Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 472 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 18137 przypisów.
powiécie — wyrazy powiécie oraz dziécię zostały zrymowane ze słowem życie, ponieważ é mogło być wymawiane w sposób zbliżony do i bądź y. [przypis edytorski]
powié — czytaj: powi. [przypis edytorski]
powięgła (gw.) — powiędła. [przypis autorski]
powiém — tu: opowiem. [przypis edytorski]
powięź (daw.) — wiązka, pęto. [przypis edytorski]
powieć — konstrukcja z partykułą wzmacniającą „-ci”, skróconą do „ć”. [przypis edytorski]
po wiechach — po karczmach; wiecheć słomy był znakiem karczmy. [przypis redakcyjny]
powieciech — dziś popr. forma Msc.lm: powiatach. [przypis edytorski]
Po wieczerzy fajerwerk — sztuczne ognie, rzecz często bardzo kosztowna, były ulubionym sposobem uświetniania większych uroczystości bogatej szlachty i magnaterii. [przypis redakcyjny]
powiedać (daw.) — powiadać, mówić. [przypis edytorski]
powiedać (daw.) — powiadać. [przypis edytorski]
powiedać — dziś popr.: powiadać. [przypis edytorski]
powiedać (gw.) — mówić. [przypis edytorski]
powiedać (gw.) — powiadać, mówić. [przypis edytorski]
powiedać (gw.) — powiadać, opowiadać. [przypis edytorski]
powiedacz (daw.) — mówiący; osoba przemawiająca; rozmówca. [przypis edytorski]
powieda (gw.) — powiada; mówi. [przypis edytorski]
powieda (gw.) — powiada. [przypis edytorski]
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, Chłopi, Część czwarta - Lato
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
powiedają (gw.) — powiadają. [przypis edytorski]
powieda — Łk 21, 19. [przypis edytorski]
powiedali (gw.) — powiadali. [przypis edytorski]
powiedam (gw.) — powiadam. [przypis edytorski]
powieda Paweł — Filip 4. [przypis edytorski]
powiedła (gw.) — powiodła. [przypis edytorski]
powiedząż (daw.) — konstrukcja z partykułą -że skróconą do -ż w funkcji wzmacniającej i pytającej; znaczenie: czy powiedzą; czyż powiedzą. [przypis edytorski]
Powiedzcie teraz, co mam uczynić? […] żeby owa przekupka pod Długoszowym domem wszystkie swoje garnki i misy na drobne okruchy potłukła? — na tle anegdoty z Dworzanina Ł. Górnickiego. [przypis autorski]
powiedz deklamacją (daw.) — dziś: powiedz deklamację. [przypis edytorski]
powiedzenie św. Augustyna o słowach Chrystusa w Ewangelii: „Biada ślepym (…) — Augustyn z Hippony, Przeciwko listowi Parmenianusa (Contra epistolam Parmeniani), III, 4. [przypis tłumacza]
Powiedziałaby panu (…) poufale — Doryna przedrzeźnia tu głos i sposób mówienia pani Pernelle. [przypis tłumacza]
powiedziałbym razem z Hamletem, że dzieją się na świecie rzeczy (…) — nawiązanie do słów tytułowego bohatera tragedii Shakespeare'a: „Więcej jest rzeczy na ziemi i w niebie,/ Niż się ich śniło waszym filozofom” (akt I, scena 5, tłum. Józef Paszkowski). [przypis edytorski]
Powiedziałem nierozmyślnie rzeknie: albowiem, czyliż krew tych ludzi, którzy wraz z szlachtą, a w większej liczbie ginęli, była wodą — Słyszałem wielu mówiących, że gdyby sprzedażność dóbr wszystkim Polakom była pozwoloną, natenczas z czasem wyginęłyby familie szlacheckie. Ja nie rozumiem, jak by przez to mogły zaginąć familie, przez co niezawodnie utrzymałby się kraj. Ale, na koniec, z dwóch złych roztropność mniejsze obierać radzi. Niechajże szlacheckie familie poczynią niektóre majoraty, jak uczyniła szlachta w Anglii i w Francji. Mniej złego krajowi uczyni kilkanaście majoratów na jednej części Polski, aniżeli dzisiaj niewola całej ziemi. [przypis autorski]
Powiedział im Mojżesz, iż: „Nagotujcie się wszyscy na jutro, pewnie go na tej górze widzieć będziecie, i głos jego usłyszycie, jedno się blisko góry nie przystępujcie, abyście śmiercią nie pomarli — streszczenie Wj 19, 10–18, gdzie jednak Bóg przekazuje Mojżeszowi, żeby ostrzegł lud trzy dni wcześniej. [przypis edytorski]
