Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | francuski | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hinduski | hiszpański | japoński | łacina, łacińskie | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzymski | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 5347 przypisów.
roków (gw.) — D. lm od rok; lat. [przypis edytorski]
roków (gw.) — lat. [przypis edytorski]
rokoko — dekoracyjny styl w sztuce europejskiej w XVIII w., najsilniej rozwinął się we Francji, za panowania Ludwika XV. [przypis edytorski]
rokoszanin — buntownik. [przypis edytorski]
rokoszanin — uczestnik rokoszu Lubomirskiego (1665), konfederacji wojskowej walczącej z Janem Kazimierzem. [przypis edytorski]
rokosz — bunt, powstanie zbrojne. [przypis edytorski]
rokosz — bunt, powstanie zbrojne (szczególnie szlachty w daw. Rzeczpospolitej). [przypis edytorski]
rokosz — bunt, powstanie zbrojne (szczególnie szlachty w daw. Rzeczpospolitej). [przypis edytorski]
rokosz — bunt. [przypis edytorski]
rokosz (daw.) — bunt. [przypis edytorski]
Rokosz islamu a. Bunt islamu — ang. The Revolt of Islam, poemat Shelleya, pierwotnie zatytułowany Laon and Cythna, wydany w 1818 r. [przypis edytorski]
rokosz (z węg.) — zbrojny opór, powstanie. [przypis redakcyjny]
rokować (daw.) — przewidywać, zapowiadać. [przypis edytorski]
rokować (starop.) — wysługiwać; [paktować, czynić układy]. [przypis redakcyjny]
rokować — tu: przewidywać. [przypis edytorski]
rokować — tu: przypuszczać, planować. [przypis edytorski]
Rok Polski, właśc. Rok polski w życiu, tradycji i pieśni — zbiór materiałów literackich i etnograficznych autorstwa folklorysty Zygmunta Glogera (1845–1910). [przypis edytorski]
Roksana — bohaterka tragedii Racine’a Bajazet, opartej na motywie zazdrości kobiecej. [przypis tłumacza]
Roksolania (daw.) — Ruś. [przypis edytorski]
rok (starop.) — [tu:] pozew. [przypis redakcyjny]
rok sześćdziesiąty trzeci — 1863. 21 stycznia tego roku rozpoczęło się powstanie styczniowe. [przypis edytorski]
rok — termin rozprawy sądowej; pozew słowny (ob. niżej). [przypis redakcyjny]
roku 6 tysiącznego, sześćsetnego dwudziestego drugiego — data zakłada, że świat został stworzony w roku 5000 p.n.e. [przypis edytorski]
roku łońskiego (daw., gw.) — w zeszłym roku. [przypis edytorski]
rokundas — skaičiavimai, aritmetika. [przypis edytorski]
rokuoti (brus.) — skaičiuoti. [przypis edytorski]
rokuoti — minėti, išskaičiuoti, vardyti. [przypis edytorski]
Roku setnego siedmdziesiąt wtórego (…) do więzienia — obacz: Księgi Machabejskie 1, rozdz. XIV, w. 1, 2, 3. [przypis autorski]
roku zeszłego — chodzi o październik 1890, kiedy to Dygasiński udał się jako delegat „Kuriera Warszawskiego” do Brazylii w celu zrelacjonowania warunków życia przebywających tam polskich emigrantów. Efektem tej podróży był cykl reportaży zatytułowany Listy z Brazylii publikowany w „Kurierze” w latach 1890–1891. [przypis edytorski]
rok — wiek. [przypis tłumacza]
rok zawity (starop.) — termin stanowczy, ostateczny. [przypis redakcyjny]
rolą (daw. forma) — dziś B r.ż. lp: rolę. [przypis edytorski]
rola Halcedamy — pole Halcedama, Pole Krwi, kupione przez arcykapłanów za judaszowe srebrniki po jego samobójstwie. [przypis edytorski]
