Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 478 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia

Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 159532 przypisów.

pokazować (starop. forma) — dziś popr.: pokazywać. [przypis edytorski]

pokazować (starop. forma) — pokazywać. [przypis edytorski]

pokazować (starop.) — pokazywać; tu: okazywać. [przypis edytorski]

pokazowac — dziś: pokazywać. [przypis edytorski]

pokazowa (daw.) — dziś: pokazuje. [przypis edytorski]

pokazował (starop. forma) — pokazywał. [przypis edytorski]

pokazuje mu tak zwaną „figę”: Gdym był chłopięciem, to brano za daktyl — pokazać komu daktyl, tj. palec średni: σκιμαλίσαι oznaczało wielką obelgę: podobnie gniewają się i u nas o tzw. „figę”. Stąd nagła złość i obraza u mistrza. [przypis tłumacza]

pokazuje się — okazuje się. [przypis edytorski]

po kęsu (starop.) — po trochu. [przypis redakcyjny]

po kęsu (starop.) — po trosze, kawałkami. [przypis edytorski]

pokiela (reg.) — dopóki. [przypis edytorski]

pokiel (gw.) — pokąd, dokąd; dopóki. [przypis edytorski]

po kijku kręcić naokoło — jak w zabawie dzieci, uwiązujących chrząszcza nitką do kijka, wokół którego kręci się on i brzęczy. [przypis redakcyjny]

pokil (gw.) — lub pokiel: póki, jak długo. [przypis redakcyjny]

pokil (gw.) — póki, dopóki. [przypis edytorski]

po kilka dzieci — popr.: po kilkoro dzieci. [przypis edytorski]

Po kilku dniach strzelanina ustała. Vernichtungs-Kommando wyjechało, aby obrobić Trawniki i Poniatów. (…) Koniec — W dniach 3–4 listopada 1943 r. niemieckie władze bezpieczeństwa przeprowadziły w dystrykcie lubelskim masowy mord Żydów, któremu nadano kryptonim „Erntefest” („Dożynki”) zamordowano w tym czasie w sumie ok. 42 tys. osób. Pierwszego dnia zamordowano żydowskich więźniów KL Lublin (Majdanek), obozów pracy Flugplatz, Lipowa 7, Sportplatz, Trawniki oraz mniejszych placówek na terenie Lublina; drugiego dnia zabito Żydów w obozie pracy w Poniatowej oraz w kilku mniejszych placówkach pracy w dystrykcie lubelskim. W większości więźniowie tych obozów pracowali na rzecz spółki Ostindustrie („Osti”, „Przemysł Wschodni”). Operacja była ostatnim etapem realizowanej od wiosny 1942 r. akcji „Reinhardt”, której celem była biologiczna eksterminacja żydowskich mężczyzn, kobiet i dzieci w Generalnym Gubernatorstwie (GG). [przypis edytorski]

pokinąć (daw.) — porzucić. [przypis edytorski]

poki nietu czasu mego (starop.) — póki nie nadejdzie mój czas. [przypis edytorski]

pokładne — opłata za pozwolenie pochowania na cmentarzu, równoznaczna z wieczystą dzierżawą ziemi pod grób. [przypis edytorski]

pokładnie — włoży na siebie. [przypis edytorski]

pokładniki — poprzeczne elementy szkieletu statku zamykające wręgi od góry i służące do mocowania na nich pokładu; pokładniki spoczywają na wzdłużnikach pokładnikowych. [przypis edytorski]

Pokłady srebrnych żył oby nie miały końca! — pokłady srebra w Laurion, płd. Attyce, ok. 50 km od Aten, systematycznie eksploatowane od końca VI w. p.n.e., były jednym z głównych źródeł dochodów państwa ateńskiego; nowo odkryta żyła srebra posłużyła m.in. do sfinansowania wielkiej floty, która odparła inwazję perską w bitwie pod Salaminą w 480 p.n.e. [przypis edytorski]

pokładziny — położenie się małżonków w jednym łożu w obecności świadków. [przypis edytorski]

pokłaniać (daw.) — kłaniać się, składać pokłon. [przypis edytorski]

pokłóto (starop. forma) — pokłuto. [przypis edytorski]

Pokla — Poklusa, boga świata podziemnego. [przypis edytorski]

poklękli — dziś: poklękali. [przypis edytorski]

poklęknąć — dziś: uklęknąć. [przypis edytorski]

Poklus — litewski bóg świata podziemnego i śmierci. [przypis edytorski]

Poklus (w mit. litew. Pikuolis) — bóg podziemi, bóg zemsty; mary z Poklusa otchłani — duchy zmarłych, dręczone w podziemnym świecie, którym władał Poklus. [przypis edytorski]

