Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia

Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 159532 przypisów.

pohane (z ukr.) — pogańskie, niewierne. [przypis edytorski]

pohaniec (daw.) — muzułmanin (Turek lub Tatar; poganin); określenie pogardliwe. [przypis redakcyjny]

pohaniec (daw.) — poganin a. muzułmanin. [przypis edytorski]

pohaniec (daw.) — poganin. [przypis edytorski]

pohaniec (daw.) — poganin; z pohańcy — dziś popr. forma Msc. lm.: z pohańcami. [przypis edytorski]

pohaniec (daw., pogard.) — poganin; tu: muzułmanin, Tatar. [przypis edytorski]

pohaniec (daw., pogard.) — poganin; tu: muzułmanin, Turek a. Tatar. [przypis edytorski]

pohaniec — poganin, niechrześcijanin; tu: chodzi o Turków i Tatarów. [przypis redakcyjny]

pohaniec — pogardliwie o wyznawcy islamu (szczególnie Tatarze, Turku); pierwotnie od: poganin w wymowie rus. [przypis edytorski]

pohaniec (starop. z ukr.) — pogard.: innowierca, poganin a. muzułmanin. [przypis redakcyjny]

pohaniec (tu forma W. lp: pohańcze) — poganin, barbarzyńca. [przypis redakcyjny]

pohaniec (z rus.) — poganin; nazwa członków oddziałów tatarskich (a więc muzułmańskich); z czasem obraźliwa nazwa, znacząca tyle co: nikczemnik. [przypis edytorski]

pohaniec (z rus.) — poganin; używane gł. wobec Tatarów, Turków i in. plemion azjatyckich. [przypis edytorski]

po harapie (daw.) — po wszystkim (określenie myśliwskie, od okrzyku kończącego polowanie). [przypis edytorski]

po harapie (daw.) — po wszystkim. [przypis redakcyjny]

po harapie — po sprawie, dokonane; harap — bicz z krótką rękojeścią i długim plecionym rzemieniem, używany dawniej na psy myśliwskie; por. przysł.: jak z bicza strzelił. [przypis edytorski]

po harapie (z jęz. myśliwskiego) — po sprawie. [przypis redakcyjny]

po herapie a. po harapie (daw.) — po fakcie, po zakończeniu; harap (z niem. herab: precz): odpędzanie psów od ubitej zwierzyny, zakończenie polowania, także: bicz myśliwski do odpędzania psów, bicz w ogóle. [przypis edytorski]

pohoży (daw.) — pomyślny, nadarzający się. [przypis redakcyjny]

Pohrebyszcze — miasto położone nad rzeką Roś w centralnej części Ukrainy, ok. 80 km na płd. zachód od Białej Cerkwi. [przypis redakcyjny]

pohromki — pogromy, burze. [przypis redakcyjny]

pohybelnik — niebezpieczne, grząskie miejsce. [przypis edytorski]

poignards dans le sein — sztyletów w łonie. [przypis edytorski]

poilu (fr.: owłosiony) — potoczne określenie fr. żołnierza piechoty z czasów I wojny światowej. [przypis edytorski]

poimać (daw.) — pochwycić; imać: chwytać. [przypis edytorski]

poimać (daw.) — pojmać, schwycić. [przypis edytorski]

poimać (daw.) — wziąć; por. dzisiejsze: pojmać. [przypis edytorski]

poimać (starop. forma) — pojmać. [przypis edytorski]

poimać (starop.) — pojmać; uwięzić. [przypis edytorski]

poimany a. pojmany (starop.) — uwięziony; przytrzymany. [przypis edytorski]

poima (starop. forma 3 os. lp, cz. przysz.) — pojmie, zabierze (por. imać się czego). [przypis redakcyjny]

Poincaré, Henri (1854–1912) — francuski matematyk, fizyk i astronom; zajmował się także filozofią nauki. [przypis edytorski]

Poincaré, Henri (1854–1912) — francuski matematyk, fizyk teoretyczny i matematyczny, astronom teoretyczny oraz filozof nauki. [przypis edytorski]

Poincaré, Henri Jules (1854–1912) — francuski matematyk, astronom, fizyk i filozof; członek francuskiej Akademii Nauk, profesor na Sorbonie, autor prac z różnych dziedzin matematyki, zajmował się m.in. topologią kombinatoryczną i równaniami różniczkowymi. [przypis edytorski]

Poincaré, Henri Jules (1854–1912) — wybitny francuski matematyk, zajmował się również fizyką teoretyczną, mechaniką nieba i filozofią nauki. [przypis edytorski]

Poincaré, Henri Jules (1854–1912) — wybitny francuski matematyk, zajmujący się także fizyką teoretyczną i mechaniką nieba, filozof nauki. [przypis edytorski]

