literature
Kazimierz
Przerwa-Tetmajer
Pochwała dawnej dzielności greckiej
2011
pol
Paweł
Kozioł
Małgorzata
Wrzesień
Marta
Niedziałkowska
Małgorzata
Wrzesień
book2fb2
2012-10-11
http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/przerwa-tetmajer-pochwala-dawnej-dzielnosci-greckiej
0
Fundacja Nowoczesna Polska
Kazimierz Przerwa-Tetmajer
Pochwała dawnej dzielności greckiej
Utwór opracowany został w ramach projektu
Wolne Lektury
przez fundację
Nowoczesna Polska.
Strofa I
Młodzieńcze grecki, co silny i śmiały,
jednegoś pragnął: nieśmiertelnej chwały;
jedną miał dumę: piersią swą zastawić
zagrożoną ojczyznę,
ubogie wzgórza i pola nieżyzne
od klęsk wybawić:
ku twej, o mężny, sławie i pamięci
pieśń niech się moja dziś wzniesie i święci.
W bystre i zimne Eurotasu[1] wody
młodzieńców Sparty skakał zastęp młody;
przez dzikie knieje, ostępy i chaszcze
długokłego dzika
ścigali; morze nawie[2] Ateńczyka
otwiera paszcze;
tessalskich[3] źrebców z wichrowymi grzywy[4]
dosiąść tam żaden nie bywał leniwy.
Strofa II
Naprzeciw Persów strasznej nawały
lwem na bawołu[5] szedł hufiec mały.
Przeszli z Aresa[6] krwawych wysieków[7]
w podziw potomnych, najdalszych wieków.
Pod Maratonem[8] i Salaminą[9]
ci, co polegli w walce, nie giną,
lecz drugim życiem z martwych ocknięci,
wiek na wiek walą[10] w ludzkiej pamięci.
Trzystu Spartanów w Termopil[11] jarze
bogom z czar wino wylało w darze.
Kserksesa[12] milion gdy w nich uderzy:
milion od trzystu pierzchnął puklerzy[13].
Zdradą zwalczeni, legli nareszcie.
Brzmiał krzyk tryumfu po całym mieście,
bo ni jednego z nich nie ujrzano,
by krwawił raną w plecy zadaną.
Strofa III
Delfy[14] gdy wrogów tłumem oblężone,
dwóch bohaterów daje im obronę,
jak wilków stado płoszące dwa tury;
w Sparcie piersi mieszkańców
miast[15] bram obronnych były i miast szańców;
w Hades[16] ponury
Epaminondas[17] gdy szedł: to mu starczy,
że wróg nie uniósł z pola jego tarczy.
Pindar[18] efebów[19] idących w zawody
przez wiecznotrwałe upamiętnił ody;
jak potok deszczem spiętrzony nad brzegi,
co z gór się stromych pieni:
on się, ogromny, stacza ku bezdeni.
Wieków szeregi
idą. Tak niegdyś czyny czczono dzielne,
czyn wzajem pieśni budził nieśmiertelne.
Eurotas — rzeka w Sparcie. [przypis edytorski]
nawa (daw.) — statek, okręt. [przypis edytorski]
Tessalia — kraina historyczna w Grecji, obecnie region administracyjny. [przypis edytorski]
grzywy — dziś popr. forma N.lm: grzywami. [przypis edytorski]
lwem na bawołu — archaiczna forma porównania, dziś powiedziano by: jak lew na bawoła. [przypis edytorski]
Ares (mit. gr.) — bóg wojny i bitewnego szału. [przypis edytorski]
wysieki — tu: siekanina, bitwa. [przypis edytorski]
bitwa pod Maratonem — stoczona w 490 p.n.e.; Ateńczycy pod dowództwem Miltiadesa rozbili w niej perską armię inwazyjną. [przypis edytorski]
bitwa pod Salaminą — stoczona w 480 p.n.e.; sprzymierzona flota grecka pokonała wówczas inwazyjną flotę perską, wykorzystując fakt, że wąska cieśnina między wyspą Salaminą a lądem stałym uniemożliwia Persom rozwinięcie szyku. [przypis edytorski]
wiek na wiek walą — w niektórych przedrukach błędnie: żyją. [przypis autorski]
bitwa pod Termopilami — stoczona w r. 480 p.n.e; wojska greckie przegrały, broniąc wąwozu zamykającego drogę do Aten; w ostatniej fazie bitwy Persom opierało się jedynie 300 Spartan. [przypis edytorski]
Kserkses (ok. 517 p.n.e.–465 p.n.e.) — władca (szachinszach) perski, zorganizował nieudaną kampanię wojenną przeciw Grekom. [przypis edytorski]
puklerz — rodzaj okrągłej tarczy. [przypis edytorski]
Delfy — miasto greckie u stóp Parnasu, sławne ze świątyni i z wyroczni. [przypis edytorski]
miast (daw.) — zamiast. [przypis edytorski]
Hades (mit. gr.) — kraina umarłych (starożytni Grecy nie znali podziału na niebo i piekło). [przypis edytorski]
Epaminondas (ok. 420 p.n.e.–362 p.n.e.) — wojskowy i polityk z Teb, kilkakrotnie pokonał Spartę. [przypis edytorski]
Pindar — ur. między 522 a 518 p.n.e., zm. między 443 a 438, poeta grecki, napisał wiele pieśni na cześć zwycięzców Olimpiad. [przypis edytorski]
efeb — tu: piękny młodzieniec (pierwotnie słowo to oznaczało mężczyznę w wieku 18-20 lat w trakcie obowiązkowej służby wojskowej). [przypis edytorski]