: Mikado albo miasto Titipu) sławnego wówczas duetu autorskiego Sullivan-Gilbert, która miała premierę w 1885 r. w Londynie i jeszcze w tym samym roku grano ją w 150 teatrach Europy i Ameryki; akcja osadzona jest niby w Japonii, w rzeczywistości stanowi satyrę na politykę i instytucje państwa brytyjskiego. [przypis edytorski]
Mikal — córka Saula (1Sm 14,49), żona króla Dawida (1Sm 18,27). Pomogła Dawidowi uciec przed niechybną śmiercią ze strony Saula (1Sm 19,12–16); wydana, podczas nieobecności Dawida, za Paltiego (1Sm 25,44); po Smierci Saula zostaje odzyskana przez Dawida (2Sm 3,14–16). [przypis edytorski]
Mike, jeśli imię osobowe, nie godnościowe, co z tekstu nie wynika ściśle (nomen flaminis qui preerat superstitioni eorum erat Mike), przypomina niemieckiego Michel, który na oznaczenie Niemców i do Prusów powędrował: Mikas: Niemiec mikiskai po niemiecku. I imię księcia Niclota przypomina mi Nikołaja; imiona początku chrześcijańskiego w XII wieku dziwić by nie mogły u tych półpogan. [przypis autorski]
mikita (reg.) — lis; tu: spryciarz. [przypis edytorski]
Mikołaj (1868–1918) — prawdopodobnie chodzi o ostatniego cara Rosji, Mikołaja II Aleksandrowicza Romanowa, którego edukacja i rządy były silnie związane z wojskowością. [przypis edytorski]
Mikołaja Tiepolo — senator rzeczypospolitej weneckiej, zasłużył się około podniesienia akademii padewskiej. [przypis redakcyjny]
Mikołaj Changarnier — rojalista, dowódca załogi paryskiej, przez lud nielubiany. [przypis redakcyjny]