rola, którą od niepamiętnych czasów ojcowie jego uprawiali (…) — Władysław Grabski, Historia Towarzystwa Rolniczego 1904, 1, s. 70–87. [przypis redakcyjny]
Roland, Angelika — to bohaterowie jednego z najsłynniejszych poematów rycerskich, Orlanda szalonego (1516), wielkiego poety włoskiego — Ariosta. [przypis redakcyjny]
Roland a. Orlando — bohater poematów Ariosta Orland szalony i Boiarda Orland zakochany, znany z podań o Karolu Wielkim i jego paladynach; zginął w r. 778. w Hiszpanii. [przypis edytorski]
Roland — frankijski hrabia, główny bohater Pieśni o Rolandzie (XI w.), najstarszego francuskiego eposu rycerskiego. [przypis edytorski]
Roland — frankijski hrabia Karola Wielkiego, bohater średniowiecznej Pieśni o Rolandzie oraz poematu Ariosta Orland szalony. [przypis edytorski]
„Rola” — warszawski tygodnik społeczno-ekonomiczny wydawany w latach 1883–1912. Publikował treści zachowawcze, a także antysemickie. [przypis edytorski]
rola — ziemia uprawna. [przypis edytorski]
rolė (sl.) — vaidmuo. [przypis edytorski]
rolę — vaidmenį. [przypis edytorski]
rolej — dziś popr. forma D. lp: roli. [przypis edytorski]
rolej (starop. forma) — dziś N.lp r.ż.: (na) roli. [przypis edytorski]
rolej (starop. forma) — dziś N.lp r.ż.: (po) roli; tzn. tu: na polu. [przypis edytorski]
Rolicz-Lieder, Wacław (1866–1912) — poeta, tłumacz Kwiatów zła Charlesa Baudelaire'a. [przypis edytorski]
Rolicz-Lieder, Wacław (1866–1912) — poeta, uważany za prekursora Młodej Polski. [przypis edytorski]
roli niezwyczajnych — nieprzyzwyczajonych do pracy na roli. [przypis edytorski]
Rolland, Romain (1866–1944)— autor przełożonej obecnie już na polski powieści francuskiej pt. Jan Krzysztof, nagrodzony w roku bieżącym przez Akademię francuską (rok publikacji Pamiętnika). [red.WL]. [przypis redakcyjny]
Rolland, Romain (1866–1944) — francuski pisarz, autor m.in. 10-tomowej powieści rzeki Jan Krzysztof (1904–1912); nagrodzony literacką Nagrodą Nobla (1915). [przypis edytorski]
Rolland, Romain (1866–1944) — francuski pisarz, laureat literackiej Nagrody Nobla z 1915. [przypis edytorski]
Rolland, Romain (1866–1944) — francuski pisarz, muzykolog, laureat literackiej Nagrody Nobla z 1915, autor biografii słynnych artystów: Michała Anioła, Beethovena, Tołstoja. Dzieła: Jan Krzysztof, Dusza zaczarowana, Colas Breugnon. [przypis edytorski]
Rolland, Romain (1866–1944) — francuski pisarz, znany pacyfista i autor szeregu broszur i odczytów antywojennych, autor m.in. 10-tomowej powieści rzeki Jan Krzysztof (1904–1912); nagrodzony literacką Nagrodą Nobla (1915). [przypis edytorski]
Rollin, Charles (1661–1741) — francuski historyk i pedagog. [przypis edytorski]
rollwaga (z niem.) — wóz służący do przewożenia zmarłych do krematorium. [przypis edytorski]
Rolnictwo było również zatrudnieniem niewolniczym — Tak samo Platon jak Arystoteles żądają, aby niewolnicy uprawiali ziemię. Prawa, VII; Polityka, VII, 10. Prawda, iż nie wszędzie niewolnicy zajmowali się rolnictwem; przeciwnie, jak powiada Arystoteles, najlepsze republiki były te, w których sami obywatele się temu poświęcali; ale to stało się jedynie wskutek skażenia dawnych form rządu popadłych w demokrację; pierwotnie bowiem miasta greckie żyły w ustroju arystokratycznym. [przypis autorski]