Powiedział sobie po prostu, że wszystkie klasyfikacje są (…) fałszywe i sztuczne (…) stworzywszy najbardziej szablonowy chyba z podziałów — M. Kridl, Krytyka i krytycy, Warszawa 1923, s. 231–232. [przypis autorski]
powiedział, że czyniłem rzecz bardzo głupią — u Ksenofonta żałuje Krezus swego grzesznego postępku, mówi, że czynność ta była głupia, ale bliżej jej nie wyjaśnia. [przypis tłumacza]
powiedział, że on [Eneasz] był mistrzem popłochu — por. Homer, Iliada VIII 107–108 (μήστωρ φόβοιο), jednak wydaje się, że Sokrates dla poparcia swojej tezy używa zmienionego sensu: u Homera Eneasz jest nie tyle tym, który po mistrzowsku korzysta na polu walki z taktyki ucieczki, co raczej wojownikiem, który, pędząc na rydwanie, znienacka zjawia się w różnych miejscach i wzbudza popłoch wśród wrogów; por. tłumaczenie tego określenia w tym miejscu przez Pawła Popiela: „groźny wódz”, w tłum. Kazimiery Jeżewskiej: „wojownik straszny”; to samo zestawienie wyrazów pojawia się w Iliadzie w odniesieniu do Diomedesa w VI 278: „wszędy grozi postrachem” (Popiel), „w pościgu wódz straszliwy” (Jeżewska), Hektora w XII 39: „dowódca pogoni” (Popiel), „co popłoch wzniecał” (Jeżewska), oraz Patroklosa w XIII 16: „dowódca pogoni w potyczce” (Popiel), „co wrogów przerażał” (Jeżewska). [przypis edytorski]
Powiedziane jest, iż prawo będzie zmienione, że ofiara będzie zmieniona (…) — Por. fragm. 610. [przypis tłumacza]
Powiedziane jest, że to pokolenie nie minie (…) — Mt 24, 34. [przypis tłumacza]
Powiedziano tam, że król zachowa swobody, jakich jego ojciec i dziad użyczyli kościołom — Mówiłem w poprzedzającej księdze, rozdz. XXI, o tych wolnościach, które były ustąpieniem praw sądowych i które zabraniały sędziom królewskim pełnić jakichkolwiek czynności na owym terytorium; były one równoznaczne z ustanowieniem lenna. [przypis redakcyjny]
Powiedzieć, iż Chrystus, który przyszedł usunąć obrazy (…) — Pascal zwalcza tu naukę, wedle której Sakrament bez miłości wystarcza dla odpuszczenia grzechu. [przypis tłumacza]
powiedzieć jak Kanaenka (…) mego pana — parafraza słów kobiety kananejskiej do Jezusa z Mt 15,27. [przypis edytorski]
powiedzieć odczyt — dziś popr.: wygłosić odczyt. [przypis edytorski]
powiedzie (…) przodzie — autor zdecydował się na taki rym, zatem prawdopodobnie wymawiał: na przedzie. [przypis edytorski]
Powiedz mi, czy mam do Juliusza — Juliusza Słowackiego. [przypis redakcyjny]
Powiedz, Muzo moja (…) imię męża, który bez nadziei / Przebłąkał stare życie, gdy runęła Troja… — parafraza początku Odyseji, poematu Homera o przygodach Odyseusza, który po zakończeniu wojny trojańskiej podróżował przez 10 lat po świecie, nie mogąc trafić do domu. [przypis edytorski]
Powiedz, przechodniu, Spartanom (…) Sparty posłuchać i paść — w innym tłumaczeniu: „Przechodniu, powiedz Sparcie, tu leżym, jej syny, prawom jej do ostatniej posłuszni godziny”. [przypis edytorski]
powiedzże — daw. konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że; znaczenie: powiedz koniecznie. [przypis edytorski]
powiedzże — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że. [przypis edytorski]
powiedzże — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że; znaczenie: powiedz mi koniecznie. [przypis edytorski]
Powiedz że nam, co tutaj tak pachnie?… Pieprzyca!… — W oryginale: Qu'est-ce que cela sent ici?… La giroflée! Wyraz giroflée (lewkonia) z powodu podobieństwa brzmień używany bywa jako synonim policzka (gifle). W braku odpowiedniejszego wyrazu postawił tłumacz natomiast „pieprzycę”, ażeby choć w przybliżeniu („dać komuś pieprzu” „pieprzyć”) zaznaczyć intencję autora [daw. „dać komuś pieprzu” oznaczało: dokuczyć komuś, pognębić, dać do wiwatu; red. WL]. [przypis tłumacza]