Poklus — ze względu na poniższą wzmiankę o „bogu z tułowiem węża”, prawdopodobnie chodzi o Welesa (a. Wołosa), podziemnego boga zaświatów (krainy umarłych), magii, przysiąg, sztuki, rzemiosła, kupców i bogactwa, a także opiekuna bydła, wyobrażanego pod postacią węża. [przypis edytorski]

pokój Boży — średniowieczny kościelny zakaz starć zbrojnych w określonych dniach tygodnia oraz okresach liturgicznych, mający na celu ograniczenie wojen pomiędzy panami feudalnymi. [przypis edytorski]

pokój Chrystusów (daw. forma D.) — pokój Chrystusowy. [przypis edytorski]

pokój Filokratesa (346 p.n.e.) — zawarty pomiędzy Macedonią a Atenami, zatwierdzający stan posiadania stron w chwili jego zawarcia; w szczególności obejmował rezygnację Aten z roszczeń do Amfipolis. [przypis edytorski]

pokój królewski (387 p.n.e.) — traktat zawarty pomiędzy Spartą a królem Persji Artakserksesem II, kończący wojnę koryncką, prowadzoną przez koalicję Aten, Koryntu, Beocji i Argos przeciwko Sparcie; zwany również pokojem Antalkidasa od imienia wysłannika Sparty. Na jego mocy wyzwolone wcześniej greckie miasta na wybrzeżu Azji Mniejszej oraz Cypr przeszły pod panowanie perskie, w zamian za co Sparta utrzymała hegemonię w Grecji: Persja zerwała sojusze z wrogami Sparty, rozwiązano wszystkie związki miast-państw, z wyjątkiem Związku Peloponeskiego. [przypis edytorski]

Pokój ma swe zwycięstwa nie mniej chlubne od WojnyPeace hath her victories/ No less renowned than War. [przypis autorski]

pokój Nikiasza — podpisany w 421 p.n.e., kończył pierwszy okres wojny peloponeskiej; został zawarty na 50 lat, przetrwał jedynie do 415 p.n.e. [przypis edytorski]

Pokój, pry, mój dawam wam, pokój mój zostawuję wam — J 14, 27. [przypis edytorski]

pokój san-stefański — traktat zawarty między Rosją a Turcją dn. 3 marca 1878 r. w San Stefano (pod Konstantynopolem). Turcja, pokonana uprzednio w wojnie z Rosją (1877–1878), musiała uznać niepodległość swych dotychczasowych państw lenniczych: Rumunii, Serbii i Czarnogórza, przy czym granice tych dwóch ostatnich zostały znacznie rozszerzone. Jednocześnie utworzono rozległe Księstwo Bułgarskie z dostępem do Morza Egejskiego (obejmujące Macedonię). Poza tym Turcja została zmuszona do ustępstw terytorialnych na rzecz Rosji w Azji i do zapłaty wysokiej kontrybucji. [przypis redakcyjny]

pokój — tu w zanczeniu: spokój. [przypis edytorski]

pokój uchodzi wśród ludzi za największe dobro — w starożytnej Grecji pokój jest stanem wyjątkowym, wojna normalnym. [przypis tłumacza]

pokój w Tylży — wraz z traktatami tylżyckimi podpisanymi w dniach 7 i 9 lipca 1807 stanowił porozumienie między cesarstwem Francji a Rosją i Prusami, w wyniku którego m.in. zostało utworzone Księstwo Warszawskie (z części ziem zajętych przez Prusy podczas rozbiorów Polski) oraz Wolne Miasto Gdańsk; natomiast Francja w osobie Napoleona I uznała formalnie aneksję przez Rosję departamentu białostockiego. [przypis edytorski]

pokochała go jeszcze więcej — dziś raczej: pokochała go jeszcze bardziej. [przypis edytorski]

„pokochał” Klejniasa (jak dzieci całowanie nazywają) — po grecku jedno i to samo słowo oznacza „kochać” i całować” (fileo). Dla oddania tego wtrącono zdanie w nawiasie, którego nie ma w oryginale. [przypis tłumacza]

pokocić się (daw., reg.) — poturlać się. [przypis edytorski]

pokojówkami lub damami do towarzystwa, już skażonymi i wynaturzonymi bogactwem — Pamiętniki pani de Staël, Collégo, Duclosa, margrabiny Bayreuth. [przypis autorski]

pokojowa — służąca dbająca o porządek w pokoju i wygody pani. [przypis edytorski]