„Rolnik” — czasopismo dla rolników, wydawane od XIX wieku. [przypis edytorski]
rolniki — dziś popr. forma M. lm: rolnicy. [przypis edytorski]
Rolnik jest karmicielem towarzystwa, każdy inny człowiek wyjadaczem — klasyczne dla fizjokratyzmu rozróżnienie Quesnaya; rolnicy, tj. klasa wytwórców i wszyscy inni, tj. klasa spożywców. [przypis redakcyjny]
rolnik także sam się tłumaczyć będzie, mając sobie przydanego protektora — myśl ta urzeczywistniona już była w Sądach Referendarskich (ob. niżej) przez Stanisława Augusta, który zaraz w początkach panowania ustanowił przy nich „patrona ludzi ubogich”; Staszicowi chodzi o wszystkie sądy, orzekające w sprawach chłopskich; ob. także Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego, str. 194. [przypis redakcyjny]
Romain Coolus (1868–1952) — znany jako René Max Weill; francuski pisarz i scenarzysta filmowy, prezes Society of Dramatic Authors and Composers; zasłynął w 1901 r. sztuką Les Amants de Sazy. [przypis edytorski]
Romain Rollanda, Joyce'a, Manna — Romain Rolland (1866–1944): francuski pisarz, ojciec powieści rzeki, laureat literackiej Nagrody Nobla (1915), autor m.in. 10-tomowej powieści Jan Krzysztof; James Joyce (1882–1941): irlandzki pisarz tworzący w języku angielskim, jeden z najwybitniejszych pisarzy XX w., autor m.in. kontrowersyjnej modernistycznej powieści Ulisses (1922); Thomas Mann (1875–1955): jeden z najwybitniejszych prozaików niemieckich XX w., laureat literackiej Nagrody Nobla (1929), autor m.in. powieści Czarodziejska góra (1924). [przypis edytorski]
Roma (łac.: Rzym) — bogini Rzymu, tradycyjne uosobienie państwa rzymskiego. [przypis edytorski]
Roma (łac.) — Rzym. [przypis edytorski]
Roma (łac., wł.) — Rzym. [przypis edytorski]
Roma libera et memor (łac.) — Rzym wolny i pamiętający (nazwa Roma jest w jęz. łacińskim rodz. żeńskiego). [przypis edytorski]
Roma locuta, causa finita (łac.) — Rzym przemówił, sprawa skończona (tj. dla wiernych Kościoła rzymskokatolickiego opinia papieża, mającego swoją siedzibę w Rzymie, jest rozstrzygająca). [przypis edytorski]
Roma locuta (łac.) — Rzym powiedział; część sentencji Roma locuta causa finita (łac.): Rzym przemówił, sprawa skończona; oznacza to, że dla wiernych kościoła rzymskokatolickiego opinia Watykanu (papieża) jest rozstrzygająca i stanowi obowiązującą regułę postępowania. [przypis edytorski]
Roma manus rodit, quas rodere non valet, odit. Dantes custodit, non dantes spernit et odit. (łac.) — Roma gryzie łapy: których nie warto ogryźć, nienawidzi; dających popiera, niedających ma w pogardzie i nienawiści. [przypis tłumacza]
romański — w oryginale: romanesco (wł.), przymiotnik od średniowiecza oznaczający mieszkańca ówczesnego Rzymu. Zatem różnica między „romańskim” i „rzymskim” jest taka, jak między mieszkańcem miasta Rzym a obywatelem starożytnego mocarstwa Rzym, albo jak między rzymianinem a Rzymianinem. [przypis edytorski]
romańszczyzna — styl romański. [przypis edytorski]
roman à „je” continu (fr.) — powieść ustawicznego „ja”. [przypis edytorski]
romanca — sławiący bohaterów utwór liryczno-epicki, zbliżony do ballady, popularny w Hiszpanii w XV–XVI w. [przypis edytorski]
romanca — sławiący bohaterów utwór liryczno-epicki, zbliżony do ballady. [przypis edytorski]