powieki — dziś popr. forma N.lm: powiekami. [przypis edytorski]
powieli — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy powie. [przypis edytorski]
po wielkiej części o sobie zwątpiła (starop. forma) — w dużej mierze zwątpiła o swoich szansach. [przypis edytorski]
po wielu kluczach — tu: po wielu uskokach na boki; po kluczeniu. [przypis edytorski]
Powiem co każesz, ojcze — Marianna wie, ile ojcu zależy na Tartufie, ale ani w głowie jej nie postało, że tu idzie o małżeństwo, skoro z woli ojca przyrzeczona jest Waleremu. [przypis tłumacza]
Powiem tedy razem z Sokratesem (…) — Marmontel, Opowiastka moralna o Alcybiadesie. [przypis tłumacza]
Powiemyż (…) Możemyż (…) Jawiż się — konstrukcje z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy powiemy, czy możemy, czy jawi się. [przypis edytorski]
powienienie (daw.) — powiew. [przypis edytorski]
powienny (daw.) — powiewny. [przypis redakcyjny]
powie — pierwotnie, sądząc po rymie ze słowem: „Mazurowi”, wyraz ten miał zapewne daw. formę z è (tzw. e pochylonym). [przypis edytorski]
powiernica Lemaitre'a i przyjaciółka Prousta, pani S*** — Marie Scheikevitch (1882-1966?), opublikowała o Prouście Souvenirs d'un temps disparu (1935). [przypis edytorski]
powiernica — osoba obdarzana zaufaniem, której powierza się tajemnice. [przypis edytorski]
powiernictwo rodowe a. ordynacja rodowa — majątek ziemski rządzący się własnymi prawami dotyczącymi dziedziczenia, posiadający swój własny statut, zapobiegający rozdrobnieniu dóbr. [przypis edytorski]
powierzchnie — powierzchownie, pozornie. [przypis redakcyjny]
powierzchowność — tu: pozór. [przypis redakcyjny]
powierzon — dziś: powierzony. [przypis edytorski]
powierzone ludzie (starop. forma) — ludzi powierzonych (sobie, swojej opiece). [przypis edytorski]
powierzyć jemu jednemu za naszych czasów swe mienie, miasta — to znaczy wejść w stosunek wasala do suzerena. [przypis tłumacza]
powierzyć się komu czego (starop.) — powierzyć komuś coś; dać coś komuś w zaufaniu. [przypis edytorski]
powierzyciel — wierzyciel; powierzycielów — dziś D. lm brzmiałby: powierzycieli. [przypis edytorski]
powieść (daw.) — tu: powiedzenie. [przypis edytorski]
powieść Diderota — Kubuś fatalista i jego pan. [przypis tłumacza]
Powieść o dyabelskiey bździnie — zaginiony poemat Villona, który miał za treść tragikomiczną walkę o kamień nazwany Pet-du-Diable. [przypis tłumacza]
powieść o księciu, zwanym Idiotą — powieść Fiodora Dostojewskiego Idiota (1869), której tytułowym bohaterem jest bezgranicznie szczery, naiwny i wrażliwy książę Myszkin. [przypis edytorski]
powieść o Wiesławie — sielanka Kazimierza Brodzińskiego (1791-1835) Wiesław, niezwykle popularna i przerabiana również na użytek sceny. [przypis edytorski]
powieść p. Ducray-Duminil będzie dokumentem naszych obyczajów — Stendhal nieraz cytuje tego modnego autora sentymentalnych powieści. [przypis redakcyjny]
„Powieść pod tytułem Mór zmieniła się w dwie, jedną pod tytułem Książka o starej kobiecie, a druga w pewien rodzaj polskiego Sartor Resartusa o nieokreślonym na razie tytule”. (2 grudnia 1909). „Mór (Książka o starej kobiecie) może być sensacyjna — gdyż właściwie jest gwałtownym atakiem na idealizm w polityce, na entuzjazm i kult rozpaczy, kultury porażki życiowej, a więc dostaje się wszystkim „świętościom”— a wiele rzeczy „potępionych”, „reakcyjnych” ukazuje swoją rationem essendi. Sądzę, że jest naszym obowiązkiem walczyć całą siłą z tą psychiką klęski i rozbicia; i tworzyć przeciwwagę na gwałt! Podnosić choćby brutalnie „pozytywną wartość życia, zdolności do niego”. (List ze stycznia 1910). [red. WL].