Poincaré, Jules Henri (1854–1912) — francuski matematyk, fizyk, astronom i filozof nauki, z zawodu inżynier górnictwa; prof. Uniwersytetu Paryskiego od 1881 r., prof. fizyki matematycznej na Sorbonie od 1886, członek Francuskiej Akademii Nauk od 1887 r.; prekursor teorii względności, w zakresie matematyki zajmował się m.in. równaniami różniczkowymi, współtwórca współcz. topologii kombinatorycznej. [przypis edytorski]

Poincaré, Raymond (1860–1934) — polityk francuski, pięciokrotny premier, prezydent Francji w latach 1913–1920. [przypis edytorski]

Poincare wyraził te same przypuszczenia, co E.[Einstein], ale E. w swojej pierwszej książce, a P. w swojej ostatniej — w rzeczywistości były to artykuły w pismach naukowych, a nie książki. Pierwsza praca Einsteina dotyczyła oddziaływań międzycząsteczkowych; ostatnie teksty Poincarego to dzieła astronomiczne i popularnonaukowe. Praca Einsteina na temat szczególnej teorii względności została złożona do druku 30 czerwca i opublikowana we wrześniu 1905, krótki artykuł Poincarego na ten temat ukazał się 5 lipca 1905, a jego poprawiona, rozszerzona wersja w styczniu 1906. Przede wszystkim zaś teoria Poincarego była znacząco odmienna od teorii Einsteina i bazowała na przyjętej od dawna hipotezie światłonośnego eteru, jednorodnej substancji wypełniającej Wszechświat. Einstein wykorzystał te same równania, co Poincare, ale odrzucił istnienie eteru oraz inaczej interpretował wnioski z wyników. [przypis edytorski]

po inne lata — dziś: w inne lata; w poprzednie lata. [przypis edytorski]

pointa — puenta. [przypis edytorski]

point de declenchement (fr.) — punkt początkowy, punkt odbicia. [przypis edytorski]

point de reveries (fr.) — koniec marzeń (mrzonek). [przypis edytorski]

Point des rêveries (fr.) — żadnych marzeń. [przypis edytorski]

point d'honneur (fr.) — punkt honoru. [przypis edytorski]

poiskaj się — przeszukaj swoje włosy. [przypis edytorski]

poiski (ros.) — poszukiwania. [przypis redakcyjny]

Poisson, Jeanne Antoinette, Marquise de Pompadour (1721–1764) — wpływowa kochanka króla Francji Ludwika XV, protektorka artystów i autorów Wielkiej Encyklopedii Francuskiej. [przypis edytorski]

Poissonniere — jeden z wielkich bulwarów paryskich, w dzielnicy zamieszkiwanej przez wielką burżuazję. [przypis redakcyjny]

Poitiers, Diana de (1499–1566) — słynąca z urody wpływowa faworyta króla francuskiego Henryka II Walezjusza. [przypis edytorski]

Poitou — kraina historyczna w zach. Francji. [przypis edytorski]

pojąć — tu: pojąć za żonę, poślubić. [przypis edytorski]

pojąć żonę a. pojąć kogoś za żonę — poślubić kogoś, ożenić się z kimś. [przypis edytorski]

pojąć — zrozumieć. [przypis edytorski]

pojął był z imieniem niejaką Różównę z Sędziszowa — Mikołaj Rej ożenił się w 1531 r. z Zofią Kościeniówną z Sędziszowa, siostrzenicą arcybiskupa lwowskiego Andrzeja Boryszewskiego, który kupił im jako swym krewnym wiele dóbr ziemskich. [przypis edytorski]

pojął — tu daw.: wziął. [przypis edytorski]

po jagodach (gw., daw.) — po policzkach. [przypis autorski]

Pojale Syjon, właśc. Poalej Syjon (z hebr. פועלי ציון: Robotnicy Syjonu) — lewicowa partia, istniejąca w latach 1906–1950, zrzeszająca Żydów o poglądach syjonistycznych. Pełna nazwa partii to Jidisze Socjalistisz-Demokratisze Arbeter Partaj „Poalej Cion”: Żydowska Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza „Poalej Syjon”. [przypis edytorski]

po jarmarku zły targ — przysłowie; Pasek miał w tym roku aż osiem procesów. [przypis redakcyjny]

pojaśń — dziś popr. forma: wyjaśnij. [przypis edytorski]

Pojawiła się moja broszura… — polemika około tej broszury wydała przeszło 60 rozmaitych pism ulotnych i artykułów. [przypis tłumacza]

Pojawiła się ona na widowni, aby podnieść głos i być słyszaną, ale zaledwie się odezwała, rozległy się dokoła niej krzyki: my nie chcemy poezji, poezja pośród nas nie ma głosu — A. Bełcikowski, Dzisiejsza nasza poezja, „Życie” 1888, nr 1. [przypis autorski]