„Pokojowi była to służba pałacowa, jednakowo ubrana, zawsze przy pałaszach, stojąca za panem, panią i gośćmi z talerzami u stołu; tym się często trafiało leżeć na kobiercach”. (J. D. Ochocki, Pamiętniki, s. 93). Chłostę na kobiercu odbierali pokojowi w odróżnieniu od chłopów, którym taki przywilej nie przysługiwał. [przypis redakcyjny]

pokojowiec — służący mieszkający w domu i pomagający w codziennych czynnościach. [przypis edytorski]

pokojowiec — służący, pilnujący porządku w pokoju pana. [przypis edytorski]

Pokole (mit. litew.) — Poklus, bóg piekła i zemsty. [przypis edytorski]

Pokolenia roślinneGenera Plantarum Karola Linneusza, wydane pierwszy raz w 1737 r., tu mowa wydaniu uzupełnionym przez Johanna Christiana Daniela Schrebera (1739–1810). [przypis edytorski]

pokolenie Dany — chodzi o Tuatha Dé Danann, w mitologii irlandzkiej plemię bogini Dany. [przypis edytorski]

Pokolenie jest to, mówiąc najprościej, grupa rówieśników (…) i ta wspólność może być cennym wskaźnikiem dla orientacji w życiu literackim — L. Fryde, Trzy pokolenia literackie, „Pion” 1938, nr 45. [przypis autorski]

Pokolenie jest to względna jedność wszystkich mniej więcej równowiecznych ludzi (…) wychowaniem, moralnością i wrażliwością artystyczną — F. Kummer, Deutsche Literaturgeschichte des neunzehnten Jahrhunderts dargestellt nach Generationen, I, s. 5. [przypis autorski]

Pokolenie literackie jest przecież tylko jednym z wydań pokolenia humanistycznego (…). Zagadnienie (…) wyjaśnia F. Mentré — F. Mentre, Les générations sociales, 1920. [przypis autorski]

pokolenie literackie Młodej Polski daje się podzielić na dwie odrębne formacje wewnątrz generacji(…) Leopold Staff, Włodzimierz Perzyński, Stanisław Brzozowski (krytyk) — dokładniej o zasadach i historycznoliterackich konsekwencjach takiego podziału piszę w szkicu Stulecie pokolenia Młodej Polski („Pamiętnik Literacki”, LI, 1961, z. 2, przedruk w zbiorze Łowy na kryteria, Warszawa 1965, s. 135–161). [przypis autorski]

pokoleniem literackim zajmował się Julius Petersen — J. Petersen, Die Wesensbestimmung der deutschen Romantik, Leipzig, 1926. [przypis autorski]

pokolenie rozproszone — pokolenie, które budowało wieżę Babel i za karę zostało rozproszone. [przypis tłumacza]

pokolenie stare jest dzieckiem tych czasów, kiedy mieszczaństwo i zamożniejsze drobnomieszczaństwo walczyły na półwyspie o swoją dzisiejszą synekurę społeczną (…) ponad warstwami, tj. poza życiem, oderwane od stanu włościańskiego, nieprzyswojone przez inny — K. R. Ż. [L. Krzywicki], Z Niemiec, s. 522. [przypis autorski]

pokolenie — tu: szczep, plemię. [przypis edytorski]

pokonić — osadzić końmi. [przypis redakcyjny]

pokonywa — dziś 3. os. lp raczej: pokonuje. [przypis edytorski]

pokonywa — dziś raczej: pokonuje. [przypis edytorski]

pokora i submisja (łac.) — poddanie się, uległość. [przypis redakcyjny]

pokornie (…) jak gdy uściska sługa swego pana — Sordello zapomina o swojej dumie poetycznej w chwili, kiedy widzi stojący wobec siebie cień Wergiliusza. [przypis redakcyjny]

pokorzyć się — stanąć w pokorze, okazać pokorę. [przypis edytorski]

pokorzylim (gw.) — pokorzyliśmy; pokonaliśmy. [przypis edytorski]

pokost — wytwarzana z oleju szybkoschnąca substancja do pokrywania powierzchni drewna; daw.: lakier; tu przen. [przypis edytorski]

pokosy — pas skoszonego zboża. [przypis edytorski]

pokoszczony (starop.) — nasączony pokostem; pomalowany. [przypis edytorski]

pokosztować się z kimś — spróbować się, zmierzyć się. [przypis redakcyjny]

pokotem — jeden obok drugiego rzędem. [przypis edytorski]

pokotem — jedno obok drugiego, razem. [przypis edytorski]

po krajach — na krańcach, na brzegach. [przypis edytorski]

pokraśnieć (daw.) — zaczerwienić się. [przypis edytorski]

pokraśnieć — tu: zaczerwienić się. [przypis edytorski]

pokręcając wąsa — dziś raczej: podkręcając wąsa. [przypis edytorski]

pokręcim się — w oryg. measure, oznaczające uroczysty taniec rozpoczynający zabawę. [przypis redakcyjny]