[przypis redakcyjny]
Powieść spopularyzowała literaturę piękną, ale jak zwykle w tych razach obniżyła jej polot (…) uświadomi zwycięsko okres nowy, antytezę świetlaną minionego — M. Komornicka, Szkice, Warszawa 1894, s. 7–8. [przypis autorski]
powieść — tu: opowieść, informacja. [przypis redakcyjny]
powieść — tu: opowieść, plotka. [przypis edytorski]
powieść — tu: opowieść, plotka. [przypis redakcyjny]
powieść — tu: opowieść. [przypis edytorski]
powieść — tu: powiedzenie. [przypis edytorski]
powieści, którą na łożu śmierci dyktuje siostrzenicom — od zamieszkałej w Płocku rodzonej siostrzenicy Żmichowskiej otrzymałem następujące informacje: „(…) Rada jestem, że mogę pana dokładnie poinformować, gdzie, kiedy i w jakich okolicznościach pisała Narcyza Żmichowska ostatni swój utwór. W lipcu 1876 r. ciotka moja, czując się już niezdrową, wynajęła letnie mieszkanie w ogrodzie zw. Frascati przy ul. Wiejskiej i tam zaczęła pisać Czy to powieść?. Już wówczas ukazywały się pierwsze objawy choroby, która ją wpędziła do grobu. Zmęczona pisaniem, przywoływała więc mnie na pomoc i dyktowała pierwsze rozdziały powieści. Po dwóch miesiącach pobytu na Frascati, wróciła ciotka do miasta, ale choroba robiła szybkie postępy. Chora nie mogła już utrzymać pióra, ani cokolwiek robić rękami. Widząc, jak pragnęła dokończyć swą pracę, my, cztery siostrzenice mieszkające wówczas w Warszawie, ustanowiłyśmy dyżury i kolejno pisałyśmy, podczas gdy ciotka dyktowała swą powieść… Ciotka mówiła wolno, abym z pisaniem nadążyć mogła, ale nader płynnie i zatrzymywała się tylko, gdy bóle rąk stawały się silniejsze. Wtedy rozpaczliwym ruchem załamywała ręce i zarzucała je na głowę, jednakże ani jeden jęk, ani jedna skarga nie wychodziła z jej ust. Gdy atak minął, wracała do dalszego dyktowania, tak pracowałyśmy czasem dwie i trzy godziny. Odczytywałam następnie głośno napisane arkusze, aby sprawdzić, czy nie należy czego poprawić, co się rzadko kiedy zdarzało, po czym odsyłała rękopis do redakcji »Wieku«. W pierwszych dniach grudnia trzeba było poniechać wszelkiej pracy, a w samą wigilię Bożego Narodzenia nastąpiła śmierć. Oto co chciałam panu powiedzieć po przeczytaniu artykułu o Narcyzie i Wandzie, który z innego jeszcze względu zajął mnie i wzruszył, przenosząc myśl w odległe lata wczesnej mojej młodości; — i dla Wandy bowiem najwyższą cześć chowam w głębi serca. Matkę pana poznałam na Miodogórzu, gdzie w r. 1866 umieszczono mnie w zakładzie naukowym p. Bąkowskiej, późniejszej doktorowej Baranowskiej. Przez przyjaźń dla „cioci Narci”, panna Wanda Grabowska zaproponowała, abym poza wspólną nauką z innymi panienkami brała od niej lekcje literatury i historii. Dwa razy więc tygodniowo zbiegałam na dół na te miłe lekcje, które się odbywały w pokoju panny Wandy, i bardzo długo jako drogocenną pamiątkę przechowywałam kajet z wypracowaniami poprawianymi jej ręką. Do tych uczuć łączyć się będzie głęboka wdzięczność dla Matki pana, gdyż rozumiem dobrze, iż przez Nią i dla Niej odgrzebuje pan z niepamięci wielką postać Narcyzy, za co i panu też w imieniu rodziny poetki dziękuję… Stefania Paprocka, córka Lilii ze Żmichowskich Zalewskiej”. [przypis redakcyjny]
powieści (starop.) — tu: opowieści; plotki. [przypis edytorski]