Pojawiła się tu osobistość przebrana za perskiego ambasadora, która drwi sobie bezczelnie z dwóch największych władców świata. Przynosi monarsze Francuzów podarki, jakich nasz władca nie śmiałby dać królowi Irymety albo Georgii; i, swoim podłym skąpstwem, kala majestat dwóch mocarstw. — ów ambasador perski rychło po powrocie do kraju odebrał sobie życie z obawy przed dochodzeniem. [przypis tłumacza]

Pojawiły się setne książeczki, z arogancką swadą rozstrzygające to, przed czym cofały się najpotężniejsze umysły, różne katechizmy siły i materii (…) zwycięskiej ewolucji, doskonale zrównoważonej etyki itp. — A. Potocki, Polska literatura współczesna, Warszawa 1911, s. 125. [przypis autorski]

pojawiły się w polskim przekładzie niemal bezpośrednio po ich ogłoszeniu drukiem w języku francuskimCyrulik, sewilski, Warszawa 1780; Wesele Figara, Warszawa 1786. [przypis tłumacza]

pojazda (daw.) — wiosło. [przypis edytorski]

pojazda (daw.) — wiosło. [przypis redakcyjny]

pojazda — wiosło nieokute. [przypis autorski]

pojazda — wiosło. [przypis redakcyjny]

pojazd — wiosło. [przypis redakcyjny]

pojdze (gw.) — pójdźże (konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że w wymowie gwarowej). [przypis edytorski]

pojęcia: „jest konieczne” i „jest następstwem z danej podstawy” są pojęciami zamiennymi — zob. § 49. O zasadzie podstawy. [przypis tłumacza]

Pojęcia, o ile mają jakąkolwiek wartość, nie mogą być ot, tak sobie, dowolnymi urojeniami (…) rojeniem ściętej głowy — S. Brzozowski, Fryderyk Nietzsche, Stanisławów 1907, s. 16. [przypis autorski]

pojęcie Czasu Abstrakcyjnego — Czas Abstrakcyjny = pojęcie pochodne od trwania i Czasu Rzeczywistego Całości Istnienia, o ile takowe rozpatrujemy w poglądzie fizykalnym. [przypis autorski]

pojęcie Czasu Całości Istnienia implikuje pojęcie własnej jego fikcyjności — tzn., że istnieje tylko jako konieczne pojęcie. [przypis autorski]

pojęcie kompleksu współczesnych — pojęcie to zastępuje zupełnie nieokreślone pojęcie „przeżycia”. [przypis autorski]

pojęcie niesprzeczne z sobą wcale jeszcze nie dowodzi możliwości przedmiotu — pojęcie jest zawsze możliwe, jeśli ze sobą nie jest sprzeczne. Jest to logiczna cecha możliwości i przez nią jego przedmiot odróżnia się od nihil negativum. Może atoli tym nie mniej być pojęciem czczym, jeżeli nie będzie osobno udowodniona realność syntezy, przez którą pojęcie powstaje; co przecież polega zawsze, jak wykazano powyżej, na zasadach możliwego doświadczenia, a nie na zasadzie analizy (na prawie sprzeczności). Jest to przestrogą, żeby z możliwości (logicznej) pojęć nie wnioskować natychmiast o możliwości (realnej) rzeczy. [przypis autorski]

pojęcienotio (pojęcie) użył pierwszy Cyceron, tłumacząc nim greckie ἔννοια. Pojęcia ogólne są przedmiotem sporu między realistami i nominalistami (konceptualistami), w którym idzie o to, czy przedmiotom pojęć gatunkowych, ogólnych odpowiadają przedmioty realne, istniejące samodzielnie, poza naszym myśleniem, czy nie (Universalienstreit). Schopenhauer podaje tu w nawiasie: „Begriffe (d. i. Inbegriffe der Dinge)…”; bliższe określenie i niejako etymologiczne objaśnienie terminu Begriff. Pojęcia mianowicie są dla Schopenhauera niezupełnymi przedstawieniami, są niejako przedstawieniami urobionymi z innych (mianowicie konkretnych) przedstawień (por. III. 114), a ponieważ powstają drogą abstrakcji, więc są ogólne. Jako ogólne zaś obejmują wiele rzeczy poszczególnych, są niejako zbiorem, ogółem (Inbegriff, por. ibid.) tych rzeczy. Myśl tę oddaje właśnie Begriff i begreifen w swoim pierwotnym znaczeniu czynności fizycznej (por. w polskim: greifen: jąć, ująć; begreifen: po-jąć, Begriff: po-jęcie. Należy tu jeszcze zwrócić uwagę na takie terminy jak „pojemny”, „pojemność”). Ponieważ wspomniany nawias wymagał bliższego wyjaśnienia, przeto przenieśliśmy go do niniejszego przypisku. [przypis tłumacza]