romanca — tu: romans, gatunek literacki popularny przed pojawieniem się powieści: dłuższy utwór narracyjny, pisany prozą lub wierszem, o tematyce awanturniczej i miłosnej. [przypis edytorski]
romanca — utwór pokrewny balladzie, opiewający bohaterskie dzieje. [przypis edytorski]
romancero (hiszp.) — zbiór zawierający romance, utwory epickie zbliżone do ballad. [przypis edytorski]
romancier (fr.) — powieściopisarz. [przypis edytorski]
romancy rycerskiej napisanej za Cesarstwa przez Chateaubrianda — mowa o balladzie śpiewanej przez Lautreca w opowiadaniu Chateaubrianda Przygody ostatniego z Abenserażów. [przypis edytorski]
Roman d'un jeune homme pauvre (1858) — powieść fr. pisarza Octave'a Feuilleta (1821–1890). [przypis edytorski]
Romanello — prawdopodobnie Giovanni Antonio Romanello, piętnastowieczny poeta wenecki. [przypis edytorski]
Romanes, George (1848–1894) — kanadyjsko-angielski biolog, zwolennik ewolucjonizmu. [przypis edytorski]
Romania — cesarstwo greckie (bizantyńskie). [przypis redakcyjny]
Romania — kraina hist. w płn. Włoszech. [przypis edytorski]
Romania — kraina włoska z miastami Bolonią Ferresą, Rawenną, Rimini, Forli itd. Cesarz Rudolf I przelał na stolicę papieską swoje zwierzchnictwo nad Romanią, czym dodał jeno nowego zarzewia do wojen domowych, które tam nigdy nie wygasały. [przypis redakcyjny]
Romania — tu: wschodnie obszary cesarstwa. [przypis edytorski]
Roman Nitsch, prof. bakteriologii w Uniwersytecie Warszawskim, Warszawa: Wydawnictwo komitetu obchodu stulecia L. Pasteura, 1922 — chodzi o dzieło: R. Nitsch, Pasteur 1822–1895, Warszawa: Wydawnictwo Komitetu Obchodu Stulecia L. Pasteura, 1922. [przypis edytorski]
Romanones, hrabia, właśc. Álvaro Figueroa y Torres (1863–1950) — hiszpański polityk liberalny, przedsiębiorca; trzykrotny premier Hiszpanii (1912–1913, 1915–1917 i 1918–1919). [przypis edytorski]
Romanowicz, Tadeusz (1843–1904) — działacz polityczny, związany z ruchem narodowym; uczestnik powstania styczniowego; poseł na Sejm Galicyjski. [przypis edytorski]
Romanow, Konstanty Pawłowicz (1779–1831) — wielki książę ros. z dynastii Romanowów, drugi syn cara Pawła I; naczelny wódz armii i gubernator wojskowy w Królestwie Polskim, pełnił rolę carskiego namiestnika w Warszawie; w 1820 r. poślubił Polkę, hr. Joannę Grudzińską, a następnie, w 1823 r. potajemnie zrzekł się praw dziedzicznych do tronu; w noc wybuchu powstania listopadowego 1830 r. Konstanty miał paść ofiarą zamachu, jednak uciekł w przebraniu z Belwederu, gdzie rezydował, następnie na czele korpusu wojsk ros. przedostał się do Rosji, gdzie zmarł wkrótce (15 maja 1831) na cholerę pod Witebskiem. [przypis edytorski]
Romanow, Konstanty Pawłowicz (ros. Константин Павлович Романов 1779–1831) — właśc. Konstantin Pawłowicz Holstein-Gottorp-Romanow, wielki książę rosyjski z dynastii Romanowów, drugi syn cesarza (cara) Pawła I i cesarzowej Marii Fiodorowny, brat cara Aleksandra I i cara Mikołaja I, następca tronu rosyjskiego w latach 1801–1823. W 1814 r. był naczelnym dowódcą wojsk polskich i faktycznym namiestnikiem cara w Polsce. W 1818 r. był deputowanym z cyrkułu VIII Warszawy na Sejm Królestwa Polskiego. Został naczelnym wodzem