powieszą w Sybilli — mowa o Świątyni Sybilli w parku pałacowym w Puławach, budynku, w którym księżna Izabela Czartoryska założyła muzeum pamiątek po sławnych Polakach oraz narodowych „starożytności”; napis nad wejściem głosi: „Przeszłość Przyszłości”. [przypis edytorski]
powieszże (daw.) — konstrukcja z partykułą -że w funkcji wzmacniającej i pytającej; znaczenie: czy powiesz, czyż powiesz. [przypis edytorski]
powietrza użyje — Doktor i Pelikan doradzają, by Roliisonowi umożliwić samobójstwo; tę samą myśl poddawał mu szatan przez usta Konrada.DO WERYFIKACJI [przypis edytorski]
Powietrze było łagodne, rosa, niby balsam, opadała… (ang. The air was mild, the dew was balm) — nawiązanie do fragmentu utworu Waltera Scotta (1771–1832) The Lady of the Lake: Canto III: The air was mild, the wind was calm, The stream was smooth, the dew was balm. [przypis edytorski]
powietrze morowe — zaraza. [przypis edytorski]
powietrze po koła obwodzie wiruje pierwszym ruchem popychane — Ruch powietrza, jaki tu czuć się daje, nie powstał z wyziewów ziemskich, ale, co sam poeta uprzednio wyłożył, przez ruch zawsze jednostajny gwiazdy krążącej ze wschodu na zachód. Dlatego wieje tu zawsze stały wiatr wschodni. [przypis redakcyjny]
Powietrze słodkie (…) niezmienne, świeże jak powiew majowy — Niezmienne i stale wiejące powietrze oznacza pełną życia i zawsze jednostajną wolę dobra, jaką w nas uzupełnione oczyszczenie od namiętności i grzechu rozbudza. Powietrze wieje od wschodu, a zatem ze wschodem i po zachodzie słońca zarówno ta wola zgodna jest ze skłonnością do dobra, jaką sam Bóg w nas zaszczepił: taż sama wola towarzyszy nam aż do ostatecznego swego rozwoju przy zachodzie ziemskiego życia. Ale ta wola nie przeszkadza nam bynajmniej używać niewinnych ziemskich uciech; często nawet objawia ich tajemniczą harmonię z sobą, podobnie jak tu w raju ziemskim powietrze i szmer liści śpiewaniu ptasząt wtórują. [przypis redakcyjny]
powietrze — tj. morowe powietrze, czyli zarazę. [przypis redakcyjny]
powietrze — tu daw.: morowe powietrze, zaraza, epidemia. [przypis edytorski]
powietrzyca (gw.) — wichura. [przypis autorski]
powie-ż (daw.) — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy nie powie, czyż nie powie. [przypis edytorski]
powijała — tu: powiewała, łopotała. [przypis edytorski]
powiła syna Kazimierza, innym imieniem Karola, odnowiciela Polski — wspomniany tu syn Mieszka II i Rychezy był Kazimierz Odnowiciel (1016–1058), podobnie jak wielu Piastów (jego ojciec Mieszko Lambert, jego syn Władysław Herman) nosił podwójne imię: słowiańskie Kazimierz i chrześcijańskie Karol. [przypis edytorski]
powinien byłem (daw.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika (inaczej: powinienem był), a przy tym forma czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność, stan itp. uprzedni w stosunku do czynności a. stanu wyrażonego czasem przeszłym prostym; znaczenie: powinienem uprzednio, wcześniej (coś zrobić). [przypis edytorski]
powinienem był — daw. forma czasu zaprzeszłego; dziś: powinienem (przedtem, uprzednio). [przypis edytorski]
powinienem był domyślić się — forma czasu zaprzeszłego dla czynności wielokrotnej, ponawianej; inaczej: powinienem domyślić się tego wcześniej. [przypis edytorski]