pojęcie — pojęcie (Begriff) u Kanta ma dwojakie znaczenie, raz właściwe, czysto logiczne, jako uogólnienie wyobrażeń, drugi raz szersze, jako wyobrażenie poszczególne czyli ogląd (Anschauung). W napisie tedy § 2 należy pojęcie brać w tym szerszym znaczeniu, a wtedy nie będzie bardzo raziło końcowe zdanie, że przestrzeń zgoła nie jest pojęciem, oczywiście w ścisłym znaczeniu. Uwagę tę zastosować też trzeba do kilku innych podobnych miejsc w Krytyce czystego rozumu. [przypis redakcyjny]

Pojęcie pokolenia (…) w rozprawie poświęconej specjalnie temu problemowi — por. K. Wyka, Rozwój problemu pokolenia, „Przegląd Socjologiczny” 1939. [przypis autorski]

pojęcie połączenia, oprócz pojęcia rozmaitości i jej syntezy, prowadzi za sobą pojęcie jedni wśród tej rozmaitości (…) jest to wyobrażenie syntetycznej jedności szczegółów rozmaitych — nie rozpatrujemy tu zagadnienia, czy same wyobrażenia są identyczne, a zatem czy mogą być rozbiorczo pomyślane jedno przez drugie. W każdym razie świadomość jednego wyobrażenia, o ile mówimy o rozmaitości, trzeba wyróżniać od świadomości drugiego; i tutaj chodzi tylko wyłącznie o syntezę tej (możliwej) świadomości. [przypis autorski]

pojęcie powszechnego ciążenia — jak ono wyrażone jest w fizyce danego stopnia doskonałości, nic tu nas nie powinno obchodzić. [przypis autorski]

pojęcie przedmiotu — pojęcie przedmiotu rezerwuję tylko do oznaczenia „przedmiotu rzeczowego” w poglądzie życiowym, tzn. danego w postaci jakości dotykowych lub wzrokowych. [przypis autorski]

pojęcie struktury w badaniach nad rzeczywistością społeczną stanowi jeden z centralnych instrumentów współczesnej humanistyki (…) — mogę się powołać na własny język krytyczny i używanie w nim terminu struktura, por. K. Wyka, Stara szuflada, Kraków 1967, s. 67, 98, 105. [przypis autorski]

pojęcie Tajemnicy Istnienia — pojęcie tajemnicy może być ściśle określone nawet w obrębie samego poglądu logicznego, jako pojęcie istnienia pojęć pierwotnych niezdefinionalnych w każdym systemie i niemożności nieskończonego szeregu definicji. I tu nieskończoność stanowi granicę jak w Ontologii. Poznawalność jest to sprowadzalność czegoś nieznanego do czegoś znanego; wyrażalność jednego systemu pojęć w terminach drugiego. Ściśle biorąc istnieją tylko opisy. Poznanie mogłoby nastąpić w razie spełnienia, niespełnialnych zresztą absolutnie, obietnic poglądu materialistycznego, sprowadzenia „materii żywej doznającej” do „materii martwej” lub też w wypadku eksperymentalnego udowodnienia słuszności monadyzmu. Niestety to ostatnie możliwe jest tylko pośrednio przez eliminację poglądów przeciwnych, czyli negatywnie. [przypis autorski]

pojęcie „ukazania” — oczywiście pojęcia „ukazania” używam tu w szerszym znaczeniu niż w poglądzie życiowym. Ukazać dadzą się w moim znaczeniu odpowiedniki takich pojęć, jak: zapach, smak, dźwięk, a nawet odpowiednik pojęcia „ja”, w związku z twierdzeniem moim, że jedność osobowości jest bezpośrednio dana. [przypis autorski]

Pojęciu „patriarchalny” nadaje Werter szerszy zakres. Obejmuje ono u niego nie tylko świat patriarchów (Starego Testamentu), lecz także świat Homera. Por. list z 12 maja. [przypis redakcyjny]

pojęni (gw.) — dziś popr. forma: pojęli; znaczenie: zrozumieli. [przypis edytorski]

pojętna uczennica, pisownia bez zarzutu — Kowalewska była Tatarką. [przypis redakcyjny]

pojechać — dziś, kiedy mowa o łódce, popr.: popłynąć. [przypis edytorski]

pojechał był — daw. forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: pojechał wcześniej (przed inną czynnością lub zdarzeniem wyrażonym w czasie przeszłym). [przypis edytorski]

pojechałem był — daw. forma czasu zaprzeszłego, dziś: pojechałem. [przypis edytorski]