armii Królestwa Polskiego, pełniącym obowiązki gubernatora wojskowego Królestwa Polskiego, generał-inspektorem kawalerii rosyjskiej. Od 1819 r. sprawował funkcję głównodowodzącego armii czynnej nad guberniami: wileńską, grodzieńską, mińską, wołyńską, podolską i w obwodzie białostockim. W 1820 r. zostało unieważnione jego pierwsze małżeństwo, z księżną Juliane Henriette Ulrike von Sachsen-Coburg-Saalfeld (poślubioną w 1796 r. na żądanie Katarzyny II, jego babki), aby mógł poślubić polską hrabiankę Joannę Grudzińską. Z powodu małżeństwa z Grudzińską wielki książę Konstanty zrezygnował w 1823 r. z praw do tronu rosyjskiego, przysługujących mu po śmierci starszego brata; akt rezygnacji utrzymywany był w tajemnicy. Gdy po śmierci Aleksandra I w 1825 r. Mikołaj wysłał do brat wezwanie do wstąpienia na tron, tytułując go cesarzem Konstantym I, ten ponownie odmówił objęcia władzy w Rosji i pozostał w Warszawie. Formalnie od 27 listopada do 14 grudnia 1825 był cesarzem Rosji, o czym nie wiedzieli dekabryści, którzy wywołali w grudniu 1825 r. powstanie przeciwko Mikołajowi w obronie praw Konstantego do tronu. Następnie, w l. 1815–1830 Wielki Książę Konstanty był wodzem naczelnym Wojska Polskiego i faktycznym wielkorządcą Królestwa Polskiego; podlegały mu także garnizony wojsk rosyjskich w zachodnich guberniach Rosji. Zwalczał polskie ruchy wolnościowe, rozbudował siatkę tajnej policji rosyjskiej w Polsce. Choć był wielkim miłośnikiem polskiej armii, wprowadzony przez niego rygor i niepraktykowany w Polsce brak szacunku do oficerów budziły silny sprzeciw. W noc wybuchu powstania, 29 listopada 1830 r. jego osoba była głównym celem ataku spiskowców. Udało mu się uciec z Belwederu w kobiecym przebraniu, a następnie na czele korpusu rosyjskiego przedostać się do Rosji, gdzie wkrótce zmarł na cholerę (lub też wskutek otrucia). [przypis edytorski]
Romanow, Mikołaj Mikołajewicz (1856–1929) — wielki książę rosyjski, do sierpnia 1915 r. głównodowodzący armii rosyjskiej podczas I wojny światowej. [przypis edytorski]
Romanow, Paweł Aleksandrowicz (1860–1919) — rosyjski wielki książę, syn cara Aleksandra II; jego żoną była Aleksandra Gieorgijewna Romanowa (1870–1891), urodzona jako Aleksandra Grecka, księżniczka Grecji i Danii. [przypis edytorski]
Romanowski, Mieczysław (1834–1863) — polski poeta epoki romantyzmu, autor poematów epickich; poległ w powstaniu styczniowym. [przypis edytorski]
Roman — Roman Załuski. [przypis redakcyjny]
romanśnica — kobieta lubiąca romanse. [przypis autorski]
Romanschrifsteller (niem.) — powieściopisarz. [przypis edytorski]
romans (daw.) — powieść. [przypis edytorski]
romansie, który też musi być uczciwą robotą, a nie bezczelnym podlizywaniem się najgorszej publice za parę groszy, co się u nas coraz namiętniej i nagminniej robi — mam wrażenie, że ohydny stosunek wydawców do pisarzy ma też tu swoje źródło. Trudno nie traktować en canaille [fr. na kanalię; red. WL] snardza, który gdy się z nim mówi, śmierdzi cały czymś wstrętnym, co tylko co za marną flotę lizał; a do tego przeważnie jest głupi i niewykształcony. [przypis autorski]
Romans i powieść — rocznik wydawany w Warszawie w latach 1909–1927, pod red. Józefa Jankowskiego. [przypis edytorski]
